Egipt (arab. مصر Miṣr; dialekt egipski: Máṣr (/masˤɾ/); łac. Aegyptus, gr. Αίγυπτος Aígyptos), nazwa oficjalna Arabska Republika Egiptu (arab. جمهوريّة مصر العربيّة Dżumhurijjat Misr Al-Arabijja) – państwo położone w północno-wschodniej Afryce z półwyspem Synaj w zachodniej Azji. Egipt graniczy z Izraelem i Strefą Gazy na północnym wschodzie, Sudanem na południu i Libią na zachodzie. Od północy rozpościera się Morze Śródziemne, a na wschodzie Morze Czerwone.
Etymologia
Staroegipska nazwa kraju oznacza „Czarny Ląd” i odnosi się do żyznych gruntów wzdłuż Nilu, będących przeciwieństwem sąsiadującej z nimi pustyni, „Czerwonego Lądu”.
Arabskie słowo Miṣr, obecna oficjalna nazwa kraju, ma pochodzenie semickie. Według pierwotnego asyryjskiego rodzaju pisma słowa Misir / Musur są spokrewnione z hebrajskim słowem מִצְרַיִם (Mitzráyim) oznaczającym kraj lub państwo. Początkowe wąskie znaczenie tego słowa, rozumiane jako Egipt Dolny (Dolny Kraj), zostało rozszerzone na cały kraj (Górny i Dolny Egipt).
Nazwy europejskie Egypt, Ägypten, Égypte, Egitto itd. pochodzą z łacińskiego słowa Aegyptus i pierwotnie ze starogreckiego słowa Αίγυπτος (Aigyptos). Koptowie utrzymują, że są bezpośrednimi potomkami staroegipskiego społeczeństwa z czasów faraonów. Od ich imienia powstało greckie słowo aigyptos, które np. w języku niemieckim przekształciło się w słowo Ägypten. Według innych teorii słowo Aigyptos stanowi kontaminację egipskiego wyrażenia ḥwt-k3-ptḥ, co oznacza „Siedziba duszy Boga Ptah”, przy czym jest to także nawiązanie do świątyni Ptaha w Memphis.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Information icon.svg Osobny artykuł: Geografia Egiptu.
Podstawowe informacje[edytuj | edytuj kod]
Długość granic: całkowita 2689 km (w tym: Strefa Gazy 11 km, Izrael 255 km, Libia 1150 km, Sudan 1273 km)
Długość wybrzeża: 2450 km
Najwyższy punkt: Góra Świętej Katarzyny 2629 m n.p.m.
Najniższy punkt: Al-Kattara 133 m p.p.m.
Współczynnik urbanizacji: 43% (2008)
Ważne miasta: Kair, Aleksandria, Luksor, Asuan, Asjut, Al-Mahalla al-Kubra, Giza, Port Said, Szubra al-Chajma, Suez, Fajum.
Klimat[edytuj | edytuj kod]
W Egipcie przeważa klimat skrajnie suchy zwrotnikowy. Roczna suma opadów na ogół nie przekracza kilkudziesięciu milimetrów. Z tego względu większość ludności zamieszkuje tereny w delcie i dolinie Nilu. Nad rzeką istnieje oaza nadrzeczna, której długość wynosi niecałe 3 tys. kilometrów. Od tysiącleci w Egipcie tworzono system sztucznego nawadniania, znacznie zwiększając powierzchnię gruntów uprawnych. System nawadniający rozbudowano w 1970 roku, gdy w Asuanie zbudowano zaporę wodną (Wielka Tama), sztuczny zbiornik (Jezioro Nasera) i elektrownię wodną.
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Egiptu znajdują się dwa rezerwaty biosfery - Rezerwat biosfery Omayed oraz Rezerwat biosfery Wadi al-Allaki[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Information icon.svg Osobne artykuły: Starożytny Egipt, Egipt w średniowieczu i Nowożytny i współczesny Egipt.
Tereny w dolinie i delcie Nilu są kolebką cywilizacji starożytnego Egiptu.
