Rośliny miododajne Kaszub Broszura.pdf

Wojewódzki

Związek Pszczelarzy

w Gdańsku

POMORSKI OŚRODEK

DORADZTWA ROLNICZEGO

w GDAŃSKU

Rośliny miododajne Kaszub

Michał Buliński

Gdańsk 2011

Publikacja wydana w ramach realizacji zadania:

Popularyzacja wiedzy o obszarach Natura 2000 i występujących na nich

pożytkach pszczelich jako sposób na ochronę występujących w

woj.pomorskim obszarów przyrodniczo cennych

dofinansowanego ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony środowiska i

Gospodarki Wodnej w Gdańsku

Zdjęcie na okładce:

Kwitnący wiciokrzew pomorski Lonicera periclymenum (rezerwat „Zielone”).

ISBN 978-83-60698-90-7

Autor: dr Michał Buliński

biolog@mlyniec.gda.pl

Opracowanie wykonane na zlecenie Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w

Gdańsku

Wydawca: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku

Skład: Jarosław Cichocki

Druk:

Przedsiębiorstwo Prywatne „WiB” Piotr Winczewski

ul. Jana III Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk

tel./fax 58 341 99 89, e-mail: wib1@wp.pl

Wprowadzenie

Każdy region świata posiada swoją specyfikę, przejawiającą się

w tysiącach szczegółów. Przykładem jest dieta ludzi, wiążąca się ze

zwyczajami kulinarnymi, a przede wszystkim odmiennymi

surowcami spożywczymi. Jednak również pokarmy znane szeroko

w świecie, mogą wykazywać specyfikę dla danego regionu.

Jednym z nich jest miód, znany człowiekowi od zarania dziejów i

posiadający tę zaletę, że może być przechowywany przez dłuższy

czas. Od pradziejów był jedzony, ale też wykorzystywany do

produkcji napojów (np. słynne miody staropolskie), jako dodatek

do wyrobów spożywczych (np. pierników), a także do celów

leczniczych (element apiterapii).

Ogólny skład chemiczny miodu jest zbliżony na całym świecie.

Jednak miody, zwłaszcza wielokwiatowe, często posiadają

specyficzne dla danego regionu: niepowtarzalny smak, aromat i

barwę. Wiąże się to ze specyfiką pożytków pszczelich, tj. zestawem

gatunków roślin miododajnych, występujących na danym terenie.

Jakie rośliny mogą wpływać na oryginalną jakość miodu z

Kaszub? Z inicjatywy Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w

Gdańsku podjęto próbę uzyskania odpowiedzi na to pytanie

(Buliński 2006a).

Rośliny miododajne

Do roślin pożytkowych, dostarczających pszczole miodnej Apis

mellifera surowców do wytwarzania miodu, należą gatunki

nektarodajne, pyłkodajne oraz spadziodajne. Rośliny nektarodajne

posiadają nektarniki (nektaria, miodniki): utwory gruczołowe,

wydzielające roztwór cukrów (nektar), umiejscowione głównie w

obrębie kwiatów (nektarniki kwiatowe), w ten sposób

przywabiające owady zapylające. Rzadsze są nektarniki

pozakwiatowe, np. na ogonkach liściowych (m.in. Bornus red.

1989, Encyklopedia biol. tom VI). Nektar jest wodnym roztworem

różnych związków chemicznych, głównie cukrów (jak: glukoza,

fruktoza, sacharoza, czasem też galaktoza, ramnoza i mannoza),

osiągających stężenie do kilkudziesięciu procent. W znacznie

mniejszych ilościach występują m.in.: sole potasu, kwasy

organiczne, olejki eteryczne, substancje barwne i niektóre

witaminy, a w śladowych ilościach np. glikozydy, alkaloidy i

saponiny (m.in. Bornus red. 1989, Encyklopedia biol. tom VII).

Pyłek jest męskim elementem rozrodczym roślin nasiennych, o

cechach specyficznych dla poszczególnych ich grup

systematycznych. Stanowi ważny składnik pokarmu wielu

owadów, m.in. pszczół, gromadzących go na goleni trzeciej pary

odnóży (obnóża pyłkowe), do produkcji pierzgi. Pyłek występuje

także, w różnych ilościach, w miodach, co pozwala zbadać

(melitopalinologia), z jakich roślin pozyskiwany był pożytek

pszczeli (m.in. Bornus red. 1989, Encyklopedia biol. tom VII).

Spadź (rosa miodowa) jest lepką, słodką cieczą, pojawiającą się

od maja do sierpnia na niektórych drzewach i krzewach (rzadko –

roślinach zielnych), na jakich żerują owady z pluskwiaków

równoskrzydłych: głównie mszyce i czerwce, a rzadziej miodówki.

Owady wysysając sok z roślin przyswajają białka, a nadmiar

cukrów wydzielają.

Ogromne ilości żerujących owadów powodują, że spadź

gromadzi się na liściach i często skapuje (spada – stąd „spadź”) na

ziemię. Jest ona ważnym pożytkiem pszczelim, chociaż nadmiar w

miodzie, może być dla nich szkodliwy. Roślinami spadziodajnymi

są zwłaszcza niektóre drzewa, jak np. świerk pospolity, dęby, klony,

lipy (por. np. Bornus red. 1989, Encyklopedia biol. tom X).

Są gatunki, z których pszczoły uzyskują nektar i pyłek, z innych

tylko nektar lub wyłącznie pyłek, albo też jedynym pożytkiem

bywa spadź. Najcenniejsze są rośliny miododajne rosnące w

odległości nie większej niż 1,5 km od ula, a optymalnie do 1 km

(Wikipedia). Ważna jest obfitość pożytku, gdyż większość pszczół

koncentruje się na zbiorze wziątku z jednego gatunku rośliny. Stąd

stosowane przewożenie pasiek na tereny obfitych pożytków

(Makowicz 1988), np. pól uprawnych z roślinami miododajnymi,

czy wrzosowisk. Oprócz pszczół wykazujących „wierność

kwiatową”, około 30% robotnic przejawia floromigracje,

odwiedzając różne rośliny (Bornus red. 1989); to właśnie ich zbiór

może stanowić o specyfice miodu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: