LABORATORIUM
Materiały inżynierski
Temat: Badanie mikroskopowe stali
konstrukcyjnych i maszynowych .
Wojciech Budziszewski
studia dzienne .inż.
semestr. II
grupa. A
Bydgoszcz 2006
1. Zasady oznaczania stali wg. PN-EN
Znaki stali, symbole główne.
EN 10027-1:1992 jest zalecana przez CEN (Europejski Komitet Normalizacyjny) do
stosowania przez krajowe komitety normalizacyjne bez jakichkolwiek zmian. PN-EN 10027-1
jest identyczna z EN 10027-1:1992 i została ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacyjny
15.12.1994 r.
W tej klasyfikacji oznaczeń stali wyróżnia się dwie główne grupy znaków:
• znaki zawierające symbole wskazujące na skład chemiczny stali,
• znaki zawierające symbole wskazujące na zastosowanie oraz mechaniczne lub fizyczne własności stali.
W obu grupach znaków po symbolach głównych mogą być podawane symbole dodatkowe.
Poniżej podano jedynie, z jakich symboli głównych składa się znak stali. W przypadku staliwa znak
gatunku zawierający symbole wskazujące na skład chemiczny
poprzedza litera G.
Oznaczanie stali wg składu chemicznego
W znakach stali wg składu chemicznego wyróżnia się cztery podgrupy;
• stale niestopowe (bez stali automatowych) o średniej zawartości manganu <1%.
Znak tych stali sk³ada się z następujących symboli głównych, umieszczonych kolejno po sobie:
litery C i liczby będącej 100-krotną średnia wymaganą zawartością węgla;
• stale niestopowe o średniej zawartości manganu . 1 %, niestopowe stale automatowe i
stale stopowe (bez stali szybkotn¹cych) o zawartości każdego pierwiastka stopowego <5%.
Znak tych stali składa się z: liczby będącej 100-krotną wymaganą średnią zawartością węgla,
symboli pierwiastków chemicznych składników stopowych stali w kolejności malejącej zawartości
pierwiastków oraz liczb oznaczających zawartości poszczególnych pierwiastków stopowych w stali.
stale stopowe (bez stali szybkotnących) zawierające przynajmniej jeden pierwiastek stopowy
w ilości . 5%. Znak tych stali składa się z: litery X, liczby będącej 100-krotną wymaganą
średnią zawartością węgla, symboli chemicznych składników stopowych stali w kolejności
malejącej zawartości oraz liczb (zaokrąglonych do najbliższej liczby całkowitej) oznaczających
średni procent zawartości poszczególnych pierwiastków. Na przykład X5CrNiMol7-12-2 jest
znakiem stali o składzie: maks. 0,07% C, 17,5% Cr, 11,6% Ni, 2,25% Mo. Stal ta wg polskiej
normy (PN) miałaby oznaczenie 0H17N12M2;
• stale szybkotnące. Znak tych stali składa się z następujących symboli literowych i
liczbowych: liter HS oraz liczb oznaczających procentowe zawartości (zaokrąglone do
najbliższych liczb całkowitych) pierwiastków stopowych w następującej kolejności; wolfram,
molibden, wanad, kobalt; np. HS18-0-1 jest znakiem stali oznaczanej wg PN SW18; średnia
zawartości pierwiastków w tej stali wynosi: 0,80% C, 18,0% W, 1,25% V. Zawartości Cr w
stalach szybkotnących nie jest podawana, gdy jest we wszystkich gatunkach tych stali taka sama i
wynosi od 3,5 do 4,5 %.
Oznaczanie stali wg zastosowania i własności
Znak stali oznaczanych wg ich zastosowania i własności mechanicznych lub fizycznych zawiera następujące główne symbole:
a). S - stale konstrukcyjne,
P - stale pracujące pod ciśnieniem,
L - stale na rury przewodowe,
E - stale maszynowe,
(za którymi umieszcza się liczbę będącą minimalną granicą plastyczności w MPa);
b) B - stale do zbrojenia betonu,
za którym umieszcza się liczbę będącą charakterystyczną granicą plastyczności;
c) Y - stale do betonu sprężonego,
R - stale na szyny lub w postaci szyn,
za którymi umieszcza się liczbę będącą wymaganą minimalną wytrzymałością na rozciąganie.
d) H - wyroby płaskie walcowane na zimno ze stali o podwyższone wytrzymałości przeznaczone do
kształtowania na zimno, za którym umieszcza się liczbę będącą wymaganą minimalną granicą plastyczności
albo jeżeli jest wymagana tylko wytrzymałość na rozciąganie, wtedy umieszcza się literę T, za którą , podaje się wymaganą minimalną wytrzymałość na rozciąganie.
e) D - wyroby płaskie ze stali miękkich przeznaczonych do kształtowania na zimno, za którym umieszcza
się jedną z następujących liter:
· C - dla wyrobów walcowanych na zimno,
· D - dla wyrobów walcowanych na gorąco przeznaczonych do kształtowania na zimno,
· X - dla wyrobów bez charakterystyki walcowania (na zimno lub na gorąco);
oraz dwa symbole cyfrowe lub literowe charakteryzujące stal;
f) T - wyroby walcowni blachy ocynowanej, za którym umieszcza się:
· dla wyrobów o jednokrotnie redukowanej grubości - literą H, za którą podaje się liczbę będącą wymaganą nominalną twardością wg HR 30Tm;
· dla wyrobów o dwukrotnie redukowanej grubości - liczbę będącą wymaganą nominalną granicę plastyczności;
g) M - stale elektrotechniczne, za którym umieszcza się:
· liczbę będącą 100-krotną wymaganą maksymalną stratnością w W·kg-1,
· liczbę będącą 100-krotną nominalną grubością wyrobu w mm,
· liczbę oznaczającą rodzaj blachy lub taśmy elektrotechnicznej, tj.:
A - o niezorientowanym ziarnie,
D - ze stali niestopowych, nie wyżarzonych końcowo,
E - ze stali stopowych, nie wyżarzonych końcowo,
N - o normalnie zorientowanym ziarnie,
S - o zorientowanym ziarnie i zmniejszonej stratności,
P - o zorientowanym ziarnie i dużej przenikalności magnetycznej.
2. Narysowć i opisać wykres Fe-Fe3C
3. Gatunki stali
· C 25 (25)
· C 65 grube ziarno
· Staliwo L35G struktura Widmanstattena
· 100 Cr Mn 6 (ŁH 15SG)
· X10 Cr Ni 18-10 (1H18N9T) 18/8
· 37Cr4 (40H)
C 25 (25) C 65 grube ziarno
Staliwo L35G struktura 100 Cr Mn 6 (ŁH 15SG)
Widmanstattena
X10 Cr Ni 18-10 (1H18N9T) 18/8 37Cr4 (40H)
3.Wnioski
guinness88