Sudety - przewodnik geoturystyczny.pdf
(
7435 KB
)
Pobierz
Geoturystyczne mapy droGowe polski w skali 1:25 000
Stefan Cwojdziƒski
Wiesław Kozdrój
wzdłu˝ trasy drogowej
Nysa–Złoty Stok–Kłodzko–Wałbrzych
–Jelenia Góra
Ministerstwo Ârodowiska
Wykonano na zamówienie
Ministra Ârodowiska
za Êrodki inansowe wypłacone
przez Narodowy Fundusz
Ochrony Ârodowiska
i Gospodarki Wodnej
Paƒstwowy Instytut Geologiczny
Warszawa 2007
Spis treœci
Wstêp –
S. Cwojdziñski
.................................
5
Jak geolodzy widz¹ œwiat? –
S. Cwojdziñski
.......................
6
Czym s¹ Sudety w oczach geologa –
S. Cwojdziñski
..................
8
Zarys budowy geologicznej Sudetów i ich przedpola –
S. Cwojdziñski
.........
12
Zajmuj¹ca geologia: miêdzy Nys¹ a Jeleni¹ Gór¹
...................
19
1. Odcinek przedsudecki (Nysa–Z³oty Stok) –
S. Cwojdziñski
...........
19
2. K³odzko-z³otostocki masyw granitowy i jego os³ona: strefa Z³oty
Stok–Skrzynka, jednostka bardzka (Z³oty Stok–M¹kolno–Podzamek–K³odzko)
–
S. Cwojdziñski
.................................
25
3. Metamorfik k³odzki – jednostka bardzka (K³odzko–Go³og³owy–£¹czna,
K³odzko–Bardo–Wojbórz–Go³og³owy) –
S. Cwojdziñski
............
38
4. KrawêdŸ bloku Gór Sowich – jednostka bardzka (Koszyn–Prze³êcz
Srebrna–Srebrna Góra–Dzikowiec–S³upiec) –
S. Cwojdziñski
.........
46
5. Góry Sto³owe (K³odzko–Œcinawka Dolna i Œrednia–Radków–Kar³ów
–Radków–T³umaczów–Nowa Ruda) –
S. Cwojdziñski
.............
53
6. Depresja œródsudecka – czêœæ SE (K³odzko–S³upiec–Nowa Ruda–Ludwikowice
K³odzkie–G³uszyca–Jedlina–Wa³brzych) –
S. Cwojdziñski
...........
58
7. Blok Gór Sowich (Ludwikowice K³odzkie–Prze³êcz Sokola–Walim–Zagórze
Œl¹skie–Jedlina) –
S. Cwojdziñski
........................
63
8. Formacje wulkaniczne Gór Kamiennych (G³uszyca–Rybnica Leœna–Wa³brzych)
–
S. Cwojdziñski
.................................
70
9. Wa³brzyskie Zag³êbie Wêglowe (Wa³brzych–Boguszów i okolice)
–
S. Cwojdziñski
.................................
74
10. Depresja œródsudecka – czêœæ zachodnia (Wa³brzych–Kamienna
Góra–Krzeszów–Lubawka–Kamienna Góra–Marciszów Górny)
–
S. Cwojdziñski
................................
82
11. Wschodnia os³ona granitów Karkonoszy – metamorfik Rudaw Janowickich
i Lasockiego Grzbietu (Kamienna Góra–Marciszów–Wieœciszowice–Rêdziny
–Czarnów–Pisarzowice–Leszczyniec–Ogorzelec–Prze³êcz Kowarska
–Prze³êcz Okraj–Kowary) –
W. Kozdrój
....................
88
12. Pó³nocna czêœæ metamorfiku Rudaw Janowickich, granitowy masyw
Karkonoszy (Marciszów–Miedzianka–Janowice Wielkie–Karpniki
–Jelenia Góra) –
S. Cwojdziñski
........................ 104
Zakoñczenie –
S. Cwojdziñski
.............................. 112
The Sudetes. Geotourist Guide ............................. 115
Recommended literature ................................. 226
Wstêp
Turystyka samochodowa staje siê coraz popularniejsza. Samochód umo¿liwia
³atwe i wygodne dotarcie do interesuj¹cych miejscowoœci, atrakcji turystycznych,
znanych punktów widokowych, szybkie przemieszczanie siê w przestrzeni, zmianê
otoczenia i krajobrazu. Umo¿liwia tak¿e realizacjê nowego typu turystyki – geoturys-
tyki samochodowej.
