CHOROBY RDZENIA KRĘGOWEGO
1. Schorzenia demielinizacyjne → obejmują grupę chorób, których wspólną cechą jest pierwotny rozpad osłonek mielinowych włókien nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Są to m.in.:
a) Zwyrodnienie sznurowe rdzenia → zespół chorobowy, w którym dominuje proces demielinizacji sznurów tylnych i bocznych rdzenia (ale również w mózgu i nerwach obwodowych).
· przy przewadze uszkodzenia sznurów tylnych – ataksja tylnopowrózkowa, zaburzenia czucia głębokiego (ułożenie, ruch, wibracja), chód ataktyczny z zaburzeniami koordynacji ruchów.
· uszkodzenie dróg krowo- rdzeniowych – niedowład spastyczny z wygórowaniem odruchów ścięgnistych.
b) Stwardnienie rozsiane → zapalne, wieloogniskowe uszkodzenie układu nerwowego. Pierwsze objawy najczęściej występują ok. 20- 30 r.ż. Przebieg choroby jest powolny, ale postępujący. W zależności od umiejscowienia zmian wyróżnia się postacie:
· rdzeniowa (najczęstsza) → niedowłady spastyczne, we wczesnym okresie dotyczące przeważnie kończyn dolnych z zaburzeniami czucia i funkcji moczowo- płciowych.
· móżdżkowo- pniowa → występuje tu ataksja, zaburzenia koordynacji ruchów oraz równowagi, adiadochokineza (spowolnienie ruchów naprzemiennych), drżenie zamiarowe rąk, mowa skandowana, objawy oczne (np. zez, oczopląs, podwójne widzenie).
· mózgowa → niedowład połowiczy lub pojedynczej kończyny, czasem z okresowymi zaburzeniami psychicznymi, objawami rzekomoopuszkowymi, nieraz afazja, napady drgawek.
Leczenie:
· W ostrej fazie:
- leczenie immunosupresyjne i objawowe farmakologiczne.
- wysiłek fizyczny jest przeciwwskazany
- ćw. bierne (?)
- częste zmiany pozycji ciała (profilaktyka przeciwodleżynowa)
- zabezpieczenie funkcjonalnego ułożenia kończyn
· W fazie przewlekłej:
- leczenie dostosowane do charakteru i rozległości zaburzeń neurologicznych
- przy ataksji → ćw. równowagi, koordynacyjne, manipulacyjne w różnych pozycjach wyjściowych, muzykoterapia.
2. Zapalenie rdzenia kręgowego → ostro rozwijające się ogniskowe uszkodzenie rdzenia kręgowego na tle zapalnym.
a) etiologia:
· zapalnie wsierdzia
· w przebiegu bakteryjnego zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych
· powikłanie chorób zakaźnych (np. odra, ospa wietrzna, wścieklizna)
b) objawy kliniczne:
· pierwsze symptomy to np. osłabienie, bóle i parestezje w kończynach dolnych oraz plecach, dreszcze, stany podgorączkowe
· w ciągu 2-3 dni → niedowład lub porażenie kończyn dolnych z zaburzeniami czucia i mechanizmów wydalania. Wyższa lokalizacja może prowadzić do porażenie czterokończynowego z porażeniem przepony.
c) postępowanie:
· we wczesnym okresie trzeba zwrócić szczególną uwagę na pielęgnację, zapobieganie infekcji dróg oddechowych, moczowych, odleżynom, przykurczom, zniekształceniom kończyn.
· po ustąpieniu ostrej fazy zależy od lokalizacji i rozległości zaburzeń.
3. Rdzeniowy zanik mięśni → schorzenie o podłożu genetycznym, gdzie dochodzi do uszkodzenia komórek rogów przednich rdzenia. W wyniku tego powstaje zanik mięśni z drżeniami pęczkowymi.
Najczęstsze postacie choroby:
a) postać wczesnodziecięca (Werdniga-Hoffmana)
· pojawia się zwykle w pierwszym roku życia
· przebiega w formie ostrej lub przewlekłej
· niedowłady, zaniki mięśni (zaczynają się od proksymalnych części ciała) ze zniesieniem odruchów i drżeniem mięśni, czasem niedowłady mięśni oddechowych
· w formie przewlekłej mogą powstać zniekształcenia kostne
· postęp choroby jest szybki
b) Postać pośrednia (późnodziecięca)
· ujawnia się między 1-6 rokiem życia
· zniekształcenia klatki piersiowej
· przykurcze stawowe
· szybko postępująca niesprawność ruchowa
· okres przeżycia dłuższy niż w postaci wczesnodziecięcej
c) Postać młodzieńcza (pseudodystroficzna, typ Kugelberga-Welander)
· rozpoczyna się od 15-16 roku życia
· powolny przebieg, nie prowadzi do ciężkiej niesprawności
· zaniki dotyczą najczęściej kończyn dolnych
· występują przerosty rzekome mięśni łydek i pośladków, drżenie mięśni, zniesienie odruchów kolanowych
· opóźnienie rozwoju ruchowego, zaburzenia chodu, trudności przy wstawaniu z pozycji leżącej.
· przebieg ostry choroby → postępowanie pielęgnacyjne, ćw. bierne niedowładnych kończyn, ćw. oddechowe
· przebieg przewlekły → niedopuszczenie do zniekształceń i przykurczów stawowych. Zakres ćwiczeń dobieramy indywidualnie, nie wolno przemęczać.
4. Ostre zapalenie rogów przednich rdzenia (choroba Heinego-Medina)
5. Guzy wewnątrzkanałowe
6. Zapalenie wielonerwowe i wielokorzeniowe (polineuropatie)
· zwykle symetryczne uszkodzenia nerwów obwodowych, zwłaszcza części dystalnych
· niedowłady z zaburzeniami czucia w formie parestezji, przeczulicy w obwodowych częściach kończyn (lokalizacja „skarpetkowa” lub „rękawiczkowa”)
· zaburzenia naczynioruchowe
· w leczeniu dąży się do wzmocnienia niedowładnych grup mięśniowych, przywrócenia funkcji kończyn, wdrożenia wczesnej mobilizacji i pionizacji chorego. W razie konieczności zaopatrzenie ortopedyczne (łuski, szyny, obuwie ortopedyczne itd.).
Ogólnie w leczeniu chorób neurologicznych wykorzystuje się metody: NDT-Bobath, PNF, Vojty, Kabata.
weatherwax89