Zakrzewski Kazimierz - Bizancjum w średniowieczu.pdf

(481 KB) Pobierz

AZIMIERZ

AKRZEWSKI

IZANCJUM W ŚREDNIOWIECZU

YDAWNICTWO

NIVERSITAS

RAKÓW

1995

Seria

BESTSELLERY Z PRZESZŁOŚCI

pod redakcją

ANDRZEJA NOWAKOWSKIEGO

Projekt okładki i stron tytułowych:

JACEK SZCZERBIŃSKI

Naukowych UNIVERSITAS, Kraków.

Wyd. II (na podstawie wydania z roku 1939, Warszawa, Wydaw-

nictwo MSZ)

ISBN 83-7052-361-7

LCCN DF552 .Z28 1995

YDAWCY

Ta znakomita książka Kazimierza Zakrzewskiego została wyda-

na po raz pierwszy w roku 1939. Niewielki nakład oraz zawieru-

cha wojenna spowodowały, że stała się ona niemal niedostępna na

rynku księgarskim. Również niewiele bibliotek w Polsce posiada

jej egzemplarze, a te, które dochowały się do czasów dzisiejszych

zostały dosłownie zaczytane.

Wznowienie tej pracy w serii „Bestsellery z przeszłości” wydaje

się więc ze wszech miar zasadne, tym bardziej, że ta popularno-

naukowa książeczka znakomitego polskiego historyka nic nie stra-

ciła ze swoich wysokich walorów poznawczych.

„D

RUGI

ZYM

”

Położenie Konstantynopola — Założenie miasta — Kościół Bożej Mą-

drości i wielki pałac cesarski — Mury miasta — Basileus — Ustrój poli-

tyczny i społeczny — Kultura bizantyńska.

Podanie głosi, że gdy Megaryjczycy skierowali do Delf zapyta-

nie, gdzie założyć swoją kolonię, wyrocznia pouczyła ich, że mają

usadowić się naprzeciwko „miasta ślepych”. Niełatwo było roz-

wiązać tę zagadkę. Ostatecznie jednak założyciele nowej kolonii

doszli do przekonania, że miastem ślepych jest Kalchedon (później

Chalkedon, dziś Kadiköy), położony na brzegu azjatyckim u wejś-

cia z morza Marmara do Bosforu. Położony więc możliwie najbli-

żej naprzeciw Chalkedonu skalisty cypel po stronie europejskiej

stanowił miejsce wskazane przez Apollona jako teren przyszłej ko-

lonii megaryjskiej.

Dlaczego Kalchedon w tej dowcipnej legendzie zasłużył sobie

na miano „miasta ślepców”? Oczywiście dlatego, że jego założy-

ciele, którzy wyruszyli w świat siedemdziesiąt lat przed Megaryj-

czykami, nie zauważyli nadzwyczajnych korzyści położenia tego

miejsca, na którym powstała potem (w roku 658 przed Chrystusem

według bardzo zresztą niepewnej chronologii greckiej) kolonia

megaryjska. Ta kolonia to Byzantion, dzisiejszy Stambuł (właści-

wie Istanbul), jak nazywamy starą, turecką, a ongiś bizantyńską

część wielkiego miasta nad Złotym Rogiem. Co prawda ów skalis-

ty pas lądu, wcinający się w morze, nie posiada wody źródlanej; w

ciągu wieków tylko ogromnym wysiłkiem pracy ludzkiej, przez

budowę wielkich cystern i akweduktów, rozwiązano zagadnienie

zaopatrzenia mieszkańców Bizancjum w wodę do picia. Tym wię-

ksza pochwała należy się Megaryjczykom, że przezwyciężyli ten

szkopuł. Jakiś dziwny instynkt rzucił ich na miejsce jakby prze-

znaczone na to, aby przez długie wieki odgrywać rolę jednej ze

stolic świata.

Trudno opisać wrażenie, jakie ogarnia wędrowca na widok Bos-

foru. Azja dotyka tu niemal Europy, ale nigdzie z nią się bezpoś-

rednio nie łączy. Wąska, kręta cieśnina o bystrym prądzie przebija

się przez dochodzące do niej z obu stron wzgórza i łączy morze

Marmara z Morzem Czarnym. Jadącemu statkiem przez Bosfor

wydaje się ciągle, że znajduje się na zamkniętym zewsząd jeziorze;

a jednak wśród lesistych gór znajduje się wyjście na pełne morze.

U wylotu Bosforu odbiega od niego w głąb lądu europejskiego

wąska a głęboka zatoka, której Grecy nadali nazwę „Rogu” — pó-

źniej ze względu na bogactwa Konstantynopola zjawiła się nazwa

„Złoty Róg”. Skalisty grzbiet o stromych zboczach oddziela ową

zatokę od morza Marmara. Grzbiet ten, podzielony na „siedem

wzgórz” (na wzór Rzymu), zajmują dziś wspaniałe bizantyńskie

i tureckie zabytki Konstantynopola; na jego zboczach kipi barwne

życie wschodniego miasta. Wyżyny za Złotym Rogiem także są

dzisiaj gęsto zabudowane — znajduje się tam Pera, dzielnica euro-

pejska, pełna bogactw i występku, która pod berłem sułtanów zaję-

ła miejsce dawnych ogrodów i cmentarzy.

Kolonia megaryjska nie zajmowała całej przestrzeni pomiędzy

Złotym Rogiem a morzem Marmara. Jej cytadela — Akropolis ze

świątyniami i z prytanejonem (ratuszem) mieściła się na szczycie

wzgórza najbardziej wysuniętego ku Bosforowi, tam gdzie dzisiaj

widnieje stary seraj, czyli pałac sułtański. Właściwe miasto było

położone dokoła Akropolis. Większa część tego trójkąta, którego

dwa boki stanowią brzeg morza Marmara i Złoty Róg, była pusta,

dopóki na Bizancjum (łacińska nazwa greckiego Byzantion) nie

zwrócili uwagi cesarze rzymscy.

Pierwszym z nich był Septimiusz Sewerus (193-211), któremu

Bizantyńczycy stawiali opór w wojnie z innym pretendentem do

purpury cesarskiej i tak rozjątrzyli twardego wojownika, że zbu-

rzył miasto. W jakiś czas potem sam je odbudował pod inną naz-

wą, nadając znacznie większy obszar i ozdabiając je licznymi gma-

Plik z chomika:

chrupacz

Zakrzewski Kazimierz - Bizancjum w średniowieczu.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: