Podstawy receptury aptecznej - M.Sznitowska.pdf - TPL - joluska67

Gdański Uniwersytet Medyczny

Wydział Farmaceutyczny

Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej

Monika Gajewska, Janina Szulc,

Marcin Płaczek, Małgorzata Sznitowska

PODSTAWY RECEPTURY APTECZNEJ

Materiały do ćwiczeń dla studentów farmacji

(Wydanie I)

Gdańsk 2012

Wydano za zgodą

Senackiej Komisji Wydawnictw

Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

Zdjęcia pochodzą z archiwum

Katedry i Zakładu Farmacji Stosowanej GUMed

Recenzent

dr farm. Danuta Partyka

ISBN 978-83-602537-9-3

Wydawca:

Gdański Uniwersytet Medyczny

Druk:

Sekcja ds. Wydawnictw GUMed

ul. Marii Skłodowskiej-Curie 3a

Format B-5, zlecenie KW/182/12

Spis treści

Przedmowa .......................................................................................................................5

Zasady realizacji recept ....................................................................................................7

Objaśnienia i skróty .........................................................................................................16

Wybrane terminy łacińskie i opis działania substancji leczniczych .............................. 19

Sposób obliczania maksymalnych dawek jednorazowych i dobowych ......................... 21

Roztwory — Solutiones ...............................................................................................24

Roztwory do użytku wewnętrznego ........................................................................ 27

Kontrola dawek w roztworach do użytku wewnętrznego ....................................... 27

Przykłady recept roztworów do użytku wewnętrznego ...........................................31

Roztwory do użytku zewnętrznego ......................................................................... 36

Przykłady recept roztworów do użytku zewnętrznego ........................................... 37

Krople — Guttae .......................................................................................................... 49

Kontrola dawek w kroplach doustnych ................................................................... 50

Przykłady recept kropli do użytku wewnętrznego ................................................. 56

Przykłady recept kropli do użytku zewnętrznego ..................................................60

Mieszanki — Mixturae ................................................................................................66

Kontrola dawek w mieszankach .............................................................................. 68

Przykłady recept mieszanek .................................................................................... 69

Odwary — Decocta ...................................................................................................... 85

Przykłady recept zawierających odwary ................................................................. 86

Maceraty — Macerationes .......................................................................................... 91

Przykłady recept zawierających maceraty ..............................................................92

Emulsje doustne — Emulsiones Perorales ................................................................. 95

Przykłady recept emulsji doustnych ........................................................................96

Mazidła — Linimenta ..................................................................................................97

Przykłady recept mazideł ........................................................................................97

Zawiesiny — Suspensiones ........................................................................................101

Przykłady recept zawiesin do użytku wewnętrznego ............................................103

Przykłady recept zawiesin do użytku zewnętrznego .............................................105

Przykłady recept „pudrów płynnych” ................................................................... 108

Proszki — Pulveres .....................................................................................................111

Kontrola dawek w proszkach do użytku wewnętrznego ........................................115

Przykłady recept proszków do użytku zewnętrznego (niedzielonych) ..................118

Przykłady recept proszków do użytku wewnętrznego (niedzielonych) ................ 120

Przykłady recept proszków do użytku wewnętrznego (dzielonych) ......................121

Maści — Unguenta .....................................................................................................132

Przykłady recept maści – roztworów .....................................................................135

Przykłady recept maści – zawiesin........................................................................ 140

Przykłady recept maści – emulsji ...........................................................................148

Przykłady recept maści wielofazowych .................................................................152

Czopki — Suppositoria ..............................................................................................157

Przykłady recept czopków doodbytniczych ...........................................................161

Przykłady recept czopków dopochwowych (globulek) ..........................................170

Przykłady recept pręcików dopochwowych ...........................................................176

Receptura leków z antybiotykami .................................................................................178

Przykłady recept leków z antybiotykami ...............................................................179

Leki do oczu — Ophthalmica ....................................................................................183

Przykłady recept kropli do oczu ............................................................................ 194

Przykłady recept roztworów do oczu .................................................................... 199

Przykłady recept maści do oczu ............................................................................200

Postaci leku o znaczeniu historycznym .......................................................................202

Wysycenia — Saturationes .................................................................................202

Przykłady recept wysyceń ............................................................................. 203

Pigułki — Pilulae ................................................................................................ 205

Przykład recepty pigułek ............................................................................... 205

Niezgodności recepturowe — Incompatibilitates .....................................................206

Przykłady niezgodności izycznych ......................................................................208

Przykłady niezgodności chemicznych ................................................................... 222

