Czosnek_allium_sativum_wlasciwosci_prozdrowotne_e_0q3v.pdf

(2097 KB) Pobierz
CZOSNEK -
ALLIUM SATIVUM
WŁAŚCIWOŚCI PROZDROWOTNE
Bo ena Muszyńska
Kraków 2014
1
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Copyright © 2014 Bo ena Muszyńska
Wydanie II poprawione
Współpraca:
Marta Białek (rozdział: 2, 5, 9,14)
Maciej Łojewski (rozdział: 3)
Projekt okładki:
Fotografie:
Recenzja naukowa:
Bo ena Muszyńska
Monika Gorczyca, Bo ena Muszyńska
dr hab. n. farm. Włodzimierz Opoka prof. UJ
ISBN 978-83-936591-5-9
Wydawnictwo ZOZ Ośrodka UMEA SHINODA-KURACEJO
31-856 Kraków, os. Albertyńskie 1-2
tel./fax: +48 12 6499874, e-mail: umea@interia.pl
2
Kup książkę
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
1. Wstęp
Rodzaj
Allium,
do którego nale y czosnek pospolity, liczy ponad 750
gatunków co powoduje, e jest jednym z najliczniejszych taksonów w klasie
roślin jednoliściennych. Wiele z tych gatunków jest niezwykle wa nych z eko-
nomicznego punktu widzenia. Znajdują się wśród nich rośliny wykorzystywane
jako warzywa lub przyprawy, stosowane w tradycyjnej medycynie, a tak e ro-
śliny
ozdobne, m.in. szalotka (Allium
ascalonicum),
cebula zwyczajna (Allium
cepa),
por (Allium
ampeloprasum),
czosnek wę owy, rokambuł (Allium
ophio-
scorodon),
szczypiorek (Allium
schoenoprasum).
Historia klasyfikacji rodzaju
Allium
sięga czasów Linneusza (1753 rok) i wielokrotnie ulegała zmianom.
W ostatnich latach badania z zakresu morfologii, anatomii, serologii i ekologii
pozwoliły na utworzenie obecnie obowiązującego systemu klasyfikacji rodzaju
Allium
zaliczanego do nowo utworzonej rodziny
Alliaceae.
W starszej literatu-
rze gatunki zaliczane w chwili obecnej do czosnkowatych były włączane do ro-
dziny
Lilliaceae
lub
Amaryllidaceae
[1,2]. Gatunek
Allium sativum
podzielony
został na grupy odmian uprawnych. Wyró nia się grupę
Sativum, Ophioscoro-
don, Longicuspis,
Subtropical oraz Pekinense. Odmiany nale
ące
do grupy
Sativum
są najszerzej rozpowszechnione na
świecie
i często tylko one uwa ane
są za czosnek pospolity (A.
sativum var. sativum)
(Fot.1).
Fot. 1.
Allium sativum var. Sativum
z upraw w Polsce
3
Kup książkę
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Grupa
Longicuspis
zawierająca odmiany wytwarzające nasiona i upra-
wiane w Azji
Środkowej
uznana była za pierwotną i wyjściową dla pozostałych.
Analizy DNA wykazały jednak nieprawdziwość tego twierdzenia. Staro ytny
przodek
Allium sativum
pozostaje nadal nieznany [1].
2.
Allium sativum
Allium sativum
L. czyli czosnek pospolity (czosnek domowy, białe ziele)
jest rośliną dobrze znaną w Polsce (Fot.2).
Fot. 2. Cebule czosnku (Bulbus
Allii sativi)
– „białe ziele”
Nazwa rodzaju
Allium
prawdopodobnie pochodzi od greckiego słowa
αλεω,
czyli „unikać” (ze względu na intensywny zapach). Celtyckie
al
oznacza
„ostry” lub „pieczenie”. Nazwa gatunkowa
sativum
oznacza „sadzony”, „upra-
4
Kup książkę
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
wiany”, „zasiany” i podkreśla fakt, e pochodzenie dziko rosnącego czosnku
pospolitego jest nieznane [1,3,4].
Czosnek to
khidjana
w staro ytnym Egipcie,
skorodon
w antycznej Gre-
cji,
shum
w języku hebrajskim,
ajo
w hiszpańskim,
ail
po francusku,
aglio
po
włosku,
Knoblauch
w niemieckim oraz
suan
po chińsku. Angielski termin
garlic
pochodzi od anglo-saxońskiego
gar-leac,
przy czym
gar
oznacza „włócznia”
(nawiązując do kształtu ząbków czosnku), a
leac
roślina [1,3,5].
Czosnek znany jest jedynie w formie uprawowej, a pochodzenie gatunku
nie jest pewne. Istnieją hipotezy, e gatunek ten pochodzi ze
Środkowego
Wschodu lub Azji Centralnej. Ostatnie badania wskazują, e północnozachodnia
część gór Tien Shan znajdujących się na pograniczu Kirgistanu, Kazachstanu
i Chin jest najbardziej prawdopodobnym miejscem pierwotnego występowania
czosnku pospolitego [1,3,5,6].
Podczas gdy pochodzenie
Allium sativum
pozostaje spekulacją to dowody
sugerują, e czosnek pospolity po raz pierwszy został udomowiony w Azji Cen-
tralnej (w górskich rejonach Tad ykistanu, Turkmenii, Uzbekistanu, a tak e
w północnym Iranie, Pakistanie i Afganistanie). W południowowschodniej czę-
ści
Azji rośnie niewiele odmian, głównie składających się z 4-6 ząbków przy-
pominających rokambuł. Uprawa czosnku stała się popularna w basenie Morza
Śródziemnego
skąd czosnek rozprzestrzenił się na tereny Afryki podzwrotniko-
wej. Z centralnej Azji zawędrował on równie do Chin oraz Japonii. Do Amery-
ki Północnej trafił z regionów
śródziemnomorskich
wraz z kolonistami [1,2].
Ogromny wybór odmian uprawiany jest w Kalifornii. W Polsce czosnek jest
obecnie pospolitą rośliną uprawną (Fot.3).
5
Kup książkę
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin