Jakub Jerzy Czarkowski
harcmistrz
Poradnik
dla
druŻynowego
Hufiec ZHP Warszawa Centrum
Warszawa 2001
Wstęp 5
Inter-dyscyplinarne podstawy metody harcerskiej 7
Co to jest wychowanie, czyli odrobina pedagogiki? 7
Kogo wychowujemy, czyli trochę psychologii? 12
O grupie 17
Przykłady i rozwiązania – Poznaj strukturę grupy, jaką jest własna drużyna 18
Półka z książkami 19
O metodzie harcerskiej 20
Z historii metody 20
System czy metoda? 28
Przykłady i rozwiązania - Komunikacja interpersonalna w drużynie (propozycja zbiórek-warsztatów) 33
Półka z książkami 34
System metodyczny drużyny harcerskiej 35
Elementy 35
Powiązania 37
Przykłady i rozwiązania – oceń swoja drużynę i siebie jako drużynowego 38
Półka z książkami 39
Formy pracy 40
Klasyfikacja form 41
O grach prostych 43
O grach z fabułą 43
O gawędzie 44
O obrzędach i zwyczajach 46
O piosenkach 47
O pracach użytecznych 48
O imprezach masowych 48
O poszukiwaniu pomysłów 49
Przykłady i rozwiązania – wybór prostych gier i ćwiczeń na różne okazje 50
Półka z książkami 53
Zbiórka 54
Co to jest zbiórka? 55
Rodzaje zbiórek 55
Zasady dobrej zbiórki 57
Jak zaplanować zbiórkę? 58
Obóz 59
Przykłady i rozwiązania – tabela doboru form pracy 61
Półka z książkami 61
Zadanie drużyny 61
Dlaczego zadanie? 61
Rodzaje zadań 61
Planowanie zadań 61
Przykłady i rozwiązania – Szchemt planu zadania i Cztery pomysły na różne okazje 61
Stopnie i sprawności 61
Stopnie harcerskie 61
Stopnie w drużynie – model funkcjonowania 61
Budowanie próby na stopień 61
Sprawności - idea narzędzia 61
Sprawności – metodyka 61
Przykłady i rozwiązania - Karta próby na młodzika, przykłady sprawności środowiskowych 61
System zastępowy 61
Zastęp 61
Zastępowy 61
Rada drużyny i jej prawa 61
Co nieco o pracy z zastępem zastępowych. 61
Przykłady i rozwiązania Zbiórka z zastępem zastępowych „Zakładamy Klub Szperaczy” 61
Praca z Prawem Harcerskim 61
Prawo i jego znaczenie w systemie wychowawczym 61
Wokół interpretacji 61
„Sposoby” na Prawo Harcerskie 61
Przyrzeczenie 61
Przykłady i rozwiązania – pomysły na Prawo. 61
Planowanie pracy w drużynie 61
Operacja planowanie 61
Budowanie planu pracy 61
Konstrukcja planu pracy 61
Przykłady i rozwiązania – tablica Baden – Powella 61
Drużyna w ZHP 61
Instrukcje i regulaminy oraz dokumentacja w drużynie 61
Finanse i gospodarka 61
Organizowanie akcji zarobkowych 61
O BHP 61
Przykłady i rozwiązania - harcerska kuchnia 61
Drużynowy 61
Instruktor 61
Samopoznanie 61
Stawanie się instruktorem 61
Próba na stopień przewodnika 61
Przykłady i rozwiązania – sprawdź czy jesteś usatysfakcjonowany 61
Zakończenie 61
Chciałabym, żeby książka nie była mentorskim wykładem kogoś, kto wie lepiej, i myśli, że w tej sprawie osiągnął wiedzę już pełną i skończoną. Chciałabym zaprosić do dyskusji zwłaszcza tych, dla których książkę tę piszę.
Antonina Gurycka
Kiedy rozpoczynałem pracę nad poradnikiem myślałem o broszurce takiej 30-40 stron. Potem w toku przemyśleń, rozmów poradnik rósł, rósł i rósł i cały czas mam wrażenie, że niema w nim tego wszystkiego, co by się Wam przydało. Również mam przekonanie, że to jeszcze nie koniec, że poradnik będzie zmieniany i udoskonalany a ci, dla których jest stworzony powiedzą jak i co w nim zmienić, udoskonalić.
Taki poradnik to nie jest dzieło jednej osoby. Jest on sumą doświadczeń wielu instruktorów, które były gromadzone, analizowane i zostały zebrane w całość. Metodyki nie uchwala się, nie jest ona częścią statutu, bierze się ona z naszych doświadczeń i jest wyrazem zbiorowej mądrości grona instruktorskiego. Nic, więc dziwnego, że różne grupy różnie na nią patrzą. Jestem świadom, że moje własne ograniczenia, instruktora z wielkiego miasta mogły spowodować, że drużynowy wiejskiej drużyny uzna go w wielu fragmentach za nie życiowy. Niech mi wybaczy...
Moim zamiarem a zadaniem poradnika było stworzenie materiału, który z jednej strony zbierze w całość metodykę harcerską i chociaż trochę ją systematyzując pomoże drużynowym i przyszłym drużynowym w ich pracy i szkoleniu się. Mam nadzieje, że chociaż trochę to zadanie wypełniłem.
Nie było natomiast moim zamiarem stworzenie jedynej, słusznej wersji metodyki, bo takiej wersji nie ma i być nie może. Można tylko pozostać z wyrazami współczucia dla tych, którzy myślą, że jest inaczej.
Pragnę jeszcze podziękować tym, którym ja i ten poradnik wiele zawdzięcza. Przede wszystkim mojej żonie dh Ewie, bez której poradnik by nie powstał; bo była nieustannym źródłem motywacji, pomocy rad, i .... Dziękuję również moim profesorom z Uniwersytetu Warszawskiego przede wszystkim druhowi i profesorowi Andrzejowi Jaczewskiemu i pani profesor Janinie E. Karney, którzy nauczyli mnie jak patrzeć na sprawy wychowania i rozwoju; również w harcerstwie i co równie ważne nauczyli cenić wiedzę. Moim harcerskim nauczycielom i przyjaciołom oraz mojej Mamie, bez której cierpliwości i tolerancji nigdy nie zostałbym instruktorem.
Rośnie nowe pokolenie, nowa wznosi się fala.
Idą z wadami i zaletami, dajcie waru...
MonJaZ