W historii Egiptu można wyróżnić takie okresy jak (w kolejności chronologicznej):
Stare Państwo,
Pierwszy Okres Przejściowy,
Średnie Państwo,
Drugi Okres Przejściowy,
Nowe Państwo,
panowanie asyryjskie (671–656 p.n.e.),
panowanie perskie (525–404 p.n.e. oraz 343 – 331 p.n.e.),
panowanie Ptolemeuszy (331–30 p.n.e.,
panowanie rzymskie (30 p.n.e.–395 r.),
panowanie bizantyńskie (395–642 r.),
panowanie arabskie (642 – 1171 r.),
panowanie Saladyna – dynastia Ajjubidów (1171–1254 r.),
panowanie mameluków (1254–1517 r.),
panowanie osmańskie (1517–1774 r.),
panowanie francuskie (1799–1801 r.),
panowanie angielskie (1881–1922 r.),
Information icon.svg Osobny artykuł: Sułtanat Egiptu.
niepodległość – 12 lutego 1922,
Królestwo Egiptu (1922–1953),
Arabska Republika (1952–1958 i od 1971),
Information icon.svg Osobny artykuł: Kryzys sueski.
Information icon.svg Osobne artykuły: Zjednoczona Republika Arabska i Wojna sześciodniowa.
Egipt po 1971.
Information icon.svg Osobne artykuły: Federacja Republik Arabskich, Wojna Jom Kippur, Porozumienie Camp David i Rewolucja w Egipcie (2011).
W historii Egiptu szczególne znaczenie miały następujące miejscowości: Abukir, Abu Simbel, Aleksandria, Asuan, Teby, El Alamein, Luksor.
Najsłynniejszymi królami i królowymi starożytnego Egiptu byli: Narmer (Menes), Dżeser, Cheops, Chefren, Mykerinos, Totmes I, Hatszepsut, Totmes III, Amenhotep III, Amenhotep IV Echnaton, Tutanchamon, Ramzes II, Szeszonk I, Ptolemeusz, Kleopatra.
Poza tym Egipcjanami byli tacy naukowcy jak: Klaudiusz Ptolemeusz i William Flinders Petrie.
Kalendarium
6000 p.n.e.: uprawy pszenicy i jęczmienia nad Nilem, rozpowszechnienie ceramiki, początek hodowli owiec
5000 p.n.e.: rozwój rolnictwa w delcie Nilu
4500 p.n.e.: pierwsze pługi rolne, pierwsze łodzie żaglowe na Nilu
3500 p.n.e.: powstanie pierwszych miast, początek obróbki miedzi, powstanie i rozwój kultury Meadi w południowej części delty Nilu, początek okresu predynastycznego średniego w górnym Egipcie, pierwsze wyroby z żelaza (kute na zimno), pierwsze hieroglify, pierwsza malowana ceramika
3300 p.n.e.: początek okresu predynastycznego późnego w górnym Egipcie
3050 p.n.e.: narodziny Menesa pierwszego władcy zjednoczonego Egiptu
3000-2850 p.n.e.: Zjednoczenie Egiptu przez Menesa, ustanowienie stolicy w Memfis, pierwsza dynastia, powstanie mastab (pierwszych grobowców egipskich), rozwój pisma (hieroglify), początek hodowli bydła, powstanie egipskiego kalendarza rolniczego
2640 p.n.e.: rozpoczęcie trzeciej dynastii przez Sanachta i Dżosera, Stare państwo, napisanie przez Imchotepa nauk Imchotepa
2630 p.n.e.: wzniesienie pierwszej piramidy w Sakkarze
2600 p.n.e.: śmierć Dżosera
2575 p.n.e.: założenie czwartej dynastii przez faraona Snofru
2550 p.n.e.: budowa wielkiej piramidy Cheopsa w Gizie
2528 p.n.e.: śmierć Cheopsa
2520 p.n.e.: przejęcie władzy przez Chefrena, zmiana poglądu postrzegania faraona: nie jako boga, ale jako jego syna
2490 p.n.e.: śmierć Chefrena
2465 p.n.e.: Userkaf faraonem, piąta dynastia, Re uznany naczelnym bóstwem, stworzenie płaskorzeźby w Sakkarze (przedstawia ona biegi oraz skok w dal)
2350 p.n.e.: śmierć Ptahhotepa (egipski wezyr z czasów króla Dżedkare)
2325 p.n.e.: założenie szóstej dynastii przez Tetiego, umocnienie pozycji książąt górnego Egiptu
2254 p.n.e.: Pepi II faraonem w wieku 6 lat (rządzi przez następne 94 lata), rozpad Starego Państwa
2134 p.n.e.: pierwszy okres przejściowy (miasta-państwa), głód w Egipcie
Gamal Abdel Naser, prezydent w latach 1954-1970
Husni Mubarak, prezydent w latach 1981-2011
Ustrój polityczny[edytuj | edytuj kod]
Information icon.svg Osobny artykuł: Ustrój polityczny Egiptu.