Przepisy zawarte w Receptarium Polonicum (R.P.) ..................................................... 232

Przepisy zawarte w Farmakopei Polskiej ..................................................................... 234

Przepisy zwyczajowe .................................................................................................... 239

Skład wybranych leków gotowych wykorzystywanych w recepturze ........................240

Załączniki .....................................................................................................................244

Protokół sporządzania leku recepturowego ..........................................................244

Protokół sporządzania leku recepturowego w warunkach aseptycznych .............246

Synonimy substancji leczniczych i substancji pomocniczych .....................................248

Indeks ............................................................................................................................ 262

Piśmiennictwo .............................................................................................................. 270

PRZEDMOWA

Przemysł farmaceutyczny dostarcza lekarzom i pacjentom wiele leków, z których

korzysta się w codziennej praktyce klinicznej. Nie oznacza to jednak, że w obrocie

znajdują się wszystkie możliwe postacie leku czy dawki. Dużym ograniczeniem dla

produkcji przemysłowej może być mała trwałość fizyczna lub chemiczna leku, albo

nieopłacalność produkcji, np. dla zbyt małej grupy pacjentów. W takich sytuacjach lekarz

może przepisać receptę na lek wykonywany w aptece: lek recepturowy lub lek apteczny.

Skrypt z receptury aptecznej to zbiór zadań realizowanych w czasie ćwiczeń dla

studentów farmacji, opatrzonych najistotniejszymi informacjami z zakresu sporządzania

leku recepturowego. Zadania te są szczególne, ponieważ stanowią spis recept rzeczywiście

stosowanych w praktyce lekarskiej, tak więc student realizując zadania ćwiczeniowe

wykonuje leki w sposób identyczny jak to odbywa się w aptece, według najlepszej

sztuki aptekarskiej ( lege artis ). Wydanie skryptu zbiegło się z publikacją Farmakopei

Polskiej IX i zapisy tej farmakopei zostały uwzględnione. Z uwagi na niedostatek

w Polsce receptariuszy – zbiorów recept na leki wykonywane w aptece – mamy nadzieję,

że skrypt ten, tak jak poprzednie podobne publikacje, będzie obecny nie tylko wśród

podręczników studenckich, ale również w aptekach.

Receptura apteczna tylko pozornie znika ze współczesnych aptek. W dobie

indywidualizacji terapii coraz większego znaczenia nabiera lek, który ma być

zaprojektowany dla pacjenta – np. bez środków konserwujących, z dodatkowymi

substancjami leczniczymi, w wymaganej dawce, czy w postaci najbardziej odpowiedniej

dla grupy wiekowej czy stanu chorobowego. Lek magistralny wymaga coraz częściej

użycia nowych, korzystniejszych dla pacjenta materiałów i substancji pomocniczych,

takich jak np. kapsułki żelatynowe, opakowania i systemy dozujące jednorazowego użytku,

czy gotowe fazy rozpraszające do sporządzania doustnych zawiesin pediatrycznych.

Współczesna receptura apteczna, zarówno w aptekach otwartych, jak i szpitalnych,

wymaga od farmaceuty szerokiej wiedzy nie ograniczającej się tylko do znajomości

sztuki sporządzania leków według przepisanej recepty, ale także uprawniającej do

wprowadzania nowych rozwiązań technologicznych, śledzenia trendów światowych,

proponowania lekarzom nowoczesnych form leku. Materiał edukacyjny zawarty w tym

skrypcie to jedynie podstawy receptury aptecznej, pierwszy krok w rozwoju eksperckich

umiejętności, dzięki którym farmaceuta będzie w stanie sprostać oczekiwaniom lekarzy

i pacjentów, gdy będzie potrzebny lek spoza asortymentu produktów leczniczych

oferowanych przez przemysł farmaceutyczny.

Skrypt ze zbiorem recept jest już przygotowywany przez zespół dydaktyczny

Katedry Farmacji Stosowanej od przeszło 25 lat. Pomimo więc, że jest to Wydanie I,

opracowane przez nową grupę autorów, stanowi faktycznie kontynuację skryptu

autorstwa Pana prof. Stanisława Janickiego, poprzedniego kierownika Katedry, oraz

jego współpracowników – dr Janiny Szulc i dr. Brunona Woyczikowskiego. Zarówno

układ rozdziałów, jak i większość recept zostały zapożyczone z tamtego skryptu

(ostatnie wydanie w roku 2003). Wybór recept do obecnego wydawnictwa został jednak

Podstawy receptury aptecznej - M.Sznitowska.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: