05 ZAKŁAD HODOWLI OWIEC I ZWIERZĄT FUTERKOWYCH.doc

1.       Wełna jako surowiec włókienniczy (zalety, parametry).

WEŁNA:

ú       okrywa włosowa owiec, wielbłądów, lam, niektórych ras kóz, królików i innych (definicja zootechniaczna)

ú       włókna pochodzenia zwierzęcego mające właściwości przędne i zdolność spilśniania się bez domieszki innych włókien (definicja technologiczna)

Rodzaje okryw:

Polska Owca Górska:

-         wełna mieszana

-         wszystkie typy włosów

-         zespoły w postaci kosmków

-         ma charakter piętrowy (puch, rdzeniowe)

-         zanieczyszczenia wnikają głęboko w okrywę – ma charakter otwarty

-   charakterystyczne jest tworzenie się bruzdy grzbietowej

Merynos Polski:

-         okrywa jednolita

-         sporadyczne włosy rdzeniowe

-         przewaga włosów puchowych

-         włosy gęsto rozmieszczone

-         w partii wierzchołkowej na włosach o równej długości tłuszczopot skleja zespoły

-         zespoły włosowe występują w postaci słupków

-         okrywa ma charakter zamknięty- okrywa z tłuszczopotu chroni włosy przed zanieczyszczeniami

CECHY FIZYCZNE I CHEMICZNE WEŁNY:

GRUBOŚĆ

DŁUGOŚĆ

SZYBKOŚĆ ODROSTU

WYTRZYMAŁOŚĆ

KARBIKOWATOŚĆ

HIGROSKOPIJNOŚĆ

ROZCIĄGLIWOŚĆ

ZDOLNOŚĆ SPILŚNIANIA

BARWA

POŁYSK

RENDEMENT

WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE

A)         Grubość:

Metody określania grubości włosa:

1.       metoda organoleptyczna

2.       metoda laboratoryjna:

▪       lanametr-podobny do mikroskopu

▪       mikromer- na podstawie badania oporu przepływającego powietrza

Jednostki wyrażające grubość włosa:

1.       μm – Ø przekroju poprzecznego; stosowana w obrocie krajowym

2.       skala literowa- ocena polowa i w punktach skupu

3.       skala bradfordzka- ilość motków długości 1000cm z 1 kg wełny ; w handlu międzynarodowym; uwzględnia zdolność przędną

4.       numer metryczny – dawna skala zootechniczna à 97200/d2 (μm)

Podział wełen krajowych ze względu na grubość włosa:

Czynniki wpływające na grubość włosa:

1.       budowa histologiczna włókna : puchowe, rdzeniowe, przejściowe

2.       wiek zwierzęcia

▪       jednoroczne – włosy najcieńsze

▪       stopniowe pogrubianie włosów w okrywie

▪       3-4 letnie – włosy najgrubsze

▪       cienienie wełny z wiekiem wynikające ze zmniejszających się zdolności do pobierania i wykorzystywania pasz

3.       płeć: maciorki- najcieńsze, skopki i tryczki - najgrubsze

4.       stan fizjologiczny: wysoka ciąża i laktacja- powstanie przewężeń włosa

5.       żywienie: w wyniku złego żywienia powstają przewężenia głodowe włosa (zmniejszeni ilości komórek korowych włosa)

6.       stan zdrowotny: stany chorobowe prowadzą do zmiany metabolizmu i pocienienia włosów

7.       rozmieszczenie włosów na ciele: na grzbiecie włosy grubieją doogonowo, na brzuchu dogłowowo

8.       warunki utrzymania i klimat: grubsza okrywa w trudniejszych warunkach i w ostrym klimacie

B)         Długość:

▪        Dodatnio skorelowana z grubością włosa; współczynnik korelacji wynosi 0,7-0,9 ; wyjątek stanowią włosy kępowe

▪        Metody oznaczania:

a)       wysadność długość włókna przy zachowaniu jego naturalnej karbikowatości; stosowana przy ocenie okrywy owiec żywych i w punktach skupu; dokonywana za pomocą linijki; tylko do oceny okrywy jednolitej

b)       długość rzeczywista włosa długość włókna po jego całkowitym rozprostowaniu; metoda stosowana w zakładach przemysłu włókienniczego

▪        wysadność : dł. rzeczywista à 1:1,2-1,4

▪        włosy rdzeniowe są najmniej karbikowane, najbardziej karbikowane są włosy puchowe

C)         Szybkość odrostu:

Czynniki wpływające na długość odrostu:

1.       wiek: u młodych szybszy niż u starszych

2.       płeć: najmniejszy u maciorek, największy u tryków

3.       żywienie: sezonowa podaż pasz; w okresie pastwiskowym odrost szybszy; w alkierzu wełna odrasta wolniej

...