Geoturystyka
to pojêcie powsta³e w latach dziewiêædziesi¹tych ubieg³ego wieku,
równoczeœnie ze wzrostem spo³ecznego zainteresowania histori¹ naszej planety, geo-
logiczn¹ histori¹ zwiedzanych okolic czy wreszcie po prostu ciekawoœci¹, któr¹ budzi
widoczna na trasie wêdrówki ska³ka, mijany kamienio³om czy niezwyk³ego kszta³tu
góra na horyzoncie. Zainteresowanie to roœnie tak¿e pod wp³ywem czêstych informa-
cji p³yn¹cych z radia i telewizji o takich potê¿nych, naturalnych zjawiskach przyrody
jak trzêsienia ziemi, fale tsunami, wybuchy wulkanów, coraz szybsze topnienie lo-
dowców, wielkie obrywy skalne i lawiny b³otne. Wszystkie te zjawiska zagra¿aj¹ce
ludziom w dalekich krajach przyci¹gaj¹ uwagê wielu ludzi tak¿e w Polsce. Budz¹ za-
interesowanie tym, co mamy pod stopami, budow¹ geologiczn¹, procesami, które
kszta³towa³y i nadal kszta³tuj¹ powierzchniê Ziemi. Tak¿e coraz popularniejsze za-
wodowe lub amatorskie zbieractwo i kolekcjonowanie ska³, minera³ów i skamie-
nia³oœci sprzyja takiemu zainteresowaniu. Po³¹czenie takich zainteresowañ z po-
trzeb¹ wakacyjnego lub weekendowego wêdrowania oferuje geoturystyka.
Przewodnik, który oddajemy do r¹k geoturysty jest pierwszym takiego rodzaju
przewodnikiem w Polsce, odpowiada on popularnym i wydawanym w wielu krajach
publikacjom typu „road geology” – geologia widziana z samochodu. Dotyczy on geo-
logii Sudetów i proponuje trasê miêdzy Nys¹ na przedpolu Sudetów Wschodnich a Je-
leni¹ Gór¹ w Sudetach Zachodnich. Trasa ta, przebiegaj¹ca przez Z³oty Stok, K³odz-
ko, Now¹ Rudê, Wa³brzych, Kamienn¹ Górê i Kowary, daje mo¿liwoœæ zwiedzenia
niezwykle ciekawych miejscowoœci, a tak¿e przeciêcia szeregu sudeckich jednostek
geologicznych, zapoznania siê z ich budow¹ i histori¹ geologiczn¹, przeprowadzenia
obserwacji w wybranych, najciekawszych ods³oniêciach ska³ ró¿nego typu i wieku,
zebrania ciekawych prób. Od g³ównej trasy przewodnika odbiegaj¹ trasy boczne, któ-
re mog¹ dodatkowo zainteresowaæ geoturystê samochodowego. I tak ma on do wybo-
ru krótkie wycieczki w rejon Barda i Srebrnej Góry, do Parku Narodowego Gór
Sto³owych, w Góry Kamienne, do Krzeszowa i w Góry Krucze oraz w rejon prze³omu
Bobru i Góry Sokole. Daj¹ one mo¿liwoœæ zapoznania siê z krajobrazem i geologi¹ in-
nych jednostek, których ewolucja pozostawa³a w œcis³ym zwi¹zku z histori¹ geolo-
giczn¹ jednostek g³ównej trasy, ale tak¿e zobaczenia interesuj¹cych ods³oniêæ skal-
nych, obiektów górniczych i pogórniczych, a tak¿e s³ynnych zabytków historycz-
nych. Czas trwania poszczególnych wycieczek jest trudny do okreœlenia. Zale¿y on w
du¿ym stopniu od programu turystycznego przyjêtego przez korzystaj¹cych z prze-
5
Jak geolodzy widz¹ œwiat?
wodnika. Trzeba siê jednak liczyæ, i¿ przeciêtny czas trwania ka¿dej wycieczki to
oko³o pó³ dnia.