Ustrój polityczny: republika semiprezydencka
Główne partie polityczne: Partia Wolności i Sprawiedliwości, Partia Konstytucyjna, Egipska Partia Socjaldemokratyczna, Demokratyczna Partia Robotnicza, Partia Wolności
Parlament: tymczasowo zawieszony po zamachu stanu, władza sprawowana przez rząd powołany przez juntę wojskową
Konstytucja z 18 stycznia 2014[5]
System prawny: oparty na prawie anglosaskim, prawie islamskim i kodeksie napoleońskim; sądowniczy organ rewizyjny – Sąd Najwyższy i Rada Stanu (nadzoruje słuszność decyzji administracyjnych); Egipt zaakceptował z zastrzeżeniami zwierzchnictwo Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
Święto narodowe: Rocznica Rewolucji – 23 lipca
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Information icon.svg Osobny artykuł: Podział administracyjny Egiptu.
Egipt podzielony jest na 27 muhafaz. Prowincje dzielą się dalej na okręgi, miasta i wsie.
Ludność[edytuj | edytuj kod]
W aglomeracji kairskiej mieszka ponad 17 mln osób
Ludność Egiptu jest niemal wyłącznie arabskojęzyczna. Około 90% populacji stanowią muzułmanie, głównie sunnici. Oprócz nich w Egipcie żyje ok. 8 mln (ok. 10%) chrześcijan, głównie Koptów, czyli wiernych wyznania dominującego w Egipcie przed podbojami arabskimi. Ich cechą charakterystyczną jest wytatuowany – zazwyczaj na ręce – krzyż. Za założyciela wspólnoty uważa się św. Marka Ewangelistę. Mimo posługiwania się obecnie językiem arabskim część z nich nie uważa się za Arabów. Na obszarze Pustyni Zachodniej występują plemiona Berberów, w dolinie górnego Nilu pojedyncze osady ludności negroidalnej.
W miastach zamieszkuje około 47% ludności. Przyrost naturalny w 2005 wyniósł 1,78%. Mężczyźni żyją przeciętnie 68 lat, a kobiety 74 lata (2005).
Egipt jest najludniejszym krajem arabskim i trzecim pod względem liczby mieszkańców państwem Afryki. Średnia gęstość zaludnienia jest niewielka, a rozmieszczenie ludności bardzo nierównomierne. Większość kraju jest niemal bezludna, a gęstość zaludnienia na terenach rolniczych (Dolina Nilu i Delta Nilu) należy do największych na świecie. Kair, stolica kraju i największe miasto Afryki, wraz z sąsiadującymi miejscowościami, liczy ponad 17 mln mieszkańców, co stanowi ponad 20% ludności państwa.
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Rolnictwo[edytuj | edytuj kod]
Turystyka – główne źródło dochodów Egiptu
Kanał Sueski – ważne źródło dochodu
Podwodny świat Morza Czerwonego
Egipskie zabytki przyciągają turystów
Riwiera Morza Czerwonego – laguny, rafy koralowe i plaże
Jeden z kilkuset kompleksów wypoczynkowych Egipskiej Riwiery
Współczesne rolnictwo egipskie nie jest w stanie zaspokoić wewnętrznych potrzeb kraju. Sektor rolniczy i przemysł przetwórstwa spożywczego są jednymi z lepiej rozwijających się gałęzi gospodarki w tym kraju.
