Abp_instrukcja_nadzwyczajni_szafarze_2014.doc

INSTRUKCJA DOTYCZĄCA POSŁUGI
NADZWYCZAJNYCH SZAFARZY KOMUNII ŚWIĘTEJ
W ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ

Nadzwyczajny sza­farz Komunii św. pełni swoją funkcję liturgiczną w dwóch zakresach: pomagając w rozdawaniu Komunii św. podczas Eucharystii oraz zanosząc ją osobom chorym i osłabionym wiekiem do domów lub szpitali.

I.                 Posługa w czasie Mszy świętej

1.                  Nadzwyczajny sza­farz Komunii św. winien pomagać w rozdawaniu Komunii św., gdy przystępuje do niej większa liczba wiernych, a brakuje zwyczajnych szafarzy (prezbiterów lub diakonów), gdy są oni zajęci innymi czynnościami duszpasterskimi,
lub nie pozwala im na to stan zdrowia czy podeszły wiek.

Poza tymi szczególnymi przypadkami celebrans, a także koncelebransi, nie mogą wyręczać się posługą szafarza nadzwyczajnego, sami nie rozdzielając Komunii św.

2.                  Strojem liturgicznym nadzwyczajnego sza­farza, pełniącego posługę w czasie Mszy św., jest alba z paskiem (por. OWMR 336).

3.                  Zgodnie z regułą podziału funkcji w zgromadzeniu liturgicznym, nadzwyczajny
sza­farz Komunii św. zasadniczo nie powinien pełnić innych funkcji liturgicznych,
np. lektora czy kantora. Może to czynić wyjątkowo, gdy brak właściwych osób i ich czynności musiałby pełnić celebrujący kapłan.

4.                  Nadzwyczajny sza­farz Komunii św. zajmuje miejsce w prezbiterium lub tam, gdzie pozostałe osoby pełniące funkcje liturgiczne. W żadnym wypadku nie powinien on przebywać podczas Mszy św. w zakry­stii.

5.                  Nadzwyczajny sza­farz pomaga w rozdzielaniu Komunii św. w następujący sposób:  Podczas śpiewu „Baranku Boży" podchodzi do ołtarza i po ukończeniu śpiewu klęka na oba kolana. Po przyjęciu Ciała i Krwi Pańskiej kapłan podaje Komunię św. nadzwyczajnemu szafarzowi. Wypada, aby udzielił mu jej pod obiema postaciami przez zanurzenie Hostii w kielichu z Krwią Pańską albo przez bezpośrednie podanie Krwi Pańskiej z kielicha. (Jeśli Komunia św. udzielana jest pod obiema postaciami, wówczas przyjmuje się ją zawsze w postawie stojącej). Następnie kapłan podaje nadzwyczajnemu szafarzowi naczynie z komunikantami i razem z nim przystępuje do rozdzielania Komunii św.

W przypadku rozdzielania Komunii św. również z naczynia znajdującego się
w tabernakulum, przynosi je na ołtarz prezbiter w czasie śpiewu „Baranku Boży”,
a tylko wyjątkowo (sytuacja choroby lub niedołężności prezbitera) czyni
to nadzwyczajny szafarz. Nadzwyczajny szafarz ukazuje każdemu z przyjmujących Komunię św., mówiąc: „Ciało Chrystusa”. Przystępujący do Komunii świętej odpowiada: „Amen” i przyjmuje Najświętszy Sakrament do ust lub, jeśli tego pragnie i o to prosi, na dłoń.

Po zakończeniu udzielania Komunii św. prezbiter i nadzwyczajny szafarz wracają do ołtarza. Prezbiter (lub diakon) zanosi puszkę z Najświętszym Sakramentem
do tabernakulum, po czym wraca do ołtarza i puryfikuje pateny i kielich. Jedynie
w wyjątkowych, wskazanych wyżej sytuacjach, nadzwyczajny szafarz Komunii św. zanosi puszkę z Najświętszym Sakramentem do tabernakulum. Wówczas przed zamknięciem drzwiczek tabernakulum przyklęka na jedno kolano, następnie wraca
na swoje miejsce. Jeśli zachodzi potrzeba, puryfikuje palce w naczyńku stojącym obok tabernakulum lub na kredensie.

Nadzwyczajny szafarz może pomóc prezbiterowi również podczas rozdawania Komunii św. pod obiema postaciami, gdy jest ona udzielana w przypadkach przewidzianych przez prawo. Jeśli przyjmujący Komunię św. piją Krew Pańską bezpośrednio z kielicha, wtedy pomocnik podaje kielich mówiąc: „Krew Chrystusa”, przyjmujący odpowiada: „Amen”. Podczas picia z kielicha przyjmujący, jeśli potrzeba, „swymi rękami przysuwa sobie kielich do ust” (por. OWMR nr 266). Po przyjęciu Krwi Pańskiej nadzwyczajny szafarz ociera puryfikaterzem zewnętrzną stronę kielicha. Jeśli Komunii św. pod obiema postaciami udziela się przez zanurzenie Hostii w kielichu z Krwią Pańską, wówczas nadzwyczajny szafarz trzyma naczynie z hostiami, a prezbiter (lub drugi nadzwyczajny szafarz) kielich i po zanurzeniu części hostii w kielichu, podnosi ją mówiąc: „Ciało i Krew Chrystusa”, zaś przyjmujący odpowiada: „Amen”.

Naczynia liturgiczne puryfikuje prezbiter lub diakon, tylko w wyjątkowych sytuacjach, wyżej określonych, czyni to nadzwyczajny szafarz – na kredensie (nie na ołtarzu).

II.               Zanoszenie Komunii św. chorym do ich domów lub szpitali

6.                  Podstawowym zadaniem nadzwyczajnych szafarzy jest zanoszenie Komunii św. chorym i niepełnosprawnym. Dla podkreślenia związku Komunii św. chorego
ze spra­wowaniem Eucharystii przez wspólnotę parafialną, nadzwyczajni szafarze
otrzymują Najświętszy Sakrament od celebransa bezpośrednio przed błogosławieństwem i rozesłaniem, na zakończenie Eucharystii, po której wyruszają
z posługą do chorych.

7.                  Przed pierwszym udzieleniem Komunii św. choremu w jego prywatnym mieszkaniu, nadzwyczajny szafarz powinien odwiedzić go wcześniej i duchowo przygotować. Należy wówczas delikatnie zapytać chorego, czy pragnie przed Komunią przyjąć sakra­ment pokuty; jeśli tak, trzeba o tym powiadomić proboszcza lub innego prezbitera. W czasie wizyty przygoto­wawczej nadzwyczajny szafarz prosi domowników lub opiekunów chorego o od­powiednie przygotowanie mieszkania (stół nakryty białym ob­rusem, świece, krzyż, szklanka czystej wody do puryfikacji lub podania choremu).

8.                 Nadzwyczajny szafarz zanosi chorym Komunię św. w specjalnie do tego celu wykonanym naczyniu, umieszczonym w bursie, którą zawiesza na szyi. Swoją posługę poza Mszą św. pełni on w ubraniu cywilnym, ale odświętnym i poważnym.
(W parafiach, w których istnieje już taka praktyka, może być ubrany w albę). Niosący Komunię św. w drodze do chorego nie prowadzi rozmów; w modlitewnym skupieniu adoruje Najświętszy Sakrament.

9.                 Strój liturgiczny zaleca się również podczas wykonywania posługi w szpitalach lub innych zakładach.

10.            Zwykły i skrócony obrzęd Komunii św. chorych – udzielanej przez szafarza nadzwyczajnego – znajduje się w księdze liturgicznej: Sakramenty chorych. Obrzędy
i duszpasterstwo, (wyd. drugie, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2004, s. 54-63). Inne teksty modlitewne i czytania biblijne można odpowiednio dobrać z tekstów liturgicznych danej niedzieli, święta albo aktualnego okresu liturgicznego.

III.             Wprowadzenie nadzwyczajnego szafarza do posługi we wspólnocie

11.             Posługa nadzwyczajnego szafarza Komunii św. odbywa się zazwyczaj
w konkretnej wspólnocie parafialnej. Dlatego wprowadzenie go do posługi winno nastąpić w tej parafii, w jedną z najbliższych niedziel po ustanowieniu (upo­ważnieniu) nadzwyczajnego szafarza przez biskupa diecezjalnego.

12.             Wprowadzenie do służby liturgicznej nadzwyczajnego szafarza Komunii św. powinno być proste i zrozumiałe: należy unikać prze­sady i jakichkolwiek podobieństw
do obrzędu święceń. Proboszcz powinien przedstawić nowych szafarzy wiernym
na każdej Mszy św. niedzielnej a w modlitwie powszechnej uwzględnić okolicznościowe wezwanie za nich, za ich rodziny (małżonki) oraz za tych, do których zostaną posłani.

13.             Wprowadzenie do posługi powinno być okazją do poucze­nia wiernych
o specyfice zgromadzenia liturgicznego i o potrze­bie różnorakich służb liturgicznych, w tym także nadzwyczajnych szafarzy Komunii św. (teologia zgromadzenia liturgicznego i po­dział funkcji).

14.             Jeśli po Mszy św. nadzwyczajny szafarz udaje się po raz pierwszy do chorych, można posłużyć się modlitewną formą rozesłania ich do posługi.

Katowice, 5 kwietnia 2014 r. 

VAI – 7424/14

3