Przewodnik proponuje przede wszystkim spojrzenie na krajobraz – krajobraz, któ-
ry jest efektem oddzia³ywania czynników zewnêtrznych na zespo³y ska³ tworz¹cych
ró¿ne struktury geologiczne. Znajomoœæ geologii jest warunkiem zrozumienia kraj-
obrazu. Krajobraz obserwujemy zwykle z okien jad¹cego samochodu, ale podziwiany
i rozumiany mo¿e byæ przede wszystkim z proponowanych punktów widokowych. Wi-
dok z tych punktów jest objaœniony z uwzglêdnieniem budowy geologicznej regionu,
a zilustrowany w przewodniku za pomoc¹ map reliefu, na które zrzutowana zosta³a
mapa geologiczna. Seria tych map daje mo¿liwoœæ spojrzenia na rzeŸbê terenu z geolo-
gicznego punktu widzenia, a wiêc nie tylko na widoczn¹ z daleka formê, ale tak¿e
w g³¹b, w obrêb kompleksów skalnych tworz¹cych dan¹ formê. Znajomoœæ budowy
geologicznej z kolei umo¿liwia odtworzenie procesów, które decydowa³y o historii geo-
logicznej regionu, a tak¿e o genezie obserwowanego dziœ krajobrazu.
Kolejnym elementem przewodnika s¹ obiekty zwi¹zane z dawnym, pe³nym tra-
dycji, dolnoœl¹skim górnictwem rud metali, wêgla kamiennego, a tak¿e historycznym
i wspó³czesnym górnictwem skalnym. W ostatnich latach niektóre z dawnych obiek-
tów górniczych zosta³y przystosowane do ruchu turystycznego i stanowi¹ atrakcyjne
punkty samochodowej trasy geoturystycznej.
Prezentowana w przewodniku trasa nie jest oczywiœcie jedyn¹ mo¿liw¹, ani nawet
najciekawsz¹. Sudety oferuj¹ mi³oœnikom przyrody nieo¿ywionej ogromn¹ rozmaitoœæ
krajobrazów i obiektów geologicznych, które umo¿liwiaj¹ bystrym obserwatorom
odtworzenie d³ugiej i pasjonuj¹cej historii tej czêœci Polski. Mam nadziejê, ¿e
w przysz³oœci powstan¹ kolejne przewodniki dotycz¹ce innych rejonów Sudetów.
Jak geolodzy widz¹ œwiat?
Geologia jest specyficzn¹ nauk¹ przyrodnicz¹. Specyficzn¹ poprzez swoj¹ wielo-
wymiarowoœæ. Geolodzy zbieraj¹ bezpoœrednie informacje z powierzchni Ziemi lo-
kalizuj¹c je w powierzchniowej sieci wspó³rzêdnych. Trzeci wymiar – w g³¹b skorupy
ziemskiej zawdziêczaj¹ bezpoœrednim obserwacjom w kopalniach i otworach wiert-
niczych (dziœ do g³êbokoœci zaledwie 10–12 km, tj. 0,18% promienia Ziemi) oraz po-
œrednim danym geofizycznym.
Datowany od prze³omu XIX i XX wieku stopniowy rozwój fizyki atomowej umo-
¿liwi³ wprowadzenie bezwzglêdnej skali czasu do historii geologicznej Ziemi. Dziêki
coraz bardziej precyzyjnym metodom izotopowym geolodzy uzyskali mo¿liwoœæ w
miarê swobodnego poruszania siê w „czwartym wymiarze” – czasu. Okreœlanie bez-
wzglêdnego wieku geologicznego – daj¹ce geologom tak bardzo upragniony „czwar-
ty wymiar” – pozwala na powi¹zanie nastêpstwa procesów geologicznych, które od-
6
Plik z chomika:
edgar_poe
Inne pliki z tego folderu:
2.W dorzeczu Narwi. Łomżyńskie i sąsiednie powiaty na południu i zachodzie. Druga wyc.pdf
(13432 KB)
3.Płockie i południowa Lubelszczyzna. Trzecia wycieczka po kraju (1927).pdf
(27434 KB)
4.Lubelskie. Czwarta wycieczka po kraju (1928).pdf
(47980 KB)
5.Podlasie. Piąta wycieczka po kraju (1929).pdf
(42074 KB)
6.Nad wodami Warty Gopła i ezior kujawsko-wielkopolskich. Szósta wycieczka po kraju (193.pdf
(61588 KB)
Inne foldery tego chomika:
Pliki dostępne do 21.01.2024
!_Prezenty od chomikow - norka wrzutowa - haslo - prezent
Audiobooki
Audiobooki Biblia
Awatary Avatars collection
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin