HISTORIA ZSRR-(OCR).pdf

Łotewska

SRR . Estońska

Litewska SRR i “I

Białorusk;

SRR

Mołdawska

SRR^J

Rosyjska Federacyjna

Ukraińska

V SRR

Socjalistyczna Republika Radziecka

Gruzińska

SRR

Armeńska

SRR

Azerbejdżanska

SRR

Turkmeńska Uzbecka

^_SRR SRR

Kirgiska

SRR_

^Tadżycka

I SRR

Tytuł oryginału: Motherland: Rusia In the twentieth century

Wydawnictwo, Wrocław 2006

Niniejsze tłumaczenie pierwszego wydania książki

Davida R. Marplesa Motherland: Rusia in the twentieth century

ukazuje się w porozumieniu z wydawnictwem Pearson Education Limited.

Konsultant naukowy

EDWARD CZAPIEWSKI

Na okładce:

Lenin, pomnik przed Instynttcm Smolnym

Okładkę i wyklejkę projektowała

LUIZA PINDRAL

Redaktor Wydawnictwa

JOLANTA KAWALEC

Indeksy zestawił

PIOTR DROŻDŻ

Redaktor techniczny

ANNA SŁAWIŃSKA

Opracowanie techniczne map

PAWEŁ CIMICKI, MARCIN ŻUK

Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwn

pl. Solny 14a. 50-062 Wrocław

c-mail: wydawnictwo@ossolineum.pl

http://www.ossolineum.pl

•

Wydanie pierw sze

Druk i oprawa

Łódzkie Zakłady Graficzne

Primed in Poland

ISBN 83-04-04779-9

PODZIĘKOWANIA

Do POWSTANIA tej książki w znacznej

mierze przyczyniła się moja macierzysta uczelnia. Przede wszystkim chciał

bym złożyć wyrazy wdzięczności Wydziałowi Humanistycznemu i jego biu

ru ds. rozdziału funduszy stypendialnych przy University of Alberta, który

pokrył koszty moich dwóch pobytów w Moskwie w latach 2000-2001. Pro

dziekan Harvey Krahn i kierownik katedry Robert W. Smith wspierali mnie

przez cały czas na wiele sposobów (nie bez znaczenia było to, że zwolnio

no mnie z niektórych obciążeń dydaktycznych). Wielokrotnie mi pomaga

ła Linda Bridges, sekretarka w naszej katedrze. Od chwili, gdy związałem

się z University of Alberta, prowadzę tu zajęcia z historii Rosji w XX w.

Rzadko się zdarza, by autor przyznał, że ma zobowiązania wobec swoich

studentów, ja jednak chciałbym zadedykować tę książkę moim pierwszym

doktorantom. Podczas dyskusji na ćwiczeniach narodziło się wiele pomy

słów. między innymi w czasie zajęć na temat stalinizmu oraz radzieckiej

polityki zagranicznej, prowadzonych w garnizonie w Edmonton dla Royal

Military College of Canada. Wnikliwe spostrzeżenia majora Johna L. Bin-

nsa. zgłaszane w trakcie tego drugiego kursu, wykorzystałem w niniejszej

książce. Nieocenionej pomocy udzieliło mi wielu studentów, zwłaszcza

Stella Severin. Ilya Khineiko, David Dolffi Taras Kuryło: a Aya Fujiwara

- wsparcia.

W dawnym Związku Radzieckim bardzo pomogły mi następujące oso

by- Kirił Kuraczow, Luba Perwuszina, Zoja Dzierżyńska, Julia Szimko i Ma

ria G. Litwin; natomiast Władimir Podgol zawsze służył mi wnikliwymi uwa

gami i opiniami na temat różnych aspektów 1 okresu radzieckiego. Anna Ja

strzębska, pochodząca z Charkow a, a obecnie mieszkająca w Budapeszcie,

wielokrotnie dzieliła się ze mną bezcennymi uwagami, teoriami i udzielała

wsparcia. Andrew' Krawczenko z Los Angeles pozwolił mi zacytować frag

menty książki swojego ojca, Wiktora Krawczenki. Jestem również bardzo

w dzięczny pani redaktor Heather McCallum z wydawnictw a Pearson Edu

cation za cierpliwość i życzliwą zachętę, okazywaną od samego początku

m °j e J pracy nad tym projektem; a także redaktorom technicznym - Lindzie

Dhondy i Magdzie Robson.

