TRENING FIZYCZNY – Proces adaptacji fizjologicznej.
Trening fizyczny – proces prowadzący do zwiększenia zdolności do wykonywania wys. fizycznych. Istotą treningu jest powtarzanie wysiłków fizycznych prowadzące do poprawy zdolności przez zmiany:
- ultrastrukturalne
- morfologiczne
- biochemiczne
- czynnościowe
Trening fizyczny to systematyczna, świadomie kierowana działalność ruchowa człowieka, mająca na celu podniesienie zdolności wysiłkowej oraz umiejętności ruchowych z zamiarem osiągnięcia jak najlepszych wyników sportowych.
Trening fizyczny(zaprawa sportowa) – proces adaptacyjny, który poprzez systematyczne ćwiczenia fizyczne prowadzi do stałego doskonalenia czynności poszczególnych tkanek i narządów organizmu oraz do podwyższenia jego możliwości wysiłkowych. Jest to proces świadomie zorganizowany, ciągle poprawiany i ulepszany.
Podczas wysiłków fizycznych zwiększa się zapotrzebowanie mięśni na tlen i
materiały energetyczne oraz zwiększa się wytwarzanie metabolitów i ciepła w organizmie. Wielkość tych zmian zależy od intensywności i czasu trwania wysiłku, stanu czynnościowego organizmu.
Wewnętrzne obciążenie organizmu – to nasilenie funkcji związanych z zaopatrzeniem ruchu w tlen i materiały energetyczne, usuwanie produktów przemiany materii i nadmiaru ciepła. Jest to tzw. obciążenie fizjologiczne lub czynnościowe. Redukcja tego obciążenia jest wyrazem i wskaźnikiem rozwijającego się wytrenowania.
Adaptacyjny charakter zmian wywołanych treningiem:
- redukcja fizjologicznego obciążenia podczas identycznych wysiłków
- zwiększenie zakresu obciążeń wysiłkowych
- zmniejszenie subiektywnego odczucia zmęczenia
Superkompensacja – polega na zwiększonej zdolności do wykonywania wysiłku oraz utrwalaniu tego zjawiska przez systematyczne powtarzanie ćwiczenia treningowego. Pobudzenie każdego narządu przez dłuższy czas powoduje powstanie zmęczenia, które przejawia się przejściowym obniżeniem zdolności do wykonywania pracy. Po okresie wypoczynku następuje powrót do stanu wyjściowego, a następnie okres zwiększonej wydolności zwany superkompensacją.
Efekty treningu:
- zwiększenie ogólnej aktywności ruchowej wywiera wpływ na: metabolizm i jego regulacje; ukł. oddechowy, krążenia, hormonalny itd.
- zwiększa sprawność mechanizmów adaptacyjnych
- zwiększa zdolność do wykonywania wysiłków zgodnych z treningiem
- zwiększa zdolność do wykonywania czynności życia codziennego
- wywołuje szereg rozległych zmian współdecydujących o poziomie zdrowia
- poprawa precyzji ruchu
- prowadzi do wykształcenia nawyków ruchowych(zakres i siła mięśni jest ograniczona do tych mięśni, które biorą udział w ruchu)
- zmniejsza pobór energetyczny podczas wyk. wysiłku
- poprawa szybkości ruchu
- zmniejszenie kosztu fizjologicznego wysiłku(zmniejszenie obciążenia mech. fizjol. podczas wysiłku)
- zwiększenie sprawności aparatu ruchu wyrażone rekrutacją jednostek motorycznych i siłą
- zwiększa się zdolność pokrywania zapotrzebowania mięśni w tlen i substraty energetyczne
- zwiększa się zdolność wykorzystania przez mięśnie procesów tlenowych jako źródło energii
- zwiększa się zdolność do wyrównywania zmian w środowisku wewnątrzustrojowym dzięki zwiększonej zdolności buforowania krwi
- zwiększa się tolerancja zmian zmęczeniowych
- wpływa na sferę psychiczną powodując: zmniejszenie lęku i depresji, poprawę snu, uczucie lepszego samopoczucia
- zmniejszenie subiektywnego uczucia zmęczenia
- zwiększenie wydolności organizmu
WPLYW TRENINGU NA APARAT RUCHU ORAZ SPRAWNOŚĆ ZAOPATRYWANIA USTROJU W TLEN.
I. Układ ruchu:
1) Usprawnienie koordynacji nerwowo-mięśniowej prowadzące do:
a) zwiększenie precyzji i szybkości ruchów – związane z wykształceniem nawyków ruchowych. Doskonalona jest technika ruchu. Zakres i siła skurczu mięśni ograniczona jest do wielkości odpowiadających celowi ruchu. Ustalają się prawidłowe napięcia mięśni, właściwa kolejność ich pobudzania, eliminowana jest zbędna aktywacja dodatkowych grup mięśniowych. Zyskuje się precyzję i harmonię. Zautomatyzowanie ruchów prowadzi do zwiększenia ich szybkości, zaś ograniczenie udziału świadomości w kontroli eliminuje zakłócenia przebiegu ruchu związane z odbieraniem bodźców z otoczenia, emocjami.
b) zmniejszenie kosztu energetycznego pracy – związane z eliminacją zbędnego napięcia mięśni nie zaangażowanych w ruchu oraz dzięki wykorzystaniu w realizacji ruchu cyklu rozciąganie – skracanie mięśnia. Energia potencjalna zyskiwana w fazie rozciągania mięśnia zaangażowana jest w elementach elastycznych i zostaje wykorzystana w fazie skurczu, zależnie od wielkości siły rozciągającej mięsień, czasami trwania fazy rozciągnięcia i skracania mięśnia.
c) Zwiększenie maksymalnej siły mięśniowej – za pośrednictwem dwóch mechanizmów:\
- przerost włókien mięśniowych (hipertrofia) – zachodzi pod wpływem systematycznie wykonywanych wysiłków izometrycznych lub dynamicznych o dużej intensywności. Jest spowodowany zwiększeniem rozmiarów czyli zgrubieniem poszczególnych włókien mięśniowych. Przerost związany jest ze
zwiększeniem we włóknach zawartości białek miofibrylarnych oraz cytoplazmatycznych. Przerost dotyczy głównie włókien FT (szybko kurczliwych) aniżeli ST (wolno kurczliwych).
- Zwiększenie liczby aktywowanych jednostek motorycznych – głównie widoczne w 2 pierwszych tygodniach treningu, proces ten jest efektem zmian zachodzących w nerwowej kontroli ruchu.
2) Potencjał metaboliczny mięśni:
a) potencjał beztlenowy – zwiększa się pod wpływem treningu głównie siłowego i szybkościowego. Dochodzi do zwiększenia aktywności kinazy fosfokreatynowej, adenylowej, fosforylazy i fosfofruktokinazy. Zwiększ się również stężenie ATP i fosfokreatyny. Zwiększa się aktywność enzymów procesów beztlenowych oraz pojemność buforowa komórek mięśniowych.
b) Potencjał tlenowy – zwiększa się znacznie głównie pod wpływem treningu wytrzymałościowego. Zwiększa się liczba i objętość mitochondriów oraz aktywność enzymów cyklu krebsa. Zwiększa się aktywność syntezy glikogenowej, heksokinazy, lipazy lipoproteinowej.
VO2max – już po 2 tygodniach treningu obserwuje się istotny wzrost poziomu VO2max oraz wytrzymałości. W wyniku długoletnich treningów zapotrzebowanie na tlen ulega zmniejszeniu, a zawodnik przy tym samym VO2max uzyskuje wyższe moce. VO2max zależy głównie od transportu tlenu z płuc do mięśni, a w mniejszym stopniu od utylizacji w mięśniach.
3) Unaczynienie mięśni przez naczynia włosowate:
zwiększa się gęstość naczyń włosowatych oraz liczba naczyń przypadających na jedno włókno mięśniowe. Jest to wynikiem przekształceń śródbłonka, większej liczby połączeń między naczyniami i miejscowej hipoksji.
4) Tkanki podporowe:
a) kości – zwiększenie masy i stopnia mineralizacji kości, zwiększenie ukrwienia kości związane z obciążeniem.
b) Chrząstki stawowe – zgrubienie chrząstek obciążonych podczas wysiłku.
c) Tkanka łączna – zwiększenie metabolizmu kalogenu.
II. Układ krążenia.
Trening wywołuje zmiany w układzie krążenia zarówno w spoczynku jak i podczas wysiłku. Najszybciej występują zmiany w regulacji czynności układu krążenia, później rozwój zmian wewnątrz mięśnia sercowego, na końcu morfologiczne i metaboliczne zmiany serca.
W spoczynku – bradykardia czyli zwolnienie częstości skurczów serca, na ogół tym większe zwonienie im większa wydolność fizyczna VO2max. U sportowców HR spada nawet do 30-35 ud/min. Objętość wyrzutowa serca jest zwykle mniejsza w wyniku bradykardii i mniejszej pojemności minutowej serca. Ciśnienie jest zwykle takie samo lub niższe.
Podczas wysiłku – trening powoduje zwiększenie możliwości czynnościowych serca, dzięki czemu max. ilość krwi tłoczonej do krwioobiegu może osiągać podczas pracy wyższy poziom. Skurcze serca są pełniejsze, komory opróżniają się prawie całkowicie z krwi. Efektem tego jest powiększenie
objętości wyrzutowej serca nawet do ponad 200ml. Maksymalna częstość skurczów serca nie podlega zmianom, podczas pracy waha się w granicach 180-200 ud/min. Zatem największa pojemność minutowa serca ok. 40l/min jest efektem wzrostu objętości wyrzutowej. RR (ciśnienie) – stwierdza się obniżenie ciśnienia w wyniku treningu zarówno skurczowego jak i rozkurczowego. Poprawiają się możliwości transportowe tlenu oraz substratów energetycznych, hormonów, produktów przemiany materii. Wzbogaceniu ulega sieć kapilarów serca co stanowi podstawę zwiększenia max. mocy aerobowej. kapilary wzrastaja o 40-45%.
Serce sportowe – to serce zaadaptowane do obciążeń związanych z pracą mięśniową. Mogą rozwijać się zmiany morfologiczne zmiany objętości serca, objętości jam, grubości ścian i zmiany wewnętrznych właściwości serca (np. kurczliwość). Narasta objętość serca dzięki przerostowi (hipertrofii) z powiększeniem jam serca. U podłoża przerostu leży zwiększenie średnicy i długości włókien mięśnia sercowego. Serce sportowe lepiej też toleruje wysiłki podczas hipoksji (?). Przerost serca wyróżnia się zarówno ekscentryczny jak i koncentryczny, czyli
zwiększenia jam serca i grubości mięśnia. Długotrwałe ćwiczenia umiarkowane powiększają prawą połowę serca, natomiast intensywne lewą. Również znacznie wzrasta liczba kapilarów, poprawiając możliwości czynnościowe serca. Zwiększa się udział mleczanu w pokrywaniu wydatku energetycznego serca podczas wysiłku.
Wagatonia sportowa – zwiększenie napięcia nerwu błędnego w wyniku systematycznie uprawianych ćwiczeń prowadzące do szeregu zmian głównie w obrębie układu krążenia (bradykardia) i układu oddechowego (zwolnienie oddechów wraz z pogłębieniem).
III. Układ oddechowy.
- większa ruchomość klatki piersiowej i siła mięśni oddechowych; przerost mm oddechowych oraz zwiększenie pojemności życiowej płuc do 6-7 l (np. pływacy, wioślarze, kolarze)
- wzrasta wentylacja max. płuc 150-200l.
- Zmniejsza się częstość oddechów na minutę, wzrasta ich głębokość
- Większa tolerancja gwałtownych i głębokich oddechów.
- Wzrasta pojemność dyfuzyjna płuc w spoczynku i podczas wysiłku, dzięki zwiększeniu ilości hemoglobiny w łożysku naczyń włosowatych płuc oraz zwiększeniu ogólnej objętości krwi w płucach dzięki rozciągnięciu elementów tkanki płucnej prowadzącej do zmniejszenia grubości błony pęcherzykowej.
- Polepszenie pułapu tlenowego głównie w 2-3 miesiącach treningu, lecz w znacznej..................... ................................
IV. Krew.
- zwiększenie objętości krwi 15-10% co polepsza zaopatrzenie tlenowe.
- Zwiększa się objętość płynu zewnątrzkomórkowego i osocza krwi – wpływ aldosteronu.
- Pobudza się erytropoeza – wzrost liczby erytrocytów.
- Wzrasta poziom hemoglobiny – lepszy transport tlenu.
- Obniżenie lepkości krwi prowadzi do zwiększenia przepływu mięśniowego i usprawnienia zapotrzebowania tkanek w tlen.
- Czasami „anemia sportowa, zawodnicza, biegaczy” jako wynik zakłóceń gospodarki żelazem, zaburzeń erytropoezy lub hemolizy krwinek czy wzrostu objętości osocza.
Trening wysokogórski – w związku z dużymi wysokościami organizm człowieka narażony jest przede wszystkim na: 1) obniżenie ciśnienia atmosferycznego, 2) niższa prężność tlenu, 3) niedotlenienie tkanek szczególnie podczas pracy, 4)silniejsze promieniowanie słoneczne, 5) niższą temp., 6)małą wilgotność powietrza, 7) większą utratę ciepła przez drogi oddechowe i parowanie potu, 8)mniejszą gęstość powietrza, redukuję prace oddychania, 9)obniżoną siłę, przyciągania ziemskiego, 10)większa czystość powietrza, 11)odmienne warunki elektryczne.
Organizm ludzki potrafi przystosować się do działania w/w czynników w klimacie górskim dzięki mechanizmom adaptacyjnym. Fakt ten wykorzystywany jest we współczesnej praktyce sportowej jako element uzyskania lepszych wyników sportowych głównie w dyscyplinach wytrzymałościowych, zmniejsza się koszt fizjologiczny reakcji adaptacyjnych i rozwija się aklimatyzacja wysokościowa
Fizjologiczne reakcje człowieka na działanie obniżonego ciśnienia atmosferycznego: 1)wzmożenie wentylacji spoczynkowej poniżej 3500 ml, głównie przez wzmożenie oddychania, charakterystyczny oddech, czyli narastająca wentylacja aż do bezdechu, z powodu niedostatecznego dostarczania tlenu przez płuca. 2)do czynników wyzwalających hiperwentylacje w czasie adaptacji należy: - hipoksja: zwiększa się wrażliwość ośrodka oddechowego na zmiany prężności CO2 i O2, wyraźniej zaznacza się ocidoza przez obniżenie ph. – zmniejszona gęstość powietrza: powodująca wciąganie większej objętości powietrza. 3)hiperwentylacja przy pracy na dużych wysokościach powoduje efektywny trening mięśni oddechowych – zwiększenia max. went...
Aguuul6