W egipskim klimacie możliwe są nawet trzy zbiory plonów w ciągu roku. Najwięcej gruntów zajmuje uprawa bawełny – głównego produktu eksportowego. Z roślin spożywczych najważniejsze są: ryż, kukurydza, pszenica i sorgo (proso murzyńskie, z którego otrzymuje się kaszę i mąkę). Uprawia się również trzcinę cukrową, palmę daktylową, drzewa cytrusowe i warzywa. Hodowla zwierząt odgrywa w Egipcie drugorzędną rolę ze względu na brak pastwisk. Rybołówstwo – morskie i śródlądowe, jest również ważną gałęzią gospodarki.
W latach 70 XX w. wybudowano Wysoką Tamą Asuańską na Nilu. Powstało przez to jedno z największych sztucznych jezior świata – Jezioro Nasera. Jego utworzenie pozwoliło uregulować bieg Nilu, zapobiegać powodziom, rozwinąć żeglugę i rybołówstwo, produkcję energii elektrycznej oraz zyskać pola uprawne na dawnych terenach pustynnych. W efekcie Nil przestał wylewać, więc rośliny można uprawiać tylko na terenach sztucznie nawadnianych. W latach 90 XX wieku rozpoczęto wielkie projekty irygacyjne – doprowadzenie wody z Nilu (Jeziora Nasera) Kanałem Szajcha Zajida (z największą na świecie stacją pomp Mubarak Pumping Station) do oazy Charga i innych w okolicach jezior Toszka.
Przemysł[edytuj | edytuj kod]
Dobrze rozwinięty jest przemysł chemiczny - szczególnie produkcja nawozów sztucznych, włókien syntetycznych, farmaceutyków - a także przemysł włókienniczy i odzieżowy, dający obecnie ok. 1/4 wartości ogólnej produkcji przemysłowej.
Z bogactw mineralnych Egiptu największe znaczenie mają ropa naftowa i fosforyty. Ropa naftowa pochodzi ze złóż na zachodzie półwyspu Synaj oraz z nowych pokładów w szelfie Zatoki Sueskiej, wzdłuż wybrzeża śródziemnomorskiego, a także z obszaru Pustyni Zachodniej, przy granicy z Libią. Fosforyty, ruda żelaza, mangan wydobywane są w okolicach Asuanu i na zachodzie półwyspu Synaj. Gaz ziemny wydobywa się głównie w delcie Nilu i ze złóż podmorskich.
Przemysł przetwórczy widoczny jest w miastach położonych w delcie Nilu, nad Kanałem Sueskim i w Heluanie, gdzie istnieje wielki kombinat metalurgiczno-koksowniczy. Natomiast w Asuanie istnieją huty żelaza i aluminium. Zakłady metalurgiczne znajdują się w Kafr Ad-Dawwar. Najlepiej rozwinięty jest przemysł włókienniczy, dość dobrze – chemiczny, elektromaszynowy, petrochemiczny i skórzano-obuwniczy. Duże ośrodki przemysłu petrochemicznego rozwinęły się w Aleksandrii, Kairze, Suezie, Tanta i Asjut. Poza tym w kraju istnieją liczne zakłady przetwórcze surowców i materiałów budowlanych - głównie wapieni wykorzystywanych w przemyśle cementowym.
W Egipcie znajduje się kilka montowni zagranicznych koncernów motoryzacyjnych. Istnieją również zakłady produkujący sprzęt transportu kolejowego, elektromaszynowego i elektrotechnicznego. Przemysł energetyczny posiada elektrownie jądrowe w Al-Dabaa, o mocy 2000 MW, a na Wysokiej Tamie na Nilu przy Zbiorniku Nesera zlokalizowana jest hydroelektrownia.
Ważną rolę w gospodarce Egiptu odgrywa Kanał Sueski łączący Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym. Przepływają nim między innymi tankowce przewożące ropę naftową z krajów Bliskiego Wschodu do Europy oraz ropociąg Sumed.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Information icon.svg Osobny artykuł: Riwiera Morza Czerwonego.
Information icon.svg Osobny artykuł: Turystyka w Egipcie.
Turystyka jest jednym z głównych źródeł dochodu Egiptu[6] i stanowi ok. 10% PKB[7]. W roku 2010 przybyło do Egiptu ponad 14,8 mln. turystów (ok. 12,7 miliardów dolarów przychodów). Egipt najczęściej odwiedzali turyści z Rosji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Francji i Polski (rocznie ok. 600 tysięcy). Szczególnie stare egipskie zabytki są magnesem przyciągającym zagranicznych gości. Obok Gizy i Kairu turyści chętnie odwiedzają Aleksandrię i Luksor, skąd między innymi można dotrzeć do Doliny Królów. Luksor jest także punktem startowym dla podróży przez Nil do Asuanu. Z tego miejsca oferowane są także loty i wycieczki autokarowe do Abu Simbel na Pustyni Nubijskiej i innych obiektów sakralnych wokół Jeziora Nasera. Większość operatorów podróży oferuje lot do Kairu, a po jego zwiedzeniu urlop wypoczynkowy i kąpiele w Hurghadzie lub Szarm el-Szejk nad Morzem Czerwonym.
Nowoczesny kurort turystyczny Szarm el-Szejk na południowym krańcu Półwyspu Synaj jest szczególnie lubiany przez sympatyków nurkowania ze względu na liczne rafy koralowe. Jest to również punkt wypadowy na górę Synaj, gdzie Jahwe miał przekazać Mojżeszowi Dziesięć Przykazań oraz do prawosławnego Klasztoru św. Katarzyny, na skalistą pustynię Wyżyny Synajskiej, a także do Ziemi Świętej. Przy kurorcie znajduje się pierwszy egipski podwodny Park Narodowy Ras Muhammad. Wokół raf koralowych południowego Synaju, gdzie występuje ponad 250 różnych raf koralowych i 1000 gatunków ryb, w ciepłych wodach morskich spoczywają liczne wraki statków, które są chętnie odwiedzane przez nurków. W ostatnich latach wiele entuzjastów sportów podwodnych wybiera się również, do położonych bardziej na północ: Zatoki Akaby, Dahabu, Nuwajby i Taby.
Ze względu na wzrastające zainteresowanie turystyką nurkową udostępniono także miejscowości na południe od Hurghady wzdłuż zachodniego wybrzeża Morza Czerwonego: Safadża, Al-Kusajma, Marsa Alam i Bir Szalatin. Przewiduje się, że niebawem otworzy się granica do trójkąta Hala’ib. 30 km od granicy z Sudanem, 20–25 km w głąb kraju znajduje się Park Narodowy, który jest kolejną atrakcją dla turystów. Popularne są także wyprawy z tych ośrodków turystycznych na Pustynię Wschodnią i góry Atbaj. Egipt jest ciekawym miejscem również dla amatorów nurkowania nieposiadających uprawnień – bardzo popularną rozrywką dla turystów są tak zwane Intro – na niewielką głębokość można zejść z profesjonalnym instruktorem i obejrzeć bogactwo tamtejszych raf koralowych Morza Czerwonego. Pod względem podwodnej fauny, tamtejsze rafy są bardziej zróżnicowane od raf w Morzu Śródziemnym.
Wszystkie te kurorty turystyczne położone są na Riwierze Morza Czerwonego.
Dla turystów są również dostępne egipskie oazy:
na Saharze,
na Pustyni Libijskiej (Pustynia Zachodnia):
Siwa,
Fajum,
Al-Bahrijja,
Al-Bawiti,
Ad-Dachila,
Al-Farafira,
Charga,
na Synaju:
Wadi Fajran,
Ajn Hudra,
Ujun Musa.
W Aleksandrii znajduje się Bibliotheca Alexandrina, a wokół wybrzeża Morza Śródziemnego liczne wraki statków z okresu II wojny światowej.
W Egipcie znajduje się też wiele stanowisk archeologicznych, z których większość jest otwarta dla zwiedzających.
Turystyka mocno ucierpiała w wyniku napadów terrorystycznych na cele turystyczne w latach 90. XX w. i pierwszej dekadzie XXI w. (Luksor 1997, Synaj 2004, Szarm el-Szejk 2005, Dahab 2006). 23 lipca 2005 roku nieznani sprawcy podłożyli w trzech miejscach (licznie odwiedzane przez turystów miejsca kąpieliskowe w Szarm el Szejk na Półwyspie Synaj) w sumie 400 kilogramów materiałów wybuchowych. 64 osoby zginęły a ponad 200 zostało rannych. Do zamachów obok Al-Kaidy przyznały się brygady Abdullaha Assamy, które także odnotowano jako odpowiedzialne za napady z października 2004 roku w Tabie. Nad bezpieczeństwem turystów czuwa specjalnie powołana w tym celu policja turystyczna, której funkcjonariusze znają główne języki obce (obowiązkowo angielski) i są przeszkoleni do niesienia im pomocy. Zorganizowane wycieczki do niektórych miejsc są obowiązkowo przez nich eskortowane. Funkcjonariusze towarzyszą także turystom w autokarach. Okolice wszystkich atrakcji turystycznych, a także dworce i punkty kontrolne, są strzeżone przez uzbrojone siły bezpieczeństwa. Nieumundurowani agenci kontrolują punkty handlowo-rozrywkowo-gastronomiczne.
Polskie przedsiębiorstwa w Egipcie[edytuj | edytuj kod]
W Egipcie działają 44 polskie przedsiębiorstwa. Według egipskiego Ministerstwa Inwestycji w ciągu ostatnich pięciu lat polskie przedsiębiorstwa zainwestowały w Egipcie 10,6 mln. dolarów (142. miejsce w tym kraju)[8]. Według Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ) w Egipcie działa 10 dużych przedsiębiorstw z udziałem polskiego kapitału - w sektorze wydobycia ropy i gazu, transportu morskiego, turystycznym. Największym przedsiębiorstwem jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo[9].
Kultura i sztuka[edytuj | edytuj kod]
Nadżib Mahfuz – laureat literackiej Nagrody Nobla z roku 1988
Główne wyznania
Religia Liczebność
Islam 59.240.000
Koptyjski Kościół Prawosławny 8.000.000
Protestantyzm 450.000
Kościół Katolicki 280.000
Zielonoświątkowcy 135.000
Źródło: (2000) [1]
Zdecydowana większość mieszkańców wyznaje islam (na zdj. meczet Al-Azhar)
Kościół koptyjski w Kairze
Góra Synaj, gdzie Mojżesz miał otrzymać od Jahwe Dziesięć Przykazań; obecnie miejsce pielgrzymek i wycieczek na półwyspie Synaj
Klasztor Świętej Katarzyny Autonomicznej Cerkwi Prawosławnej Góry Synaj – w którym znajduje się Krzew gorejący – na tle Góry Synaj
Religia[edytuj | edytuj kod]
Information icon.svg Osobny artykuł: Religia starożytnego Egiptu.
Information icon.svg Osobny artykuł: Bogowie starożytnego Egiptu.
Information icon.svg Zobacz więcej w artykule Prawa człowieka w Egipcie, w sekcji Wolność religijna.
Egipt jest krajem muzułmańskim, z poważnym wpływem religii na codzienne życie mieszkańców. Według danych państwowych Muzułmanie, przeważnie sunnici, stanowią 90% ludności kraju. Pozostałe 10% stanowią chrześcijanie, z czego 9% to koptowie (głównie Koptyjski Kościół Ortodoksyjny)[10]. Istnieją znaczące rozbieżności w tej kwestii pomiędzy danymi państwowymi i kościelnymi[11]. Dane kościelne mówią o 10-18% chrześcijan wśród populacji Egiptu. Według Komisji ds. Międzynarodowej Wolności Religijnej w sprawozdaniu za rok 2010, Egipt zajmuje drugie miejsce w rankingu wśród krajów, które naruszają wolność religijną. Dyskryminacja i łamanie praw człowieka dotyka głównie: koptyjskich chrześcijan, bahaistów, szyickich muzułmanów, Żydów, Świadków Jehowy i członków sekty islamu koranicznego Quraniyoon[12]. Według raportu z 2011 roku Amerykańskiej Komisji ds. Międzynarodowej Wolności Religijnej (USCIRF) Egipt znalazł się wśród 14 krajów jako najgorszy na świecie kraj łamiący wolność religijną i łamiący prawa człowieka[13].
Konstytucja Egiptu czyni z islamu religię państwową. Gwarantuje wprawdzie wszystkim obywatelom wolność wyznania, ale w praktyce jest ona mocno ograniczona[14][15]. Na dowodach osobistych umieszczana jest in...
Lenivviec_