DOSTOSOWANIE BUDYNKÓW DLA POTRZEB OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Podstawowe wymiary i zakresy ruchu inwalidy na wózku
1. Stanowiska postojowe dla samochodów osobowych powinny mieć co najmniej szerokość 2,3m i długość 5m, przy czym dla samochodów użytkowanych przez osoby niepełnosprawne szerokość stanowiska powinna wynosić co najmniej 3,6m i długość 5m, a w przypadku usytuowania wzdłuż jezdni - długość co najmniej 6m i szerokość co najmniej 3,6m, z możliwością jej ograniczenia do 2,3m w przypadku zapewnienia możliwości korzystania z przylegającego dojścia lub ciągu pieszo-jezdnego.
2. Nawierzchnia zatoczki oraz chodnika powinna być gładka, antypoślizgowa bez wysokich krawężników i zjazdów (maksymalnie do 2cm różnicy poziomów),
3. Urządzenia kontrolne i obsługa barierek dostępu powinna umożliwiać obsługę bez konieczności wysiadania z samochodu.
Wjazd na posesję
1. Bramy i furtki w ogrodzeniu nie mogą otwierać się na zewnątrz działki.
2. Szerokość bramy powinna wynosić w świetle co najmniej 2,4m, a w przypadku zastosowania furtki, jej szerokość powinna być nie mniejsza niż 0,9m.
3. Wjazd na posesję powinien być wykonany z nawierzchni utwardzonej, mogą to być wszelkiego rodzaju kostki betonowe, z kamienia naturalnego, płyt chodnikowych czy betonu. Wszelkie kratki ściekowe i kanalizacyjne nie powinny wystawać wyżej niż 2cm ponad lico nawierzchni.
4. Jeżeli wrota bramy są wrotami rozwieralnymi, to wjazd na posesję oraz furtka powinny otwierać się do wewnątrz posesji i nie mieć progu. Materiały na nawierzchnię powinny mieć fakturę antypoślizgową, zatem należy unikać wszelkiego rodzaju kostki o obłych kształtach i polerowanych kamieniach.
5. W przypadku ścieżki prowadzącej na posesję nachylenie podłużne nie powinno być większe niż 3-5 procent, umożliwi to swobodny wjazd wózkiem. Wszelkiego typu urządzenia i automaty w garażach podziemnych powinny znajdować się w miejscach czytelnie oznaczonych i łatwo dostępnych dla osób poruszających się na wózkach.
Schody zewnętrzne
1. Schody są jednym z nieodłącznych elementów architektury, stanowią o głównych walorach estetycznych budynku lub, niestety dla osób niepełnosprawnych, stanowią jedną z największych barier architektonicznych.
2. Liczba stopni w jednym biegu stopni zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10.
3. Szerokość stopni schodów zewnętrznych przy głównych wejściach do budynku (w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej) powinna wynosić co najmniej 35cm.
4. Powierzchnia schodów powinna być zabezpieczona przed poślizgiem.
5. Szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosić co najmniej 1,2m, przy czym szerokości te nie mogą być ograniczane przez zainstalowane urządzenia oraz elementy budynku.
6. Stopnie nie powinny być ażurowe, nie powinny mieć podcięć, wrębów czy nosków.
7. Należy zainstalować poręcz o wygodnym uchwycie.
8. ile warunki techniczne na to pozwalają, schody zewnętrzne powinny być osłonięte przed wpływami warunków atmosferycznych.
9. W wypadku małej różnicy poziomów należy unikać 1-2 stopni.
10. W zależności od przeznaczenia obiektu i fantazji architekta schody mogą przybierać różne kształty. Schody zewnętrzne prowadzące do budynku z reguły mają biegi proste lub złożone, ale zdarzają się też schody zabiegowe czy wachlarzowe. W przypadku schodów wachlarzowych szerokość stopni powinna wynosić co najmniej 0,25m, natomiast w schodach zabiegowych i kręconych szerokość taką należy zapewnić w odległości nie większej niż 0,4 m od poręczy balustrady wewnętrznej lub słupa stanowiącego koncentryczną konstrukcję schodów. W budynku zakładu opieki zdrowotnej stosowanie schodów zabiegowych i wachlarzowych przeznaczonych do ruchu pacjentów jest zabronione. W przypadku schodów zewnętrznych o kilku biegach zalecane jest ze względów bezpieczeństwa, aby balustrada była pełna lub o gęsto osadzonych szczeblach. Kolor i faktura stopni schodów powinny być tak dobrane, aby osoby z ograniczoną możliwością widzenia mogły uzyskać pełną informację (wizualną i dotykową) o np. zmianie lub końcu biegu schodów.
Mała architektura
1. Place i drogi przeznaczone do ruchu pieszego i pieszo-jezdnego to miejsca szczególnie reprezentacyjne. Główną aranżację tych miejsc stanowią elementy małej architektury, do których można zaliczyć: ławki parkowe, fontanny, kosze uliczne, słupki parkingowe, latarnie, cokoły, oporniki, donice i inne. Mają one niewątpliwy wpływ na walory estetyczne wyglądu otoczenia zewnętrznego i są głównym elementem w aranżacji ulic, parków, placów, skwerów, a także ogródków przy kawiarniach czy restauracjach. Często pełnią rolę punktów naprowadzających, dzięki którym mamy orientację w obcej dla nas przestrzeni - jest to niewerbalny przekaz architektury.
2. Możliwość postrzegania przez różnych użytkowników przestrzeni jest zależna od ich indywidualnych predyspozycji fizycznych. Użytkownicy, którzy mają największe problemy w odczytywaniu orientacji przestrzennej to osoby niewidome, niedowidzące, niesłyszące i niedosłyszące. Uwzględniając ich potrzeby, należy stosować punkty naprowadzające lub też w sposób wyraźny akcentować np. zmianę kierunku ruchu lub informować o przeszkodach.
3. Człowiek znajdujący się w nieznanym otoczeniu potrzebuje informacji pozwalającej trafić w określone miejsce. Takimi naprowadzającymi znakami mogą być np. w przypadku ogródków przykawiarnianych położenie innej faktury nawierzchni lub zaznaczenie wejścia do budynku poprzez użycie innego rodzaju materiału niż na pozostałej części chodnika.
4. Dodatkowymi elementami ułatwiającymi poruszanie się w przestrzeni są pozaarchitektoniczne elementy wspomagające orientację:
a. Sygnalizacja dźwiękowa (np. naprowadzające sygnały akustyczne przy przejściach dla pieszych),
b. Sygnalizacja dotykowa (np. zmiana faktury nawierzchni, "pasy prowadzące" na nawierzchniach i ścianach),
c. Sygnalizacja wzrokowa (np. sygnalizacja świetlna, znaki graficzne, odpowiednie kontrastowanie kolorów),
d. Informacja słowna (np. przewodniki i mapy akustyczne, syntezatory mowy).
5. Elementy małej architektury powinny być tak usytuowane, aby przede wszystkim nie zagrażały bezpieczeństwu przechodniów. Niestety często zdarza się, że np. źle rozmieszczone kosze lub donice przed sklepami znacznie ograniczają powierzchnię chodnika i są zagrożeniem dla osób z ograniczoną zdolnością widzenia i niewidomych. Niebezpieczne są również wszelkiego rodzaju znaki informacyjne, zadaszenia znajdujące się w linii chodnika i zawieszone na zbyt niskiej wysokości. Szczególnie dla osób niewidomych ważną informacją o np. istniejących w strefie chodnika słupach lub koszach jest zmiana faktury nawierzchni, która jest łatwo wyczuwalna laską.
6. Zróżnicowana fakturowo i materiałowo nawierzchnia zawiera komunikat łatwo odczytywany przez osoby niewidome, prowadzi i ostrzega o przeszkodach na drodze.
7. Dla osób niewidomych ich wzrokiem jest dotyk, zapach, dźwięk; dlatego rola dotyku przy poruszaniu się w przestrzeni otwartej polega m.in. na rozpoznawaniu nierówności podłoża. Przy wyborze nawierzchni chodników lub ścieżek należy unikać materiałów powodujących efekty olśnienia, gdyż większość tworzyw, zwłaszcza naturalnych typu granit, pomimo matowej powierzchni, oglądany pod ostrym kątem daje wrażenie połysku.
Rampy i podjazdy
1. Pochylnie są elementami budynku umożliwiającymi osobie niepełnosprawnej samodzielny dostęp do wszelkich obiektów użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych.
2. Poprawnie zaprojektowana pochylnia zabiera niestety dużo miejsca, dlatego w wielu przypadkach ze względu na ograniczoną powierzchnię przed budynkiem, pochylnia może mieć większy spadek niż zalecany; wtedy pokonywanie różnic poziomów odbywać się musi pasywnie, przy pomocy osób trzecich. W wielu budynkach wymagających przystosowania - czyli adaptacji dla potrzeb osób poruszających się na wózkach - jest to jedyny sposób, aby dostać się do budynku.
3. Konstrukcja i rodzaj materiału, z którego ma być wykonana pochylnia, uwarunkowane są wyglądem zewnętrznym budynku i otoczenia. Do zastosowania nadaje się praktycznie każdy materiał budowlany pod warunkiem że jest antypoślizgowy.
4. Pochylnia ma najczęściej konstrukcję o szkielecie drewnianym, stalowym lub betonowym - zależy to od warunków i możliwości montażowych na zewnątrz budynku. W przypadku konstrukcji stalowych i drewnianych możemy zastosować systemy ażurowe oraz systemy, które umożliwiają łatwy demontaż urządzeń. W praktyce okazuje się to bardzo korzystne, gdyż padający deszcz, śnieg czy też opadające liście nie zalegają na powierzchni jezdnej pochylni. W przypadku powierzchni nieażurowych można zastosować system podgrzewanej posadzki pochylni w celu uniknięcia oblodzenia lub rozpuszczenia zalegającego śniegu.
5. Kąt nachylenia pochylni zależy od różnicy pomiędzy poziomem terenu a wysokością, na której znajduje się wejście do budynku. Szczegółowe parametry liczbowe przedstawiono na rysunkach.
6. Niezbędnym elementem w przypadku poprawnie zaprojektowanej pochylni są poręcze, które powinny znajdować się na wysokości 75cm i 90cm - w dwóch równoległych pasmach. Wygodna poręcz to w przekroju kształt koła lub owalu o średnicy ok. 3-5cm, dopuszczalny jest również profil o przekroju kwadratu o wymiarach 4 x 6cm.
7. W przypadku poręczy przyściennej odległość od ściany nie powinna przekraczać 5cm. Materiał, z którego powinna być wykonana poręcz, musi gwarantować pewny uchwyt, może to być np. zaimpregnowane drewno lub stal o niewielkiej perforacji. Zewnętrzne krawędzie pochwytu (część poręczy, za którą chwytamy) powinny być przedłużone na końcach pochylni o 30cm i zaokrąglone w dół, aby w razie upadku nie stanowiły zagrożenia.
8. Wskazane jest zadaszenie powierzchni pochylni zewnętrznych sięgające minimalnie poza jej obrys oraz zastosowanie oświetlenia zewnętrznego górnego lub oświetlającego powierzchnię jezdną o minimalnym natężeniu 100lux.
Wejścia, dojścia
1. Przystosowanie obiektu to przede wszystkim zapewnienie osobie niepełnosprawnej bezkonfliktowego dojścia do budynku bez konieczności pokonywania toru przeszkód w postaci śliskiej powierzchni, dodatkowych stopni czy zbyt wąskich przejść.
2. Furtki oraz bramki prowadzące na posesję powinny mieć wymiary od 90 do maksymalnie 110cm, ponieważ im dłuższe ramię skrzydła, tym trudniej je otworzyć. Uchwyty i klamki powinny być na tyle wygodne, aby osoba siedząca na wózku bez problemu mogła otworzyć bramkę. W przypadku furtek wejściowych zalecane jest, aby skrzydło furtki otwierało się do szerokości 110 stopni.
