{1}{1}23.976 {31}{126}www.NapiProjekt.pl - nowa jakość napisów.|Napisy zostały specjalnie dopasowane do Twojej wersji filmu. {127}{221}Ujęliśmy gwiazdy na niebie... {276}{348}I sprowadziliśmy je na Ziemię. {604}{669}Lecz za jaką cenę? {669}{808}Gdy włączyliśmy nasze światła,|straciliśmy coś drogocennego. {808}{866}Gwiazdy. {3536}{3613}KOSMOS S01E08|Siostry Słońca {3613}{3656}Tłumaczenie: Orlando {3745}{3836}Dawno temu w świecie,|który lśnił tylko za pomocą ognia, {3836}{3968}nasz związek z gwiazdami|był bardziej osobisty. {3970}{4047}Przez tysiące pokoleń|spoglądaliśmy na gwiazdy, {4050}{4088}jakby nasze życie|zależało od nich. {4088}{4145}I tak było. {4181}{4275}Ludzie nie są największymi,|najsilniejszymi, lub najszybszymi {4275}{4323}ze zwierząt,|z którymi walczyliśmy. {4323}{4414}Jednak mieliśmy pewną przewagę.|Naszą inteligencję. {4414}{4505}Jednym aspektem tego było|genialne rozpoznawanie wzroców. {4507}{4570}Co noc patrzyliśmy na gwiazdy. {4570}{4642}Z czasem nasi|przodkowie zauważyli, {4644}{4762}że ruchy gwiazd przez noce roku|przepowiadały zmiany na Ziemi, {4764}{4831}które zagrażały lub polepszały|nasze szanse na przeżycie. {4831}{4910}W czasach, gdy nasza wyobraźnia|była jedyną sceną, {4910}{4989}na której historie ożywały,|zanim mieliśmy filmy, telewizję, {4992}{5049}jakiekolwiek przyrządy|elektroniczne, {5052}{5172}każda ludzka kultura połączyła kropki,|aby stworzyć własne obrazy. {5215}{5296}Te obrazy stały się naszymi|ilustracjami do księgi baśni, {5299}{5375}które również były|instrukcjami przeżycia. {5375}{5502}Imiona i osobowości bogów, herosów,|zwierząt gospodarskich i znanych rzeczy {5502}{5555}różniły się między kulturami. {5555}{5661}Jednak była szczególna,|piękna konstelacja gwiazd. {5663}{5807}Znana starożytnym Grekom|i nam jako Plejady. {5807}{5891}Gromada gwiazd, która została|stworzona 100 milionów lat temu. {5891}{5970}Każda gwiazda jest 40 razy|jaśniejsza niż nasze Słońce. {5970}{6126}I najjaśniejsza Alkione świeci|1000 razy mocniej niż Słońce. {6128}{6212}Przez wieki Plejady były używane|jako badanie wzroku {6212}{6279}dla ludzi na całym świecie. {6279}{6382}Jeżeli widziałeś chociaż sześć,|miałeś normalny wzrok. {6382}{6435}Jeżeli widziałeś więcej niż siedem, {6435}{6512}byłeś idealnym kandydatem|na wojownika lub zwiadowcę. {6512}{6586}Dla starożytnych Celtów|i druidów Wysp Brytyjskich {6586}{6668}Plejady miały|przerażające znaczenie. {6668}{6766}W jedną noc roku, gdy o północy|osiągały swój szczyt na niebie, {6766}{6852}uważano, że duchy zmarłych|wędrowały po Ziemi. {6855}{7011}Jest to podobno początek święta|dawnego Samhain, obecnego Halloween. {7011}{7094}Na całym świecie nasi przodkowie|opowiadali znakomite historie, {7094}{7198}aby wyjaśnić, jak Plejady|powstały na niebie. {7198}{7305}Dla ludu Kiowa w Ameryce|Północnej wydarzyło się to tak. {7490}{7608}Dawno, dawno temu młode kobiety|wymknęły się z ich obozowiska, {7608}{7668}aby tańczyć pod gwiazdami. {8476}{8569}Skało, uratuj nas!