Wykład 4 Histologia.docx

Wykład 3 Histologia

Gruczoły przewodu pokarmowego

Wątroba

Największy gruczoł organizmu człowieka:

- 5% masy ciała,

- 4 niecałkowicie oddzielone od siebie płaty.

We wnęce wątroby znajdują się:

- tętnica wątrobowa,

- żyła wrotna,

- przewód wątrobowy wspólny (żółciowy),

Czynność wątroby:

·         Bierze udział w metabolizmie i przechowywaniu wielu substancji odżywczych,

·         Produkcji i magazynowaniu glikogenu,

·         Utrzymywanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi,

·         Syntezie cholesterolu i lipoprotein,

·         Zamianie cukrów i białek na tłuszcze oraz spalaniu kwasów tłuszczowych,

·         Wewnętrzne i zewnętrzne wydzielanie (wydziela substancje: do krwi w postaci różnych jej składników – synteza białek krwi (niektóre czynniki krzepnięcia krwi); do przewodu pokarmowe (jako składnik żółci))

Żółć (płyn zielonkawo-żółty) składa się:

·         Wody,

·         Kwasów żółciowych

·         Bilirubiny,

·         Cholesterolu,

·         Fosfolipidów

·         IgA i elektrolitów,

Unieszkodliwianie (detoksykacja wielu substancji szkodliwych – metabolitów, ksenobiotyków:

- powstają w ustroju jako produkty przemiany materii,

- dostają się one wraz z pożywieniem, wodą i powietrzem,

Unaczynienie wątroby:

·         Bardzo dobrze unaczyniona,

·         przepływa przez nią około 25% objętości krwi wyrzutowej serca – 120 ml/min/100g wątroby.

·         Tętnica wątrobowa – doprowadza krew odżywczą (25-30% krwi, która wpływa do wątroby),

·         Żyła wrotna – dostarcza krew czynnościową(75-80%) – znajduje się w niej około 70% tlenu oraz substancji odżywczych wchłoniętych w jelitach oraz krew ze śledziony).

·         Obie po wniknięciu do wątroby rozgałęziają się na tętnice i żyły międzyzrazowe a następnie – międzyzrazikowe.

·         Tętnice i żył międzyzrazowe z międzyzrazikowymi przewodem żółciowym tworzą triady – leżą w tkance łącznej właściwej (przestrzenie bramno-żółciowe)

·         Od żył między zrazikowych odchodzą pod kątem prostym żyły okołozrazikowe,

·         Od nich liczne naczynia włosowate typu zatokowego – sinusoidy wątroby,

·         Sinusoidy biegną promieniście ku żyle środkowej do której uchodzą – niosą krew żylną i tętniczą,

·         Tętniczki międzyzrazikowe – większość rozpada się na sieć naczyń włosowatych – otaczających międzyzrazikowe przewody żółciowe – krew z tej sieci uchodzi do sinusoidów,

·         Nieliczne tętniczki łączą się bezpośrednio z sinusoidami,

·         Krew z żyły środkowej uchodzi do żyły podzrazikowej ostatecznie wpływa do żyły wątrobowej,

·         Krew z odgałęzień żyły wrotnej (także odgałęzień tętnicy wątrobowej) naczyniami włosowatymi przepływa do odgałęzień żyły wątrobowej – układ dziwny żylno-żylny,

Wątroba zbudowana jest z:

·         Łącznotkankowego zrębu (stroma) – podtrzymującego liczne  naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy,

·         Miąższu (parenchyma) - składającego się:

o        Komórek wątrobowych – hepatocytów,

o        Komórek Browicza-Kupffera,

o        Komórek tłuszczowych okołozatokowych (Ito),

·         Otoczona jest torebką łącznotkankową zawierającą liczne komórki tuczne – (Glisson’s capsule),

·         Zrośnięta jest z błoną surowiczą (otrzewną), pokrytą nabłonkiem surowiczym (mesothelium),

Zrąb wątroby (stroma):

·         Tkanka łączna właściwa wnętrza narządu rozgałęzia się dzieląc narząd na zrazy i zraziki,

·         W odnogach tkanki łącznej biegną:

o        Naczynia krwionośne,

o        Limfatyczne,

o        Przewody żółciowe,

o        Nerwy,

o        Włókna kolagenowe,

o        Komórki tkanki łącznej,

Miąższ wątroby:

·         Hepatocyty – podstawowa komórka zrazika wątroby – układają się w blaszki (beleczki)

·         Po obu stronach każdego sznura hepatocytów (beleczek) biegną naczynia krwionośne włosowate (sinusoidy),

Sinusoidy:

·         Naczynia włosowate o dużej średnicy – 30 um,

·         Śródbłonek ich składa się z płaskich  komórek zawierających pory o średnicy 100 nm,

·         Pory śródbłonka i brak błony podstawnej pozwalają na łatwe przechodzenie cząsteczek z krwi do przestrzeni Dissego i w kierunku odwrotnym,

Hepatocyty:

·         Komórki wielościenne (20-30 um),

·         Większość ma jedno jądro, 25% ma 2 jądra,

·         Średni czas życia 150 dni,

·         Cytoplazma kwasochłonna,

·         1000-2000 mitochondriów w jednej komórce,

·         Liczne diktiosomy, ziarna glikogenu,

·         Rozbudowana siateczka gładka i szorstka,

·         Biegunowość budowy,

Biegunowość budowy hepatocytu:

·         Wolne przestrzenie skierowane ku sinusoidom mają wiele mikrokosmków,

·         Na powierzchni mikrokosmków receptory przez nie wymiana różnych substancji hepatocyt – krew, krew-hepatocyt,

·         Przestrzenie Dissego (przestrzenie okołozrazikowe), między mikrokosmkami a sinusoidami,

·         Szczytowe powierzchnie posiadają kanaliki żółciowe,

Główne czynności hepatocytów:

·         Udział w metabolizmie glukozy – glukozę za pomocą syntetazy glikogenu przekształcają w glikogen,

·         Przeprowadzają także glikolizę i glikoneogenezę – oba procesy regulują stężenie glukozy we krwi (120mg%),

·         Udział hepatocytów:

o        W metabolizmie lipidów – hepatocyty produkują cholesterol, triglicerydy, fosfolipidy – głównie lipidy osocza krwi,

o        W metabolizmie białek i peptydów:

o        Syntetyzują i rozkładają wiele ważnych białek i peptydów funkcjonalnych: albuminę, protrombinę, fibrynogen, transferrynę i in.

o        Udział w detoksykacji i unieczynnianiu leków – detoksykacja szkodliwych metabolitów i ksenobiotów w tym leków odbywa się w siateczce śródplazmatycznej gładkiej i peroksysomach hepatocytów,

·         Wydzielanie hormonów i magazynowanie witamin – wydzielają hormony peptydowe – somatomedynę C i erytropoetynę,

·         Somatomedyna C pobudza mitozę i syntezę proteoglikanów w chondrocytach – wpływa na wzrost ciała,Erytropoetyna – pobudza erytrocytopozę,

Komórki Borowicza-Kupffera:

·         Znajdują się między komórkami śródbłonka,

·         Stanowią 15-20% wszystkich komórek wątrobowych,

·         Są to makrofagi, które nie tworzą połączeń z komórkami śródbłonka,

·         Przeciwdziałają wewnątrznaczyniowemu krzepnięciu krwi w wątrobie w wyniku fagocytozy włóknika,

·         Fagocytują bakterie (zapobiegają bakteriemii), komórki nowotworowe, kompleksy antygen-przeciwciało oraz fragmenty zużytych erytrocytów,

Lipocyty (komórki tłuszczowe okołozatokowe, Ito),

·         Znajdują się po zewnętrznej stronie ściany sinusoid, w przestrzeniach Dissego,

·         Uznaje się je za fibroblasty,

·         W chorej wątrobie liczba ich wzrasta,

·         Zawierają krople tłuszczu w nich rozpuszczona jest witamina A,

·         Oprócz hepatocytów wydzielają erytropoetynę,

Zrazik anatomiczny:

·         Struktura wielościenna – najczęściej kształt sześciokątny,

·         Wymiary 0,6x2mm,

·         W wątrobie ludzkiej:

o        Nie ma wyraźnych pasm tkanki łącznej,

o        Granice między zrazikami wytyczają linie łączące sąsiednie przestrzenie bramno-żółciowe (jest ich od 3-6 wokół jednego zrazika),

o        W środku zrazika znajduje się żyła środkowa,

o        Jego przestrzeń jest wypełniona hepatocytami, między którymi znajdują się sinusoidy,

Zrazik wrotny:

·         Ma w środku przestrzeń bramno-żółciową,

·         Jego granice wytaczają 3 sąsiednie żyły środkowe,

·         Przestrzeń jego wypełniona jest hepatocytami i sinusoidami między nimi,

Gronko wątrobowe:

·         Zgrupowanie hepatocytów wraz ze zrębem, naczyniami krwionośnymi i kanalikami żółciowymi,

·         Jego oś stanowi żyła okołozrazikowa,

·         Granice jego wytyczone są przez jedną lub dwie przestrzenie bramno-żółciowe i dwie żyły środkowe,