5
Technologia Postaci Leków WYK
2013-09-03
Temat: Niezgodności recepturowe w lekach płynnych
Niezgodności:
· Niezgodności nazywają się inaczej interakcjami.
· Nas będą interesować niezgodności w fazie farmaceutycznej czyli wtedy kiedy lek sporządzamy.
· Interakcje powstają miedzy innymi dlatego, że środki lecznicze są aktywne chemicznie, dzięki tej aktywności wykazują działanie terapeutyczne ale też mogą zachodzić reakcje w czasie sporządzania leku.
· Farmaceuta powinien przewidzieć interakcje, zapobiec ich ponowieniu się i zmodyfikować receptę tak aby lek był możliwy do wykonania.
Definicja interakcji:
Interakcje w fazie farmaceutycznej zwane inaczej niezgodnościami recepturowymi są to nieprzewidziane przez autora recepty czyli niezamierzone zmiany cech fizycznych , chemicznych lub farmakodynamicznych leku, które zachodzą przy sporządzaniu leku recepturowego. Interakcje dotyczą właśności wyglądu leku.
Są wynikiem albo błędnego zapisu składu leku recepturowego i wynikają z braku znajomości chemii przez lekarza albo są wynikiem błędnego wykonania, zastosowanie złej techniki sporządzania i wynikają wówczas z braku wiedzy i umiejętności farmaceuty.
Interakcje mogą się pojawić w czasie wykonywania leku. Taka zmiana występuje od razu, nie otrzymujemy pożądanej, właściwej postaci leku.
Interakcja może się pojawić w czasie przechowywania (po pewnym czasie) . Jest to tak zwana interakcja ukryta.
Interakcja może się pojawić gdy lek został wydany pacjentowi.
Niezgodności mogą także dotyczyć zmiany w działaniu leku czyli jest zmiana wartości terapeutycznej. Te zmiany są na ogół niezauważalne gołym okiem. Przykłądem jest mieszanka pepsynowa źle wykonana.
Objawy niezgodności:
· Tworzenie się trudno rozpuszczalnych osadów,
o po zmieszaniu płynnych składników, zamiast przezroczystego roztworu otrzymany mętny płyn z osadem
o np. zmieszanie spirytusu kamforowego z wodą
o
· Rozdział płynów na dwie fazy
o Np. nie da się zmieszać wody z olejem bez emulgtortem
· Zmiana barwy
o Np. żółknięcie, fioletowienia
o Np. krople do nosa zawierające roztwór adrenaliny z dodatkiem lanoliny jako emulgatora
Zmiany mogą być
· Widoczne
· Niewidoczne
· Ukryte
· Pozorne
o Może wynikać ze złej techniki wukonaia leku – najczęściej spotykana niezgodność
Lek recepturowy zawierający niezgodny składnik lub składniki
· może wbyć całkowicie lub częściowo rozłożony
· może być formie utrudniającej lub uniemożliwiające aplikowanie
· może być formie utrudniającej lub uniemożliwiające dawkowanie
Przyczyną interakcji mogą być
· substancje recepturowe jako takie
· substancje pomocnicze, np. rozpuszczalniki, emulgatory, środki konserwujące
· opakowania
· czynniki atmosferyczne, wilgotność, światło
Niezgodności mogą mieć charakter
· jakościowy
o tzn. zachodzą przy pewnych stosunkach ilościowych, powyżej pewnych krytycznych stężeń
· ilościowy
Podział niezgodności
· fizyczne
· chemiczne
Niezgodności fizyczne
· polegają na zmianach fizycznych gdy składniki leku nie wchodzą w reakcje chemiczne
· dotyczą konsystencji, stanu skupienia, rozpuszczalności albo zaniku właściwości lecznicych na skutek absop rpcji (np. na gumowych korkach)
Niezgodności chemiczne
· to większość niezgodności recepturowych
· polegają na wytrącaniu środka leczniczego w postaci osady
· mogą polegać na rozłożeniu leku
· może postać trucizna
· ciecze nie mieszające się ze sobą
o woda, olej, etanol
o olej rycynowy i olej rzepakowy różnie mieszją sieze spirytusem
§ rzepakowy miesza się ze spirytusem 70%
§ rycynowy miesza się tylko ze spirytusem 90%
o mentowal
§ 25-30% roztwór mentolu w estrze metylowym kwasu walerianowego
§ Mentowal nie miesza się z wodą
§ Nie miesza się z roztworami etanolowymi (nalewki)
§ Dobrze miesza się z 96% etanolem