|Skało, miej litość! {8603}{8698}Skała usłyszała ich prośby|i wyrosła ku górze. {8840}{8943}Aż stała się obecnie|znanym Devils Tower. {9051}{9154}Kobiety przemieniły się|w gwiazdy Plejad, {9154}{9240}które w zimie są nad wieżą. {9286}{9391}Starożytni Grecy również widzieli|siedem gwiazd jako siedem niewiast. {9391}{9528}Siedem córek Atlasa, które|były ścigane nie przez niedźwiedzia, {9528}{9662}lecz przez łowcę Oriona, który|je zauważył podczas spaceru. {9878}{9967}Orion oszalał z żądzy. {10130}{10223}Gonił je bezustannie|przez siedem lat. {10262}{10317}- Wykończone...|- Zeusie, pomóż. {10319}{10377}Modliły się do Zeusa|po wybawienie. {10430}{10638}Król Bogów Zeus współczuł im|i zamienił niewiasty w Plejady. {10852}{10931}Lecz bogowie są przede|wszystkim kapryśni. {10931}{11017}Gdy Orion został|zabity przez skorpiona, {11017}{11103}Zeus umieścił go na niebie w miejscu,|skąd mógł kontynuować swój pościg {11103}{11144}siedmiu sióstr. {11146}{11245}Nasi przodkowie tworzyli|niezwykle wymyślne historie. {11245}{11326}Lecz sprowadzanie gwiazd na Ziemię|kończyło się na naszej wyobraźni. {11326}{11391}Minęło kilka tysięcy lat,|aż w końcu {11391}{11520}trzech genialnych naukowców|odkryło sekrety życia gwiazd. {11842}{11952}W 1901 roku Harvard|był światem mężczyzn. {11952}{12060}Lecz astronom Edward Charles|Pickering złamał tę zasadę. {12127}{12199}Biuro Pickeringa jest|na końcu korytarza. {12199}{12336}I te drzwi prowadzą do pokoju,|gdzie trzyma swoje komputery. {12592}{12664}Mamy nazywać te|kobiety "komputerami", {12664}{12815}ale słyszałem, jak niektórzy|mówią na nie "Harem Pickeringa". {12815}{12897}Pickering zebrał grupę kobiet,|które miały skartografować {12897}{12945}i sklasyfikować typy gwiazd. {12945}{13026}Dzięki jednej z nich poznaliśmy|fundament zrozumienia {13029}{13067}budulców gwiazd. {13067}{13206}I inna stworzyła sposób na|wyliczenie rozmiaru wszechświata. {13208}{13295}Z jakiegoś powodu pewnie|nie słyszałeś o nich. {13297}{13355}Ciekawe dlaczego. {13395}{13484}Oto Annie Jump Cannon,|lider zespołu. {13484}{13592}Zanim odeszła z Harvardu,|skatalogowała 250,000 gwiazd. {13628}{13712}Numer 11 to B7. {13712}{13781}To Alkione w Plejadach. {13784}{13882}Cannon za młodu straciła|słuch z powodu płonicy. {13882}{13954}Numer 12 to B6. {13956}{14048}Oto Henrietta Swan Leavitt.|Również jest niesłysząca. {14048}{14119}I jest kolejnym wielkim|naukowcem w tym pokoju. {14119}{14223}Leavitt odkryła prawo, którego|astronomowie wciąż używają, {14223}{14345}aby wyliczyć dystans między|gwiazdami i sam rozmiar kosmosu. {14393}{14453}Annie Jump Cannon wysłała|kartę świąteczną, {14453}{14537}w której wyjaśniła,|co ona i jej siostry robią. {14537}{14666}Napisała, że światło z gwiazdy|wpada przez pryzmat w teleskopie. {14669}{14815}Światło jest powiększone|i rozbite na tęczę oddzielnych kolory, {14815}{14918}z których czerwony jest na jednym|końcu, zaś fiolet na drugim. {14918}{14975}Oto spektrum gwiazdy. {14975}{15045}Widać proste, czarne linie. {15045}{15153}Porównując te linie z liniami w|materiałach w laboratorium, {15153}{15318}możemy określić, że pierwiastki na Ziemi|istnieją też w odległych gwiazdach. {15580}{15673}Oto płyta nr 12358B. {15800}{15915}Numer jeden na tej płycie|jest gwiazdą typu B. {15961}{16021}A dokładniej to B2. {16100}{16244}Sklasyfikowanie setki tysięcy|spektrum gwiazd zajęło Cannon dekady, {16246}{16306}stosując się do jej planu. {16306}{16464}Cannon odkryła, że gwiazdy mogły|zostać podzielone na siedem kategorii, {16464}{16519}badając linie spektralne. {16519}{16577}Każda kategoria|miała własną literę. {16577}{16671}Lecz linie spektralne dwóch|gwiazd tej samej kategorii {16671}{16721}mogą odrobinę się różnić. {16723}{16817}Nikłe odmiany, które Cannon|nauczyła się rozpoznawać z pamięci. {16817}{16992}Aby rozróżnić spektrum, określiła|10 podkategorii dla każdej klasy. {16992}{17059}Annie Jump Cannon|zorganizowała gwiazdy, {17059}{17172}lecz to inny naukowiec rozszyfruje|ukryte znaczenie ich pracy. {17220}{17359}W Anglii roku 1923 kobiety|nie mogły zdobyć tytułu naukowego. {17361}{17483}Lecz Cecilia Payne chodziła na wykłady|Sir Arthura Eddingtona w Londynie. {17483}{17546}Pierwszego naukowca,|który przedstawił dowody, {17548}{17639}że rewolucyjna Teoria Względności|Einsteina jest słuszna. {17639}{17776}Od tej chwili wiedziała, że nic nie stanie|jej na drodze spełnienia swoich marzeń. {17812}{17975}Wyemigrowała do Ameryki, gdzie|kobiety mogły wolno badać gwiazdy. {17975}{18049}Została przyjęta do Harvardu. {18049}{18159}Jej odkrycia będą kwestionować|podwaliny astronomii. {18159}{18303}Następstem będzie powstanie|nowoczesnej astrofizyki. {18524}{18562}Dekady mijały {18562}{18644}i Annie Jump Cannon i jej zespół|wciąż przeczesywały gwiazdy, {18646}{18701}sprawdzając każdą|sygnaturę spektralną {18701}{18800}i w oka mgnieniem dodając gwiazdę|do jednej z siedmiu kategorii. {18802}{18869}Stały się setkami|tysięcy kropek, {18869}{18948}których pełnego znaczenia|nikt jeszcze nie rozumiał. {18948}{19066}Do tej grupy kobiet|dołączyła jeszcze jedna. {19099}{19217}- Witam, witam.|- Pani to zapewne panna Payne. {19217}{19301}Czekałyśmy na panią.|Proszę wejść. {19301}{19425}Cecilia Payne nigdy nie doświadczyła|takiej dobroci w środowisku naukowym. {19428}{19540}Ta wspólnota kobieca szczodrze|dzieliła się swoimi owocami pracy. {19543}{19586}Ona zaś wykorzystała|ich obserwacje {19586}{19670}w nowe, radykalne|zrozumienie gwiazd. {19670}{19747}Stały się przyjaciółkami. {19747}{19823}Cannon nauczyła Payne wszystkiego,|czego ona się nauczyła o spektrum gwiazd. {19826}{19888}I Payne zaczęła analizować|dane Cannon, {19888}{20010}aby zobaczyć, czy może określić|skład chemiczny i stan fizyczny gwiazd. {20010}{20111}Do ich pracy dodała swoją ekspertyzę|w teoretycznej i atomowej fizyce. {20178}{20262}Najbardziej widoczne właściwości|spektrum gwiazd pokazały {20262}{20384}obecność takich ciężkich pierwiastków|jak wapno i żelazo, {20384}{20454}które są jednymi z najbardziej|obfitych pierwiastków na Ziemi. {20456}{20547}Astronomowie uznali,|że gwiazdy zostały stworzone {20550}{20648}z tych samych pierwiastków|i w tych samych proporcjach co Ziemia. {20648}{20766}W 1924 Henry Norris Russell|był dziekanem {20766}{20845}amerykańskich astronomów|i miał wielki wkład {20845}{20900}dla naszego zrozumienia gwiazd. {20902}{21092}40 z 45 pierwiastków chemicznych, które|są na Ziemi, są też w spektrum Słońca. {21092}{21233}Więc możemy uznać, że skład|Słońca przypomina skład Ziemi. {21233}{21403}Gdyby rozżarzyć Ziemię,|spektrum byłoby podobne do Słońca. {21753}{21847}Annie, chyba rozumiem,|co to wszystko znaczy. {21847}{21931}- Wszystkie twoje lata pracy.|- Powiedz. {21931}{22039}Obliczyłam, jak spektra winny|wyglądać w różnych...
radoslaww