I ostatnia uwaga: rodzina zawsze jest zmuszona dzielić trud związany

z przedłużającym się studiowaniem źródeł, poszukiwaniami naukowymi i pi

saniem, toteż winien jestem wdzięczność mojej żonie Lan oraz synom Carl-

tonowi i Keelanowi.

David R. Marples

Edmonton, Kanada

Maj, 2002

PRZEDMOWA

DO WYDANIA POLSKIEGO

CIĄGU trzech lat. które upłynęły od po

wstania angielskiej wersji tej książki, państwa, które wchodziły w skład daw

nego Związku Radzieckiego, wybierały różne drogi rozwoju. W Rosji, na

Ukrainie i Białorusi pod rządami, które w coraz bardziej widoczny sposób

stawały się autorytarne, doszło do poprawy sytuacji ekonomicznej. Tą drogą

państwa Azji Środkowej podążająjuż od 1991 r.. a państwa słowiańskie po

łożone w zachodniej części byłego imperium idą w ich ślady. Rosja Władimira

Purina to kraj, W' którym po raz pierwszy od odzyskania niepodległości prezy

dent kontroluje rząd i Dumę. To samo można powiedzieć o Białorusi pod

rządami Łukaszenki, państwie, które określa się niekiedy - być może niesłusz

nie - mianem „ostatniej dyktatury w Europie”. W czasie gdy pow stawała ta

książka, na Ukrainie trwała kampania przed wyborami na prezydenta. Oby

watele mieli zadecydować, czy oddać głos na reformatora, obiecującego wpro

wadzenie gospodarki rynkowej i zbliżenie do Europy, czy na kandydata prefe

rującego kontakty z Rosją, przynajmniej pod względem militarnym i zapew

nienia bezpieczeństwa. Rządy Leonida Kuczmy, prześladującego media

i znanych opozycjonistów, przyniosły rozczarowanie wielu Ukraińcom. Kau

kaz, od Gruzji po Czeczenię, ogarnęły konflikty. W Czeczenii wojna z Fede

racją Rosyjską trwa już dekadę, z krótką przerwą w ostatnich latach prezy

dentury Jelcyna. Krótko mówiąc, żadne z państw' wchodzących niegdyś

w skład ZSRR, oprócz państw bałtyckich wcielonych podczas II wojny świa

towej, nie przeszło transformacji w sposób łagodny.

Przejście to - od totalitaryzmu po rządy prezydenckie, niezależne, lecz

aroganckie - rodzi nowe pytania o ocenę ery radzieckiej i początki upadku

eksperymentu demokratycznego. Modne stało się postrzeganie rozwoju Ro

sji jako procesu ciągłego na przestrzeni XTX i XX w.; rewolucji 1917 r. nie

uważa się za epokową zmianę, jak zw ykła to czynić radziecka propaganda.

Zwolennicy tego poglądu traktują Rosję jako co najmniej autokratyczną, je

śli nawet nie totalitarną. Sam Stalin odkrył podobieństwo między swoimi

rządami a panowaniem Iwana IV. Okres radziecki nie podważa również teo

rii fluktuacji, zgodnie z którą Rosja wahała się między związkami z Zacho

dem (od panow ania Piotra I) a chęcią do zagłębiania się we własne sprawy

i izolacjonizmem. gdy rosyjską „drogę” (mieściły się tu Kościół praw osław'-

ny, chłopstwo i posiadający niemal boskie przymioty car) mvażano za lepszą

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: