OPRACOWANIE PYTAŃ DO OBRONY PRACY MAGISTERSKIEJ - SGH 2013
1. Co to jest ekonomia? Omów cel i metodę pracy ekonomistów. Uwzględnij obserwację, indukcję, dedukcję i krytykę naukową.
EKONOMIA jest nauką gromadzącą i porządkującą wiedze o gospodarowaniu. Gospodarowanie to produkcja dóbr i podział ich miedzy ludzi.
Ekonomia odpowiada na pytanie co i dla kogo jest produkowane. Gospodarując zużywane są zasoby (czynniki produkcji), czyli dobra niezbędne do tworzenia innych dóbr:
o Praca
o Kapitał rzeczowy
o Bogactwa naturalne (ziemia)
Gospodarowanie jest potrzebne, bo DOBRA są ograniczone i rzadkie zaś ludzkie potrzeby są nieograniczone.
Rzadkość opisana jest przez ekonomistów przez krzywą możliwości produkcyjnych, czyli maksymalna produkcja różnych dóbr dysponując danym poziomem zasobów.
CEL EKONOMISTÓW – osiągniecie wiedzy prawdziwej. W szczególności:
o opis gospodarowania,
o klasyfikacja zjawisk i instytucji powstałych w procesie gospodarowania
o Wykryć regularności = PRAWA EKONOMICZNE
Gospodarowanie powinno być efektywne (brak marnotrawca, co i jak jest produkowane) oraz sprawiedliwe (dla kogo jest produkowane). Badając proces gospodarowania Ekonomiści posługują się:
o Obserwacją: celowe spostrzeganie zmysłowe, przy współpracy posiadanej wiedzy. Ekonomiści tworzą:
o Terminy – służące oznaczaniu zjawisk, wspomaga przekazywanie informacji.
o Definicje – precyzyjnie scharakteryzowane i wyjaśnione terminy.
o Klasyfikacje – następują po etapie definiowania, porządkują przedmioty objęte definicją.
o Indukcja (uogólnianie) – dokonuje się na podstawie obserwacji, uogólnia wyniki obserwacji, w celu nazwania powtarzających się zjawisk. Niestety nie zawsze te uogólnienia są pewne, należy wykonać jak najwięcej badań by być maksymalnie pewnym.
o Wnioskowanie (dedukcja) – Badacze wysnuwają hipotezę, jeśli przesłanki ją potwierdzają możliwym jest wnioskowanie, uznajemy prawdziwość pewnych sądów. Dedukcja jest zgodna z logiką, jeżeli wniosek opiera się o prawdziwe przesłanki jest WIEDZĄ PEWNĄ w sensie logicznym. (TEORIA – usystematyzowany zbiór hipotez, pojęć, definicji oraz klasyfikacji, np. Teoria Keynesa.)
o Krytyka – teorie ekonomiczne są poddawane krytyce (WĄTPLIWOŚCI). Krytyka polega na konfrontacji teorii ekonomicznej z rzeczywistością (pragamtyzm), a także na jej analizie logicznej. Można potwierdzić, zmienić bądź odrzucić teorię. W przyszłości mogą pojawić się nowe fakty + dodatkowe czynniki które zaburza starą teorię.
2. Co to jest ekonomia i czym różni się od innych nauk empirycznych (np. od fizyki, chemii, biologii)?
Różnice od innych nauk: Ekonomia nie zdołała do tej pory ustalić wystarczającej liczby użytecznych twierdzeń, które umożliwią efektywne wyjaśnianie i przewidywanie zjawisk.
Ekonomiści często spierają się o podstawy teorii (co w świecie nauk przyrodniczych jest nieobecne).
W ekonomii niewielka rolę odgrywa eksperyment (doświadczenie), nie można eksperymentować na grupach społecznych i gospodarce (czyli celowym zmianie pewnych parametrów w celu sprawdzenia jak wpłyną na inne).
W ekonomii brak jest powtarzalności wyników ewentualnego doświadczenia, np. powstawanie gospodarek rynkowych, każda miała inne zaplecze kulturowe historyczne.
