FILOZOFIA.doc

CO  WARTO  PRZECZYTAĆ  W  KSIĄŻCE  KAZIMIERZA  AJDUKIEWICZA  (Zagadnienia i kierunki filozofii):

Wstęp

Część pierwsza: Teoria poznania
Rozdz. I : Klasyczne zagadnienia teorii poznania
Rozdz. III: Zagadnienia źródła poznania (Psychologiczna i epistemologiczna wersja tego zagadnienia; Aprioryzm i empiryzm; Aprioryzm skrajny; Empiryzm skrajny; empiryzm umiarkowany; Aprioryzm umiarkowany)
Rozdz. IV: Zagadnienie granic poznania ( Dwa rozumienia transcendencji; epistemologiczny idealizm immanentny; Spostrzeżenie i jego przedmiot; epistemologiczny idealizm transcendentalny; Realizm)

Część druga: Metafizyka
Rozdz. I: Pochodzenie nazwy "metafizyka" i podział zagadnień
Rozdz. III: Metafizyczne wnioski z refleksji nad poznaniem
1. Zagadnienie przedmiotów idealnych. Spór o uniwersalia.
Rozdz. IV: Zagadnienia metafizyczne wyrastające z rozważań nad przyrodą
1. Zagadnienie substancji i struktury świata
2. Zagadnienie duszy i ciała
Rozdz. V: Zagadnienia metafizyczne wyrastające z religii

ZAGADNIENIA, którym warto (przed egzaminem) poświęcić nieco uwagi:

1. Zagadnienie stosunku filozofii klasycznej do światopoglądu potocznego i do nauk szczegółowych

2.Zagadnienie kryterium podziału problematyki filozoficznej na dwie wielkie dziedziny - filozofię teoretyczną i filozofię praktyczną (Jakie dyscypliny wyróżnione zostały w obrębie tych dwu dziedzin?).

3. Główne zagadnienia metafizyki i spory, jakie spowodowane zostały przez filozofów usiłujących zagadnienia te rozstrzygnąć w sposób definitywny.
  - Zagadnienie metafizycznej natury  bytu (materializm i idealizm w różnych wersjach, spory między zwolennikami tych stanowisk oraz próby znalezienia stanowiska "trzeciego" [np. Arystotelesowski hylemorfizm]).
  - Zagadnienie metafizycznej natury człowieka i stanowiska powstałe w wyniku prób rozwiązania tego zagadnienia (materializm i idealizm [ew. spirytualizm] oraz hylemorfizm w pojmowaniu natury ludzkiej, a w szczególności pojmowaniu ludzkiej duszy).
  - Zagadnienia metafizyki Boga ("teologii racjonalnej").Problem istnienia Boga, osobowej lub bezosobowej Jego natury, zagadnienie stosunku Boga do świata (kwestia stworzenia świata, istnienia lub nieistnienia czynności opatrznościowych, zagadnienie odpowiedzialności Boga za istnienie zła metafizycznego w świecie [problem teodycei]).

4. Zagadnienia teorii poznania (epistemologii).
  - Zagadnienie źródeł poznania w wersji genetyczno-psychologicznej (kontrowersja: empiryzm genetyczny - racjonalizm genetyczny [natywizm])  oraz epistemologicznej (kontrowersja: empiryzm epistemologiczny - aprioryzm).
  - Zagadnienie istnienia (tzw. immanentnych) granic poznania (kontrowersja: idealizm epistemologiczny - realizm epistemologiczny).

TERMINY, których znaczenia warto znać:

1. filozofia teoretyczna;
2. filozofia praktyczna;
3. metafizyka;
4. ontologia;
5. epistemologia – teoria poznania, od episteme = wiedza, lub inaczej gnoseologia, to nauka o poznaniu. Poznaniem nazywa się zarówno akty poznawcze jak i rezultaty poznawcze. Akty poznawcze: to spostrzeganie, przypominanie, sądzenie, rozważanie, rozumowanie itp.  Rezultaty poznawcze to np. twierdzenia naukowe jak prawo grawitacji czy twierdzenie Pitagorasa. 
6. etyka;
7. estetyka;
8. aksjologia;
9. materializm;
10. idealizm;
11. hylemorfizm;
12. spirytualizm;
13. hylozoizm;
14. atomizm;
15. monizm (metafizyczny);
16. pluralizm (metafizyczny);
17. determinizm;
18. mechanicyzm;
19. fatalizm;
20. teleologizm;
21. nominalizm;
22. realizm (pojęciowy);
23. konceptualizm;
24. "brzytwa Ockhama";
25. teizm;
26. monoteizm;
27. politeizm;
28. ateizm;
29. deizm;
30. panteizm;
31. fideizm;
32. gnostycyzm;
33. prowidencjalizm;
34. teodycea;

35.  empiryzm (genetyczny)- głosi, że pojęcia i przekonania, zapisują się w nas wraz z doświadczeniem. Głosili oni, że „Nie ma niczego w umyśle, co by wpierw nie znajdowało się w zmysłach”.

36. racjonalizm (genetyczny)- natywizm - stanowisko głoszące, że niektóre pojęcia i przekonania, które znamy, są w naszym umyśle od urodzenia. Przedstawicielem jest Platon.
37. agnostycyzm;
38. transcendentalizm;
39. aprioryzm;
40. aposterioryzm;
41. idealizm epistemologiczny;
42. realizm epistemologiczny;
43. byt;
44. substancja;
45. materia;
46. forma;
47. dusza (wegetatywna, zmysłowa, rozumna);
48. dialektyka;
49. anamneza;
50. palingeneza;
51. sądy analityczne;
52. sądy syntetyczne;
53. sądy a priori;
54. sądy a posteriori.