1.fizjologia układu nerowego (pisał debil).docx

Prof. Roman Szymeczko
Katedra Fizjologii Zwierząt

4.5 i więcej = zwolnienie z egzaminu
egzamin ustny

30.09.13

WYKŁAD 1. 
Fizjologia układu nerwowego

Odbiór i przekazywanie informacji:

·         Przystosowywanie się zwierząt do warunków zewnętrznego środowiska i zachowanie równowagi wewnątrzustrojowej warunkowane jest zdolnością do:

¨       Odbierania informacji z otaczającego środowiska za pomocą wyspecjalizowanych struktur, tj. receptorów

¨       Analizy odebranych informacji przez określone struktury O.U.N

¨       Właściwej reakcji na odebrane informacje

Układy uczestniczące w przepływie informacji:

·         Układ nerwowy

·         Układ endokrynny

·         Układ immunologiczny

·         Związane z układem nerwowym narządy zmysłów

07.10.13

Receptory są wyspecjalizowanymi strukturami nerwowymi, w których w wyniku działania bodźca nawet o niewielkiej sile, powstaje stan pobudzenia komórki nerwowej.
Receptory przetwarzają energię działających na nie podniet w energię impulsów nerwowych, przekazywanych dośrodkowym nerwom czuciowym.
Wspólne cechy receptorów nerwowych to:

·         Bardzo duża pobudliwość

·         Szczególna wrażliwość na swoiste bodźce

·         Względna nieswoistość na nieswoiste bodźce

Spoczynkowy potencjał błonowy:

·         Różnica potencjałów warunkowana nierównym stężeniem jonów potasu i sodu wewnątrz i na zewnątrz neuronu, nazywana jest spoczynkowym potencjałem błonowym.

·         Potencjał spoczynkowy jest zawsze jest zawsze ujemny, a różnica potencjałów pomiędzy wnętrzem neuronu a zewnętrzną jego powierzchnią wynosi -70mV.

·         Różne stężenia jonów sodu i potasu po dwóch stronach błony komórkowej są utrzymywane przez pompę sodowo-potasową.

·         Różnica potencjałów warunkuje stan gotowości neuronu do zareagowania na skuteczny bodziec  i wzbudzenia potencjału czynnościowego, wędrującego w postaci impulsu nerwowego wzdłuż włókna nerwowego.

Organizacja czynności układu nerwowego:

Podział i budowa układu nerwowego:

SOMATYCZNY UKŁAD NERWOWY:
Kontrola czynności:

·         Mięśni szkieletowych

AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY:
Kontrola czynności:

·         Mięśni gładkich

·         Mięśnia sercowego

·         Narządów wewnętrznych

·         Gruczołów wydzielniczych

·         Metabolizmu

Organizacja czynności  układu nerwowego:                                                                                         

                    Eksteroreceptory                                                                                                                                                                     

Bodźce                                                                                                                                                           Efektory                                                
                     Interoreceptory

                                         Oś czuciowa                                                                             Oś ruchowa

Charakterystyka czynności poszczególnych części mózgu:

Rdzeń kręgowy

Czynności czuciowe:

·         Przewodzenie czucia świadomego do wyższych pięter O.U.N

·         Udział przesyłanych informacji w powstawaniu lub modyfikowaniu odruchów

·         Czucie proprioreceptywne informujące o pozycji ciała w przestrzeni i wartości napięcia kurczących się mięśni szkieletowych, przesyłane z więzadeł, ścięgien, mięśni i z przedsionkowatego narządu równowagi

Czynności ruchowe:

·         odruchy lokomocyjne i posturalne oraz odwrócone odruchy na rozciąganie

·         wykonywanie poleceń przez wyższe ośrodki O.U.N.

·         kontrola ośrodków sympatycznych mięśnia sercowatego i mięśni gładkich oraz gruczołów wydzielania zewnętrznego i wewnętrznego

·         kontrola przywspółczulna mięśni gładkich i gruczołów egzo- i endokrynnych zlokalizowanych w doogonowej części organizmu

RDZEŃ KRĘGOWY

Drogi czuciowe wstępujące

·         Pęczek smukły: przewodzenie powierzchniowego czucia dotyku z doogonowej części ciała i kończyn tylnych

·         Pęczek klinowaty: transmisja czucia z dogłowowej części ciała i kończyn przednich

·         Rdzeniowo-wzgórzowe: przewodzenie czuci zimna, ciepła, bólu, czucia głębokiego

·         Rdzeniowo-móżdżkowe: przewodzenie bodźców proprioreceptywnych z mięśni, ścięgien i stawów w postaci tzw. Impulsów móżdżkowego czucia ruchu

Drogi ruchowe zstępujące:

·         Siatkowo-rdzeniowa: przesyłane impulsy do motoneuronów rogów brzusznych rdzenia wpływają hamująco lub pobudzająco na napięci mięśniowe i modyfikują impulsację w pierwotnych, biegnących od wrzecion mięśniowych włóknach dośrodkowych

·         Przedsionkowo-rdzeniowa: przesyłane do rdzenia impulsy zapewniają utrzymanie postawy i równowagi ciała oraz orientację organizmu w przestrzeni

·         Czerwienno- rdzeniowa: reguluje napięcie mięśni i koordynację mięśni

·         Pokrywowo rdzeniowa: unerwia mięśnie biorące udział w automatycznym poruszaniu głową w kierunku bodźców optycznych i akustycznych

Ośrodki rdzenia kręgowego

·         ośrodek ruchów przepony (C3-C4)

·         ośrodki ruchów kończyn przednich (C5-C8 i Th1)

·         ośrodki mięśni klatki piersiowej, grzbietu i brzucha (Th)

·         ośrodki ruchowe kończyn dolnych (L)

·         ośrodki oddawania moczu, defekacji i ejakulacji (S)

C – segmenty szyjne
Th – segmenty piersiowe
L – segmenty lędźwiowe
S – segmenty krzyżowe

MÓZGOWIE: RDZEŃ PRZEDŁUŻONY

Przez rdzeń przedłużony przechodzą wszystkie impulsy z mózgu do rdzenia i z rdzenia do mózgu.

Ośrodki nerwowe:

·         Pokarmowy: ssania, żucia, połykania, wydzielania śliny, wydzielania gruczołów przewodu pokarmowego, wymiotów

·         Oddechowy

·         Regulacji czynności serca

·         Naczynio-ruchowy

·         Regulacji tempa metabolizmu

·         Wydzielania potu

·         Kichania, kaszlu, mrugania powiek

ŚRODMÓZGOWIE

Część pnia mózgowego łącząca międzymózgowie z mostem i móżdżkiem

Znajdują się jądra ruchowe nerwów:

·         Nerw III okoruchowy – wychodzi z śródmózgowia na powierzchni podstawnej mózgu

·         Nerw IV  bloczkowy – ukazuje się na powierzchni grzbietowej pnia mózgu

14.10.13

UKŁAD SIATKOWATY PNIA MÓZGU

Układ siatkowaty pnia mózgu jest najważniejszą strukturą integrującą i jednocześnie nadrzędnym mechanizmem kontrolnym ośrodkowego układu nerwowego, zarówno jego części somatycznej jak i autonomicznej.

MOŻDŻEK

Odpowiada za koordynację ruchów i utrzymanie pozycji ciała.
Zaburzenia występujące po usunięciu móżdżku:

·         Atonia – utrata napięcia mięśniowego.

·         Ataksja – zaburzenie koordynacji ruchów.

·         Astazja – problemy w utrzymaniu pozycji wyprostowanej ciała.

·         Astenia – osłabienie siły skurczów mięśni szkieletowych

MIĘDZYMÓZGOWIE

W międzymózgowiu wyodrębniono podwzgórze, wzgórze i nadwzgórze.

Podwzgórze

Wyróżnia się część wzrokową, sutkowatą i wzgórzową przechodzącą w lejek przysadki mózgowej. Znajdują się tu jądra nadwzrokowe, jądra przykomorowe wydzielające oksytocynę i wazopresynę oraz liczne komórki neurosekrecyjne wydzielające czynniki uwalniające i hamujące uwalnianie hormonów przysadki mózgowej.

Nerwowe ośrodki wegetatywne

·         Ośrodek pokarmowy: obejmuje dwa antagonistyczne ośrodki głodu i sytości, które w warunkach prawidłowych pozostają w stosunkach wzajemnie zwrotnych i regulują przyjmowanie pokarmu.

·         Ośrodek pragnienia: skupienie neuronów wyzwalające aktywność somatyczna w postaci poszukiwania i picia wody. Czynnikiem wywołującym picie wody (olispię) jest zwiększenie koncentracji Na+ w płynie zewnątrzkomórkowym i pobudzenie osmodetektorów podwzgórza i angiotensyny II zarówno krążącej we krwi, jak i przechodzącej z mózgowia.

·         Ośrodek agresji i ucieczki: ośrodki te wyzwalają reakcje somatyczne w postaci agresji (zdobywania) lub ucieczki (uciekania).

·         Ośrodek rozrodczy: reguluje czynności rozrodcze za pośrednictwem układu somatycznego, autonomicznego i wewnątrzwydzielniczego.

·         Ośrodki termoregulacyjne: ciepła i zimna utworzone przez skupienie neuronów reagujących na zmianę temperatury przepływającej krwi.

·         Ośrodki przemiany materii; skupienie neuronów reagujące na zmianę składu krwi i regulujące tempo przemiany węglowodanowej, tłuszczowej i białkowej.

Wzgórze

·         Pełni funkcje stacji przełącznikowej dla impulsów czucia (z wyjątkiem czucia węchu) przekazywanych do kory mózgowej.

·         Odbiera i przetwarza kierowane do kory mózgowej impulsy czuciowe dotyku, ciepła, zimna, bólu, smaku oraz impulsy proprioreceptywne oraz zmysłowe.

Nadwzgórze

·         Składa się z szyszynki (gruczoł dokrewny wydzielający melatoninę) i wędzidełka będącego ośrodkiem drogi węchowej.

JĄDRA PODSTAWY MÓZGU

·         Ciało prążkowane: gałka blada, jądro ogoniaste, skorupa

·         Jądro brzuszne przednie wzgórza

·         Jądro niskowzgórzowe

·         Jądro czerwienne

·         Jądra mostu

·         Układ siatkowaty pnia mózgu

Połączenia nerwowe tych jąder decydują o:

·         Zdolności inicjowania ruchów u ptaków i ssaków

·         Aktywności ruchowej zwierząt

·         Powstawaniu mimowolnych ruchów towarzyszących, uzupełniających i ułatwiających ruchy dowolne

·         Regulacji napięcia mięśniowego

·         Regulacji ruchów lokomocyjnych

KORA MÓZGOWA

Tworzy na powierzchni mózgu liczne fałdy. Składa się z kilku warstw gęsto upakowanych neuronów różnej wielkości i kształtu.

Płaty półkul mózgowych:

·         Płat czołowy

·         Płat ciemieniowy

·         Płat skroniowy

·         Płat potyliczny

Strefy kory mózgowej

·         Strefa czuciowa

·         Strefa ruchowa

·         Strefa asocjacyjna

Strefy czuciowe kory mózgowej

·         Strefa wzrokowa

·         Strefa słuchowa

·         Strefa reprezentacji głowy

·         Strefa czucia somatycznego...