Doświadczenie można zastąpić porównaniem wyników wielu obserwacji, oczywiście nie są identyczne (nigdy nie zachodzi ceteris paribus). Więc wpływ przyczyny na badaną zmienną jest badany w izolacji.
Ekonomiści wiec posługują się tak zwanymi eksperymentami myślowymi, służy temu klauzula ceteris paribus
3. Co to jest prawo ekonomiczne (podaj przykłady)? Czym prawa ekonomii różnią się od praw fizyki, chemii, biologii?
Prawa ekonomiczne to uznane za prawdziwe twierdzenie opisujące powtarzające się w pewnych warunkach związki miedzy działaniami gospodarczymi.
ALE, warunki gospodarowania są ZMIENNE, wiec twierdzenia ekonomii nie odnoszą się do wszystkich gospodarujących społeczeństw. Różnice między społeczeństwami:
o zmiany kulturowe
o Zdarzenia polityczne
o Rozwój technologii
Więc, należy twierdzenie rozszerzyć o ZAŁOŻENIA, przy których dana teoria się sprawdza. Np. Krzywa (prawo) Phillipsa, zgodnie z którym inflacja i bezrobocie są odwrotnie zależne -> jak rośnie bezrobocie to inflacja spada. Jednak dotyczy jedynie krajów wolnorynkowych wysoce rozwiniętych. W socjalistycznej Polsce nie działało bo nie było pieniędzy, ani bezrobocia.
Obserwacja może zmienić zachowanie jednostek i grup, a więc dokonanie badania zmienia rzeczywistość (w naukach przyrodniczych tak się nie dzieje, Oprócz miar Planca!)
Wiedza dostarczana przez ekonomistów silnie wpływa na możliwość osiągania przez jednostki różnych celów. -> Świadome/ nieświadome zniekształcanie prawdy (osoby specjalnie fałszują ankiety).
To Zniekształcenie wiedzy może utrudnić lub nawet uniemożliwić poznanie GOSPODAROWANIA, oraz praw ekonomicznych.
4. Co to jest model ekonomiczny? Czym korelacja zmiennych różni się od związku przyczynowego (podaj przykłady)?
MODEL EKONOMICZNY – to uproszczony obraz rzeczywistości gospodarczej. Pokazuje zależności między różnymi zjawiskami ekonomicznymi. Np. model rynku pokazuje zależność między ceną popytam a podażą.
Posługiwanie się w Ekonomii modelami jest KONIECZNOŚCIĄ, gdyż opisywanie wszystkiego z nadmiernymi szczegółami zgubiło by FAKTYCZNY CEL BADANIA, czyli znalezienie zależności. Rodzaje modeli eko.:
o Modele proste – więcej założeń, mniej zmiennych mniej zależności. Często prezentowane graficznie.
o Modele złożone – posiadają niewiele założeń oraz bardzo dużo zmiennych, dużo zależności miedzy nimi.
Podział zmiennych:
· Zmienne w postaci zasobów – wartości pewnych wielkości ekonomicznych w danym momencie (fotografia).
· Zmienne w postaci strumieni – wartości pewnych wielkości ekonomicznych w danym okresie czasu.
Podział na pochodzenie zmiennych:
· Zmienne endogeniczne –wartości możemy określić na podstawie zależności wewnątrz modelu.
· Zmienne egzogeniczne – wartości, których nie można określić na podstawie modelu, są dane z zewnątrz wyjściowe.
Korelacja zmiennych – to mierzalny, statystyczny związek dwóch lub większej liczby zmiennych. Sprawdza czy zachodzi związek między badanymi cechami (wartościami ekonomicznymi), niekoniecznie związek przyczynowo skutkowy!!!!! Oraz mierzy SIŁĘ i KIERUNEK, np. Korelacja między ceną akcji spółki a indeksem, mierzy go współczynnik BETA.
ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY - By korelacja była przyczynowo skutkowa musi mu towarzyszyć TEORIA EKONOMICZNA, np. wzrost cen -> spadek popytu.
5. Omów zestawy (typy) danych statystycznych wykorzystywanych przez ekonomistów. Czym zmiany absolutne różnią się od zmian względnych?
1. ŹRÓDŁA DANYCH – obszerny zbiór danych, spracowanych, usystematyzowanych posegregowanych. Często powszechny dostęp dla wszystkich badających.
2. DANE STATYSTYCZNE I WYKRESY – dane statystyczne to:
· Szeregi czasowe – służą do opisu tego co się zmienia w gospodarce na przestrzeni jakiegoś okresu czasu (wartość ekonomiczna w kolejnych okresach). Najczęściej prezentowane w formie tabeli/wykresów.
· Dane przekrojowe – informują o strukturze (przekroju) zjawiska ekonomicznego najczęściej wyrażane w procentach, na wykresach kołowych bądź słupkowych.
3. ŚREDNIE – wygładzają wahania analizowanej zmiennej, upraszczają analizę zjawisk.
4. WARTOŚCI ABSOLUTNE I WARTOŚCI WZGLĘDNE
· Absolutne - są wyrażane w konkretnych jednostkach miary.
· Względne – są stosunkiem wartości absolutnej z jednego punktu w czasie do wartości absolutnej z innego punktu w czasie. Wyrażane w procentach lub ułamkach.
5. WSKAŹNIKI (INDEKSY) – wyrażają względną wartość danej zmiennej odniesioną do jej wartości w okresie podstawowym (bazowym). Najczęściej prezentowane w formie liczby 100 wzwyż, lub poniżej 100 jeśli dane zmienna się zmniejsza + ŚREDNIE WAŻONE (zmiany całych grup zmiennych, np. koszyk dóbr)
6. NOMINALNE I REALNE WARTOŚCI (pyt. 7.)
6. Na przykładzie wskaźnika inflacji omów różnice między wskaźnikami (indeksami) prostymi i złożonymi.
WSKAŹNIKI (INDEKSY) – wyrażają względną wartość danej zmiennej odniesioną do jej wartości w okresie podstawowym (bazowym). Najczęściej prezentowane w formie liczby 100 wzwyż, lub poniżej 100 jeśli dane zmienna się zmniejsza + ŚREDNIE WAŻONE (zmiany całych grup zmiennych, np. koszyk dóbr).
· WSKAŹNIKI PROSTE = zmiana cen w okresach np. (I) 20 PLN => (II) 60 PLN => wskaźnik 300 (3 krotność)
· WSKAŹŃIKI ZŁOŻONE = uwzględniają wagi poszczególnych komponentów wskaźnika, w przypadku inflacji którym może być CPI (wskaźnik dóbr konsumpcyjnych) porównuje się określony koszyk dóbr i usług w paru krajach i przypisuje się wagi odpowiednim produktom.
7. Na czym polega różnica między realną i nominalną wartością kwoty pieniądza? Podaj przykład liczbowy.
Kwota nominalna jeśli wyrażona w pieniądzu, to wartość tych pieniędzy bez uwzględnienia czynnika inflacji, a więc wzrostu cen, spadku wartości pieniądza. Zakładając lokatę na 5% rocznie, przy 2% inflacji realnie za rok osiągniemy zysk w wysokości 3 %, zaś nominalnie w wysokości 5%.
8. Na czym polega różnica między obecną a przyszłą wartością kwoty pieniądza (ang. present / future value)? Podaj przykład liczbowy.
Wartość bieżąca (present value) – to wartość jednostki pieniężnej lub przepływów pieniężnych które zostaną otrzymane w przyszłości zdyskontowana na moment dzisiejszy, czyli wyrażona w DZISIEJSZEJ SILNE NABYWCZEJ TYCH JENDOSTEK PIENIĘŻNYCH. Wartość ta jest pomniejszana, ze względu na ryzyko poniesionej inwestycji, oraz kosztu alternatywnego.
Wartość przyszła (Future value) – to wartość jednostek pieniężnych lub przepływów pieniężnych obliczana na określony termin w przyszłości, wartość ta jest wyższa niż PV, poprzez zastosowanie PROCENTU SKAŁDANEGO, tym wyższa im częstsze jest kapitalizowanie odsetek i dłuższy okres inwestycji. Można uwzględnić też czynnik inflacji, czyli ubytek siły nabywczej pieniądza w czasie wtedy procenty się od siebie odejmuje.
9. Za pomocą modelu rynku konkurencyjnego opisz wpływ występujących jednocześnie szoków popytowych i podażowych na cenę i ilość dobra.
Wzrost cen:
· Krótki okres: SAS znaczne zwiększenie zagregowanej podaży, linia podaży jest bardzo elastyczna => lepkość płac
· Długi okres: LAS jest równa produkcji potencjalnej, jej wielkość nie zależy od poziomu cen (krzywa pionowa nieelastyczna)
Równowaga długo i krótkookresowa = występuje gyd SAS, LAS i AD się krzyżują.
Szok popytowe:
· (-) Negatywny = AD w lewo, zmniejsza się produkcja = wzrost bezrobocia => Płace nominalne spadną => w długim okresie produkcja wraca do wyjściowej + lekki spadek cen
· (+) Pozytywny = AD w prawo, zwiększa się produkcja => zmniejsza się bezrobocie => płace rosną => Y wyjściowe ceny lekko wzrosną.
Szok podażowy:
· (-) Negatywny = SAS w lewo => produkcja spada, ceny rosną => bezrobocie wzrasta => w długim okresie jest pewna niewiadoma, ale raczej płace spadną a produkcja wzrośnie
· (+) Pozytywny = SAS w prawo => produkcja wzrośnie, ceny spadają => bezrobocie spada => wzrost płac + wzrost cen
IMPULSY AD-AS
10. Za pomocą modelu rynku konkurencyjnego opisz wpływ występujących jednocześnie szoków popytowych i podażowych na cenę i ilość dobra.
Zwiększenie się popytu na produkt:
o SHORT: Czynniki produkcji (moce produkcyjne) są stałe => krzywa podaży jest MNIEJ ELASTYCZNA => wzrost popytu powoduje mniejszy przyrost ilości produkcji
o LONG: Wszystkie czynniki produkcji są zmienne => Krzywa podażowa jest znacznie bardziej elastyczna (można otwierać nowe zakłady produkcyjne + przybywają nowi gracze na rynek), wzrost popytu powoduje WIĘKSZY przyrost ilości produkowanej
11. Omów koncepcję nadwyżki konsumenta, nadwyżki producenta i nadwyżki całkowitej.
Nadwyżka konsumenta = Luka pomiędzy całkowitą użytecznością danego produktu a jego cena rynkową. Wynika ona z prawa malejącej użyteczności krańcowej (np. na Pustyni 1 szklanka wody jest dla nas bezcenna, każda kolejna już coraz mniej cenna, jednocześnie za każdą szklankę płacimy cenę ostatniej szklanki (wszystkie szklanki w tej samej cenie).
Nadwyżka producenta (zysk) = stanowi różnice pomiędzy przychodami całkowitymi a kosztem całkowitym.
o Krótki okres: Nadwyżka producenta = ZYSK jeśli KOSZTY STAŁE są równe 0, jeśli nie to one pomniejszają wypracowany zysk.
o Długi okres: Wszystkie koszty są zmienne, więc Nadwyżka producenta = ZYSK
Nadwyżka całkowita = stanowi sumę nadwyżek producenta i konsumenta. Gospodarowanie jest efektywne, gdy nadwyżka całkowita w gospodarce jest największa z możliwych (max). Do tej sytuacji dochodzi, gdy gospodarka operuje w formie doskonałej konkurencji, gdzie produkcja równa jest poziomowi przecięcia krzywych DD(MR) oraz MC.
(rys)
...
chomikSGHowy