o Wodny roztwór adrenaliny
§ Adrenalina nie rozpuszcza się w parafinie płynnej
§ Mimo dużej lepkości parafiny, mimo wstrząsania butelki, nie otrzymujemy jednolitej cieczy
§ Do parafiny trzeba dodać wosku białego w ilości 1%
§ Wówczas jednolite rozproszenie adrenaliny w parafinie płynnej utrzymuje się przez kilka dni
§ Często lekarze w recepcie przepisują lanolinę jako emulgator w ilości 1%, ale tutaj lanolina jest nieodpowiednia gdyż zawira nadtlenki rozkładające adrenalinę i krople do nosa nabierją rózowo-fioletowego zabarwienia
o Olej rzepakowy 10g, woda wapienna 10g, riwanol 0,1 g
§ Riwanol rozpuścić w wodzie wapiennej i zmieszać z olejem rzepakowym aby powstałą emulsja
§ Ale po dodaniu riwanolu ( to jest mleczan) wytrąci się osad mleczanu wapnia i nie uda się zemulgować wody z olejem
§ Otrzymujemy wytrącony mleczan wapnia, et akrydynę wytrąconą, wodę i olej
· Przekroczona rozpuszczalność i/lub środek leczniczy nie rozpuszcza się w rozpuszczalniku
o Środek leczniczy nie rozpuszcza się w rozpuszczalniku
§ np. mentol, kamfora w wodzie
o Środek leczniczy nie rozpuszcza się w przepisanej objętości rozpuszczalnika
§ Rozpuszczalność kwasu bornego w wodzie (maksymalne stężenie 3%)
§ Maksymalnie kwas borny rozpuszcza się 1:25 w zimnej wodzie
§ We wrzącej wodzie kwas borny rozpuszcza się 1:3
§ Kwas borny lepiej rozpuszcza się w glicerynie niż w wodzie imożemy sporządzić 5% roztwory kwasu bornego w glicerynie
o Mentol
§ Słabo rozpuszcza się glicerynie
§ Nie rozpuszcza się w wodzie
§ Rozpuszczasiędobrze w etanolu
§ Żeby sporządzić lek wg przepisu
· Mentol 0,1g
· Gliceryna 10g
· M.f.s.
· Należy najpierw mentol rozpuścic w etanolu. Roztwór etanolwy mentolu zmieszać z gliceryną. Zmniejszyć ilośc gliceryny o użyty etanol
o Kamfora
§ Ze spiritusu kamforowego po rozcieńczeniu wodą wytrąca się kamfora
§ Kamfora pozostaje rozpuszczona w spirytusie gdy jego moc nie jest mniejsza niż 40%
Jod
o Nie rozpuszcza się w wodzie
o Bardzo słabo rozpuszcza się w glicerynie (1:80)
o Rozpuszczalność w glicerynie 1:80
o Sporządzają wodne lub glicerynowe roztwory jodu rozpuszczamy go najpierw w stężonym roztworze jodku potasu i uzupełniamy wodą lub gliceryną do przepisanej objętości
Przykład
Rp.
Jodi 1,0
Kalii Iodidi 4,0
Glicerynum ad 50
Wziąć niewielką ilośc wody (od siebie) maks. 4 g wody bo b.dobrze rozpuszcza sięw odzie. W tym roztworze rozpuszczamy jod i uzupełniamy gliceryną do 50
Kwas salicylowy
o W oleju rzepakowym 1:70
o Woleju rycynowym 1:10
o Sporządzają c oliwkę salicylową , olej podgrzewamy na łaźni wodnej a następnie rozpuszczamy w nim kwas salicylowy
o W wodzie rozpuszcza się słabo 1:450
o Łatwo rozpuszcza się w spirytusie
o Nie rozpuszcza się w parafinie i oleju lnianym
Wodorwęglan sodu
o Nie rozpuszcza się w parafinie
o Rozpuszcza się w glicerynie
Benzokaina
o Nie rozpuszcza się w glicerynie
o Rozpuszcza się w spirytusie w proporcji 1:8
o W środowisku zasadowym ulega hydrolizie (rozkładowi)
Hydrokortyzon
o W 96% etanolu rozpuszcza się 1:40
o Nie rozpuszcza się w etanolu 70%
Siarczan neomycyny
o Nie rozpuszcza się w etanolu
o Dobrze rozpuszcza się w wodzie
o Neomycyna z alkoholem tworzy oleistą ciecz przylegająca do dna naczynia
Ichtiol
o Rozpuszcza się w zimnej wodzie
o Nie rozpuszcza się w spirytusie
Luminal
o Może być jako kwas lub jako sół sodowa
o Jako kwas nie rozpuszcza się wodzie
o Luminal sodowy dobrze rozpuszcza się w wodzie
o Zamieniają luminal formę nierozpuszczalną na formę rozpuszczalną należy ilość środka niezbędną do sporządzenia recepty policzyć z masy cząsteczkowej
Fosoforan kodeiny
o Nie rozpuszcza się w kroplach anyżowych
o Fosforan kodeiny musimy zamienić na czystą kodeiną jeżeli mamy w jednym leku z kroplami anyżowymi
Rozpuszczalniki...
anitka3006