Teorie fonacyjne
Fonacja naturalna – wydawani głosu z udziałem krtani oraz jamy ustnej, nosowej(wraz z zatokami przynosowymi) i gardłowej, jako rezonatorów.
Koniec XVIII wieku – manual Garcia(wynalazca laryngoskopu), nauczyciel śpiewu kastratów zaglądnął w krtań i zaczął się zastanawiając, jak to jest, że wydobywamy z siebie głos. Koleś żył 104 lata.
Teoria mioelastyczna- uzasadnia, że zasadniczym czynnikiem warunkującym wprowadzanie w drganie strun głosowych i określającym częstotliwość tych drgań, czyli wysokość emitowanego dźwięku jest ciśnienie pogłośniowe. O wysokości emitowanego dźwięku decydują 3 czynniki:
- długość strun głosowych(zmiana długości strun następuje w wyniku zbliżania się lub oddalania od siebie chrząstek tarczowej lub nalewkowatej).
- stopień napięcia więzadeł głosowych (powstaje poprzez skurcz mięśnia głosowego przy jednocześnie ustalonej postawie wszystkich chrząstek i krtani)
- siła ciśnienia podgłośniowego(zależna jest od intensywności działania mięśni wydechowych, płuc oraz tchawicy, wraz z oskrzelami).
Teoria kloniczna(inaczej neurofizjologiczna) – uzasadnia, że wibracja strun głosowych jest wynikiem skurczów mięśnia głosowego pod wpływem impulsów nerwowych napływających z kory mózgowej. Ośrodek mózgowy poprzez nerwy krtaniowe wsteczne przekazuje do mięśnia głosowego serie impulsów, które swoją częstotliwością odpowiadają częstotliwości drgań emitowanego dźwięku. Ciśnienie powietrza podgłośniowego nie ma wpływu na zmianę częstotliwości drgań strun głosowych, czyli na podwyższenie lub obniżenie dźwięku.
Teoria aerodynamiczna- odnosi się do wzajemnego oddziaływania pomiędzy ciśnieniem powietrza w tchawicy i oporem więzadeł głosowych. Stały przepływ powietrza w górę powoduje zamknięcie głośni poprzez zassanie brzegów więzadeł głosowych, a także równocześnie wprowadza je w wibrację. Aspekty powstawania dźwięku:
- mięśnie tarczowo-nalewkowate są pobudzone i przygotowane do akcji
- następnie „dostrajają” się do danego(koniecznego) potrzebnego napięcia, masy i kształtu
- wydychane powietrze powoduje ssanie, które przyciąga krawędzie więzadeł głosowych bardziej do siebie. Jest to tzw. efekt Bernoulii’ego.
Podsumowując przedstawione powyżej hipotezy fonacji w śpiewie możemy ten fenomen określić jako neurofizjologiczno - mioelastyczno - aerodyunamiczne zjawisko, gdzie określone impulsy nerwowe, napięcie mięśni i ciśnienie powietrza prowadzą do właściwej pracy głośni i emisji głosu w śpiewie. Kontrola słuchowa odgrywa istotną rolę w synergicznej koordynacji i odpowiedzi mózgu i oddechu.
Synergiczne współdziałanie – sposób oddziaływania dwóch lub więcej czynników na organizm, przy którym działanie jednego potęguje działanie innych.
FONACJA
Wydawanie głosu przez człowieka składa się z szeregu odruchów, częściowo warunkowych.
W rozwoju filogenetycznym głos człowieka przeobrażał się, kształtował i doskonalił.
W rozwoju ontogenetycznym od niemowlęctwa do starości przechodzi on szereg zmian zależnych od wpływów fizjologicznych, jak i warunków środowiska w którym człowiek żyje i rozwija się.
Bez fonacji artykulacja byłaby mową szeptaną, pozbawioną głośności i melodyjności.
Funkcje krtani:
-obronna (nagłośnia zasłania wejście do krtani i ochrania drogi oddechowe przed wpadaniem pokarmów i innych obcych ciał)
-oddechowa (struny głosowe w czasie milczenia są szeroko otwarte i pozwalają na swobodne wdychanie i wydychanie powietrza, czynność tę wykonują mięśnie pierścienno-nalewkowe tylne)
-fonacyjna (jako organ głosu o bardzo szerokiej skali częstości i drgań strun głosowych)
Krtań jest narządem, który równocześnie może wykonywać szereg czynności ruchowych:
-podczas wdechu i połykania krtań przesuwa się ku górze
-podczas wydechu obniża się ku dołowi
-podczas mowy lub śpiewu krtań jest nie ustalona-podnosi się ku górze i obniża w dół, co widać po ustawicznym przesuwaniu się ‘jabłka Adama”.
Ruchy krtani powodują rozszerzenie przestrzeni powietrznych leżących powyżej i poniżej strun głosowych, wzbogacają głos o niskie tony harmoniczne. Podczas emisji samogłosek zmienia się położenie krtani, jamy podgłośniowej, kieszonek krtani i dolnego gardła.
Ruchy krtani związane są z ruchami języka, podniebienia oraz żuchwy.
Podczas przesuwania języka do przodu krtań przesuwa się ku tyłowi.
Brak elastyczności żuchwy może być przyczyną zamazanej artykulacji, braku rezonansu czy zacisku krtani.
Język powinien być położony na dnie jamy ustnej.
Błędy fonacji:
-wadliwa postawa ciała i brak ogólnej elastyczności ciała
-brak elastyczności, ruchliwości i wytrzymałości wszystkich mięśni wchodzących w skład narządu głosu
-zbyt niskie lub zbyt wysokie ustawienie krtani oraz niewłaściwy układ języka, żuchwy i podniebienia miękkiego
-wysokie usztywnienie i zaciski mięśni krtani, gardła i jamy ustnej.
jakikoles91