BOROWINA.txt

Borowina  czarne złoto z polskich ziem
==============================
Czym jest borowina? Prawie każdy o niej słyszał, wielu z nas jš widziało, niektórzy z nas doznali jej działania i w tej grupie prawie wszyscy byli zadowoleni z jej dobrodziejstw.
==============
Borowina geologicznie to peloid. To słowo pochodzenia greckiego od pelos  błoto. Jest naturalnym wytworem przyrodniczym złożonym z substancji mineralnych, organicznych. Powstaje w wyniku naturalnych długotrwałych procesów biologicznych i geologicznych przy udziale mikroorganizmów i wody. Czasem stosowane jest również okrelenie biolity czyli skały osadowe pochodzenia organicznego. Takie jak wapienie, ropa naftowa, czy węgiel. Dodatkowo warto wspomnieć iż biolity (torfy z  udziałem substancji organicznych i mineralnych) to również muły borowinowe  o większej od borowiny zawartoci wody, sapropele czyli muły jeziorne różne od torfów tym że powstały w rodowisku wodnym bez udziału tlenu o znaczšcej zawartoci siarczków żelaza, które zabarwiajš go na kolor ciemnoczerwony, powstajš z udziałem saprobiontów czyli organizmów rozkładajšcych substancje organiczne. Dla porzšdku warto wymienić jeszcze gytie czyli szlamy torfiaste o barwie szarej  powstajšce w toni wodnej poza osadem dennym. Wszystkie one charakteryzujš się dużš zawartociš mniej lub bardziej przetworzonych substancji organicznych zmieszanych z substancjami mineralnymi. Jako produkty naturalne różniš się między sobš składem i konsystencjš, jednakże wszystkie zawierajš wiele niezwykle cennych składników biologicznie czynnych. Na pewno pamiętamy doskonale postać profesora Stanisława Tołpy, który był w Polsce pionierem zaawansowanych badań składu i właciwoci biologicznie czynnych torfu.  Generalnie borowina jest rodzajem torfu o dużym stopniu przetworzenia składników organicznych przez bakterie humifikujšce. Borowina cieszy się uznanš renomš i jest stosowana w prawie 70% polskich uzdrowisk.

 

Torf powstaje przez setki i tysišce lat, jego roczny przyrost sięga od 0,5 do 20 mm, a znane sš pokłady torfu /borowiny/ sięgajšce kilkunastu metrów. Powstały one po ustšpieniu lšdolodu skandynawskiego czyli najstarsze liczš sobie ponad 10000 lat. Już od dawna zauważono ich przydatnoć w lecznictwie. Nie znano, co prawda szczegółów ich pochodzenia ani składu fizyko-chemicznego ale jak to często w nauce bywa obserwacja skutków znaczšco wyprzedzała badania naukowe. Tak było i w przypadku borowiny, którš w odnotowany sposób zaczęto stosować w lecznictwie uzdrowiskowym po raz pierwszy w Krynicy w roku 1858. W roku 1882 kołobrzeski balneolog dr Herman Hirszfeld wprowadził jš do codziennych zabiegów uzdrowiskowych w Kołobrzegu. W pozostałych uzdrowiskach triumfalny pochód borowiny trwa do dzi, a te które wyczerpały swoje naturalne złoża importujš je z innych miejsc kopalnych, uznanych obecnie w Polsce za przydatne w terapii jest 14 kopalni borowinowych, o różnej wydajnoci i o lekko różnym składzie. Na wartoć leczniczš borowin wpływa fakt, iż wród składników stałych torfu występujš częci organicznie i nieorganiczne, których wzajemny stosunek jest podstawš podziału torfu na borowiny z torfowisk wysokich, przejciowych i niskich. Z reguły torfy typu wysokiego charakteryzujš się wyższym stopniem rozkładu, dlatego też sš bardziej cenione w lecznictwie uzdrowiskowym. Polska ma duże zasoby złóż borowinowych, które cechujš się wysokimi wartociami leczniczymi. Uzdrowiskami, w których wykorzystuje się borowiny do kuracji sš: Horyniec Zdrój, Inowrocław, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Połczyn Zdrój, winoujcie, Ustka, Ustroń, Wieniec Zdrój.

 

Jak sami Państwo czytacie borowina to nie tylko zwykłe czarne błoto (złoto), to zasób podlegajšcy ocenie i ochronie prawnej. To nie tylko domowy sposób kuracji, to uznana metoda terapii fizykalnych o niekwestionowanych walorach zdrowotnych.

 

Borowina w naturalnej postaci jest gruboziarnista i jako taka nie nadaje się do bezporedniego użytkowania. Jedynym zabiegiem jakim jest poddawana to mielenie w młynach kulowych po którym to zabiegu borowina przyjmuje postać pasty, która w odpowiedniej temperaturze podawana jest do zabiegu. To jedyne manipulacje, które nie maja żadnego wpływu na skład i właciwoci borowiny. To przykład jak najbardziej ekologicznego sposobu wykorzystania i postępowania z kopalinš. W przeciwieństwie do innych produktów naturalnych, ale poddawanych wielokrotnym przemianom fizycznym i chemicznym, borowina pozostała w stanie jak najbardziej naturalnym.

Kilka słów należy się dla wyjanienia składu borowiny. Wyróżniamy w borowinach zwišzki humusowe  kwasy huminowe, fulwonowe i inne. Aminokwasy, enzymy, cukry, garbniki, pektyny, ligniny. Warunkujš one właciwoci fizykochemiczne kopaliny. Zwišzki rozpuszczalne w wodzie wykazujš właciwoci aktywne biologicznie działajšce na skórę a przez niš działanie ogólne, za zwišzki nierozpuszczalne w wodzie  sš dużym akumulatorem ciepła działajšc przegrzewajšco miejscowo i ogólnoustrojowo. Dodatkowo wyróżnia się w składzie borowiny zwišzki bituminowe będšce produktem humifikacji wosków tłuszczów i smół charakterystyczne dla szczególnie cennych torfów pochodzenia wysokiego. Składnikami mineralnymi obecnymi w borowinie sš: sole krzemu, wapnia, magnezu, glinu, sodu, potasu, żelaza i inne. Znaczenie majš tyko te rozpuszczalne w wodzie.

Ostatnim elementem pobieżnej analizy borowiny jest zawartoć wody, mieci się ona w przedziale między 96%  torfy wysokie a 93% torfy niskie. Korzystne właciwoci borowin zależš od iloci możliwej do wchłonięcia wody (czym wyższa tym lepiej). Jak podaje profesor Kazimierz Pasternak, kierownik katedry i zakładu chemii Akademii Medycznej w Lublinie, polskie borowiny dzielš się na wysokie występujšce w 6,5% torfowisk. Zawierajš powyżej 95% substancji organicznych. Kwasy huminowe nadajš temu typowi borowiny odczyn kwany, który nie sprzyja rozwojowi bakterii, a więc hamuje procesy rozkładu. borowina wysoka jest więc mniej rozłożona, ale zachowuje większe iloci zwišzków steroidowych, białek i garbników, co powoduje, że borowiny typu wysokiego sš bardziej przydatne w leczeniu schorzeń ginekologicznych, a także niektórych reumatycznych. Borowina niska jest najczęciej spotykana i występuje w 89% torfowisk w Polsce. Zawiera więcej składników mineralnych, a mniej organicznych w porównaniu z borowinš wysokš. Powstała w miejscach po jeziorach, w zarastajšcych korytach rzek, z rolin wymagajšcych dużej iloci soli mineralnych. Do celów leczniczych nadaje się jednak borowina nie zawierajšca więcej niż 25% częci mineralnych. Ze względu na dużš zawartoć metali alkalicznych w połšczeniu z kwasami humusowymi i występujšcy w zwišzku z tym odczyn alkaliczny, istniejš tu warunki sprzyjajšce rozwojowi mikroorganizmów. Sprzyja to szybszemu rozkładowi rolin torfotwórczych oraz uwalnianiu z tych rolin białek, cukrów, pektyn, alkaloidów, żywic i wosków. Duży stopień rozkładu borowiny niskiej zwiększa jej wartoć leczniczš. Za główne właciwoci aktywne biologicznie borowiny odpowiadajš wymienione już poprzednio w artykule, kwasy huminowe. powodujš hamowanie aktywnoci hialuronidazy i innych enzymów, pobudzanie funkcji granulocytów, wišzanie oligosacharydów na powierzchni komórek, pobudzanie mięni gładkich, rozszerzenie naczyń krwiononych, tworzenie połšczeń kompleksowych z różnymi zwišzkami, hamowanie syntezy prostaglandyn, sorpcję i wymianę jonowš z jonami innych metali. Kolejnym składnikiem borowiny sš substancje czynne biologicznie typu hormonalnego (tzw. działanie hormonalne borowin, polega na pobudzaniu sekrecji [wydzielania] hormonów jajnikowych, nadnerczowych i przysadkowych oraz bezporednim działaniu ciał estrogennych występujšcych w borowinie  we frakcji bituminowej), kolejnš grupę stanowiš enzymy, antybiotyki oraz składniki mikrobiologiczne: bakterie tlenowe i beztlenowe, grzyby.

 

Po tym długim opisie plasujšcym borowinę wród pełnoprawnych substancji biologicznie aktywnych warto opisać podstawowe działanie zabiegów borowinowych. Właciwociami licznych zabiegów borowinowych jest przede wszystkim ich działanie termiczne, mechaniczne, fizykochemiczne, hormonalne, enzymatyczne, immunomodulacyjne, bodcowe i bakteriobójcze. Działanie fizjologiczne zabiegów borowinowych jest działaniem kompleksowym, w którym na pierwszy plan wysuwa się działanie cieplne. Miejscowe przegrzanie tkanek powoduje zwiększenie metabolizmu komórkowego. Składniki borowinowe przenikajš przez skórę, gromadzš się w warstwie rogowej naskórka i głębiej dzięki    rozpulchniajšcemu działaniu saponin i kwasów humusowych.

 

Dzięki właciwociom sorbcyjno-wymiennikowym borowiny kwasy huminowe resorbujš z powierzchni skóry wydalane z tkanek głębiej położonych produkty uboczne przemiany materii. A potem zostajš wydalone sole, tłuszcze, cholesterol czy kwas moczowy. W ten sposób wydaleniu może ulec wiele odpadowych produktów przemiany materii.

 

Podczas zabiegów borowinowych może również zachodzić wchłanianie niektórych składników mineralnych i organicznych znajdujšcych się w borowinie. Składniki borowiny wywierajš również wpływ na receptory układu nerwowego w tkance podskórnej oraz częciowo wchłaniajš się do krwioobiegu. Ma to duże znaczenie przede wszystkim w odniesieniu do miejscowych ognisk zapalnych, ponieważ w ten sposób zostajš pobudzone wszystkie procesy prowadzšce do ich likwidacji. Zwiększona przemiana materii tkanek, łšcznie z miejscowym przekrwieniem, sprzyjajš wchłanianiu do krwi chłonki tych produktów, które utrzymujš stan zapalny oraz usuwaniu ich z organizmu. Naczynia krwionone nerek zachowujš się tak samo jak naczynia skóry, w zwišzku z czym pod wpływem ciepła zachodzi zwiększone wydzielanie moczu przez nerki. Równoczenie przegrzanie tkanek powoduje zwiększenie pocenia się. Działanie mechaniczne zabiegów borowinowych polega na na...