3. W przypadku gdy do pokonania są 2-3 schodki i przed budynkiem jest wystarczająco dużo miejsca, można zastosować podjazd bez poręczy i krawężnika, jednak jego szerokość powinna wynosić ok. 150cm.
4. Jeżeli przed wejściem do budynku znajduje się kratka lub wycieraczka, średnica otworów lub oczek nie powinna przekraczać 2cm, a jej wysokość wystawać ponad lico nawierzchni.
5. Domofony, przyciski funkcyjne, dzwonki i inne urządzenia powinny znajdować się pod przestrzenią zadaszoną oraz w strefie łatwego zasięgu dla osoby siedzącej na wózku. Przestrzeń ta powinna być jasno oświetlona oraz czytelnie oznakowana.
6. Niewskazane jest montowanie kątowników, skrobaczek lub ograniczników otwierania drzwi w odległości większej niż 10cm od krawędzi drzwi.
7. Minimalna szerokość drzwi wejściowych to 90cm, zalecana - 100cm.
8. W przypadku drzwi dwuskrzydłowych - minimalna szerokość jednego skrzydła nie powinna być mniejsza niż 90cm.
9. Minimalna odległość drzwi od wewnętrznego narożnika budynku to 40cm.
Przedsionki i wiatrołapy
1. Przestrzeń manewrowa we wszelkiego rodzaju pomieszczeniach typu przedsionki, wiatrołapy, hole czy korytarze powinna być na tyle duża, aby swobodne manewrowanie wózkiem nie nastręczało kłopotów.
2. Należy unikać projektowania przestrzeni, w których obie pary drzwi otwierają się do wewnątrz.W przypadku gdy drzwi zewnętrzne i wewnętrzne otwierają się do środka, długość pomieszczenia musi być większa o dwie długości skrzydła drzwi.
3. Powierzchnie posadzek i podłóg pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami powinny być równe, pozbawione progów, uskoków i pojedynczych stopni. Ze względu na "przejściową" funkcję, którą pełni wiatrołap, wskazane jest, aby powierzchnia podłogi była bez zbędnych załamań i progów, łatwa w utrzymaniu czystości i wykonana z gładkich antypoślizgowych materiałów (płytki klinkierowe, terakota, kamień naturalny). Wieszaki na ubrania i odzież wierzchnią powinny znajdować się na wysokości nie wyższej niż 140cm.
Drzwi, okna
1. Dla osób poruszających się na wózkach wąskie drzwi są przeszkodą nie do pokonania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami budowlanymi drzwi wejściowe nie powinny być węższe niż 90cm, jednak zalecana szerokość drzwi zewnętrznych wynosi 100cm otworu w świetle. Drzwi szersze niż 100cm mogą być ze względu na swoje gabaryty dość ciężkie i niewygodne do otworzenia. Grubość skrzydła drzwi po otwarciu nie może pomniejszać wymiaru szerokości otworu w świetle ościeżnicy.
2. W przypadku drzwi zewnętrznych niezbędnym, ale bardzo często przeszkadzającym, elementem jest próg wejściowy, czasami sięgający 6-8cm wysokości (wskazuje on różnicę poziomów pomiędzy zewnętrzem a wnętrzem budynku czy mieszkania). Przeszkodę mogą stanowić także wystające metalowe elementy ościeżnicy drzwi. Aby pokonać tą małą, lecz uciążliwą barierę, można zastosować listwę przyprogową z małym spadkiem, która będzie niwelować różnicę poziomów. Może ona być zamocowana do podłoża na stałe lub czasowo i wykonana z profili stalowych, aluminiowych, drewnianych lub z utwardzonej gumy.
3. Wg znowelizowanych przepisów prawa budowlanego w drzwiach zewnętrznych prowadzących do budynku oraz w drzwiach do mieszkań i pomieszczeń mieszkalnych w budynku zamieszkania zbiorowego wysokość progów nie może przekraczać 0,02m.
4. Wizjer, zamki oraz blokady wewnętrzne w drzwiach mieszkania osoby poruszającej się na wózku powinny znajdować się na wysokości optymalnego pola zasięgu rąk i wzroku. Jeżeli istnieje taka możliwość, warto zastosować dodatkowy system zamykania lub otwierania drzwi kartą magnetyczną - zamiast instalowania drugiego zamka.
5. W przypadku zewnętrznych drzwi przeszklonych ich dolna krawędź powinna mieć zabezpieczenie chroniące przed uderzeniem kołami wózka do minimalnej wysokości 40cm. Powinno się stosować w drzwiach szyby ze szkła bezpiecznego.
6. Klamki w drzwiach, oprócz pełnienia funkcji estetycznych, powinny być przede wszystkim ergonomiczne, dawać solidny uchwyt i oparcie oraz być pozbawione ostrych, kanciastych krawędzi. Wielkość klamki czy uchwytów uwarunkowana jest nie tylko zaleceniami funkcjonalno-ergonomicznymi, ale zależy również od wielkości i ciężaru drzwi.
7. Dodatkowo pod klamką na wysokości ok. 80cm można umieścić szeroki uchwyt stanowiący duże ułatwienie dla użytkowników z ograniczonym polem manewru rąk.
8. Jedną z głównych barier w poruszaniu się po własnym mieszkaniu mogą być zbyt wąskie drzwi, więc przy okazji remontu warto zastanowić się, czy otwór drzwiowy można przenieść w inne miejsce, dzięki czemu uzyskamy lepsze możliwości aranżacji wnętrza. Dobrym rozwiązaniem będzie zastosowanie drzwi przesuwnych, drzwi ze skrzydłem łamanym czy drzwi harmonijkowych.
9. Przy wyjściu na balkon najbardziej niewygodnym elementem jest zbyt wąski otwór drzwiowy, przez który z trudem może przecisnąć się wózek. Dodatkowym utrudnieniem jest próg ościeżnicy okna prowadzącego na balkon czy taras. Ze względów technicznych w większości przypadków zniwelowanie takiego progu może wiązać się z gruntowną przebudową pomieszczenia łącznie z wymianą okien. Aby uniknąć takich kłopotów, można zastosować listwę przyprogową jak w przypadku drzwi zewnętrznych lub podręczną dwustronną nakładaną platformę, rodzaj mini pomostu, który zniweluje niewygodną przeszkodę.
10. Od wielkości okna zależy ilość światła dziennego wpadającego do pomieszczenia. Decydujące czynniki przy wyborze okna to: kształt, rozmiar, szerokość i kolor ramy oraz materiał. Dla osoby niepełnosprawnej bardzo ważnym czynnikiem, na który trzeba zwrócić szczególna uwagę, jest sposób otwierania. W zależności od wybranego rodzaju okna może się ono otwierać uchylnie, przesuwnie w poziomie lub obrotowo. Dostępne są też okna z możliwością otwierania przesuwnie w pionie z zastosowaniem mechanizmów korbowych, dzięki czemu okno można otworzyć bez wysiłku i zablokować na wybranej wysokości.
11. Zwykle okna osadzane są na wysokości 80-85cm od poziomu posadzki. W przypadku gdy okno znajduje się w sypialni osoby leżącej lub obłożnie chorej, jego dolna krawędź może sięgać 60cm od poziomu podłogi. Należy unikać montażu okien z poprzeczką poziomą, gdyż może się okazać, iż znajduje się ona na poziomie linii wzroku osoby siedzącej, dotyczy to również okien z szczeblinami (szprosami) w przypadku okien stylizowanych. Okna połaciowe muszą mieć możliwość zdalnego sterowania podstawowymi funkcjami takimi jak otwieranie, zamykanie czy zaciemnianie powierzchni szyby przy pomocy pilota. Zdalne sterowanie pilotem może być przydatne dla osób mających problemy z uchwytem lub zasięgiem ruchu kończyn górnych. Kombinacja otwierania automatyczno-manualnego jest najbardziej optymalnym rozwiązaniem.
Windy
Podstawowe wytyczne dla windy
...
bhp.KarolKa