1. Wełna jako surowiec włókienniczy (zalety, parametry).
WEŁNA:
ú okrywa włosowa owiec, wielbłądów, lam, niektórych ras kóz, królików i innych (definicja zootechniaczna)
ú włókna pochodzenia zwierzęcego mające właściwości przędne i zdolność spilśniania się bez domieszki innych włókien (definicja technologiczna)
Rodzaje okryw:
Polska Owca Górska:
- wełna mieszana
- wszystkie typy włosów
- zespoły w postaci kosmków
- ma charakter piętrowy (puch, rdzeniowe)
- zanieczyszczenia wnikają głęboko w okrywę – ma charakter otwarty
- charakterystyczne jest tworzenie się bruzdy grzbietowej
Merynos Polski:
- okrywa jednolita
- sporadyczne włosy rdzeniowe
- przewaga włosów puchowych
- włosy gęsto rozmieszczone
- w partii wierzchołkowej na włosach o równej długości tłuszczopot skleja zespoły
- zespoły włosowe występują w postaci słupków
- okrywa ma charakter zamknięty- okrywa z tłuszczopotu chroni włosy przed zanieczyszczeniami
grupa rasowa
rodzaj wełny
liczba włosów przypadająca na 1 cm2 skóry
ilość torebek w warstwie włosotwórczej (s+p)
merynos
jednolita cienka
7000
63-77
owce nizinne
jednolita średnia
3500
35-39
owce długowełniste
jednolita
średnia lub gruba
1500
18-19
owce o wełnie mieszanej
mieszana
1000
17-18
CECHY FIZYCZNE I CHEMICZNE WEŁNY:
GRUBOŚĆ
DŁUGOŚĆ
SZYBKOŚĆ ODROSTU
WYTRZYMAŁOŚĆ
KARBIKOWATOŚĆ
HIGROSKOPIJNOŚĆ
ROZCIĄGLIWOŚĆ
ZDOLNOŚĆ SPILŚNIANIA
BARWA
POŁYSK
RENDEMENT
WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE
A) Grubość:
Metody określania grubości włosa:
1. metoda organoleptyczna
2. metoda laboratoryjna:
▪ lanametr-podobny do mikroskopu
▪ mikromer- na podstawie badania oporu przepływającego powietrza
Jednostki wyrażające grubość włosa:
1. μm – Ø przekroju poprzecznego; stosowana w obrocie krajowym
2. skala literowa- ocena polowa i w punktach skupu
3. skala bradfordzka- ilość motków długości 1000cm z 1 kg wełny ; w handlu międzynarodowym; uwzględnia zdolność przędną
4. numer metryczny – dawna skala zootechniczna à 97200/d2 (μm)
Podział wełen krajowych ze względu na grubość włosa:
typ wełny
sortyment wełny
średnica włókna (μm)
w przemyśle
w hodowli i skupie
cienkie
64
A
20,5-22,2
62
AB
22,3-24,3
60
B
24,4-26,5
średnie
58
BC
26,6-28,8
56
C
28,9-31,5
50
CD
31,6-33,3
48
D
33,4-35,5
grube
46
DE
35,6-37,8
44
E
37,9-39,8
40
EF
39,9-42,4
36
F
42,5 i więcej
Czynniki wpływające na grubość włosa:
1. budowa histologiczna włókna : puchowe, rdzeniowe, przejściowe
2. wiek zwierzęcia
▪ jednoroczne – włosy najcieńsze
▪ stopniowe pogrubianie włosów w okrywie
▪ 3-4 letnie – włosy najgrubsze
▪ cienienie wełny z wiekiem wynikające ze zmniejszających się zdolności do pobierania i wykorzystywania pasz
3. płeć: maciorki- najcieńsze, skopki i tryczki - najgrubsze
4. stan fizjologiczny: wysoka ciąża i laktacja- powstanie przewężeń włosa
5. żywienie: w wyniku złego żywienia powstają przewężenia głodowe włosa (zmniejszeni ilości komórek korowych włosa)
6. stan zdrowotny: stany chorobowe prowadzą do zmiany metabolizmu i pocienienia włosów
7. rozmieszczenie włosów na ciele: na grzbiecie włosy grubieją doogonowo, na brzuchu dogłowowo
8. warunki utrzymania i klimat: grubsza okrywa w trudniejszych warunkach i w ostrym klimacie
B) Długość:
▪ Dodatnio skorelowana z grubością włosa; współczynnik korelacji wynosi 0,7-0,9 ; wyjątek stanowią włosy kępowe
▪ Metody oznaczania:
a) wysadność długość włókna przy zachowaniu jego naturalnej karbikowatości; stosowana przy ocenie okrywy owiec żywych i w punktach skupu; dokonywana za pomocą linijki; tylko do oceny okrywy jednolitej
b) długość rzeczywista włosa długość włókna po jego całkowitym rozprostowaniu; metoda stosowana w zakładach przemysłu włókienniczego
▪ wysadność : dł. rzeczywista à 1:1,2-1,4
▪ włosy rdzeniowe są najmniej karbikowane, najbardziej karbikowane są włosy puchowe
C) Szybkość odrostu:
Czynniki wpływające na długość odrostu:
1. wiek: u młodych szybszy niż u starszych
2. płeć: najmniejszy u maciorek, największy u tryków
3. żywienie: sezonowa podaż pasz; w okresie pastwiskowym odrost szybszy; w alkierzu wełna odrasta wolniej
...
Cieszkon