Ubezpieczenia społeczne
Pozarolnicza działalność gospodarcza – art. 8 ust. 6 USUS jest to dz. gosp. w rozumieniu ustawy o swob. dział. gosp., artystyczna, wolny zawód, wspólnik spółki osobowej oraz jednoosobowej spółki z o.o. jak również wspólnicy spółki cywilnej, oraz prowadzący publ. oraz niepubliczne placówki oświatowe. Podleganie obowiązkowi ubezp.występuje od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Prowadzący pozarolniczą dział. gosp. obowiązkowo podlega:
· ubezp. emerytalno - rentowemu,
· zdrowotnemu oraz
· wypadkowemu,
Dobrowolnie – ubezp. chorobowemu, w przypadku gdy ta działalność jest jedynym tytułem do ubezpieczeń.
Podstawą wpisu os. fiz. prowadzącej jednoosobową dział. gosp., lub wspólnika spółki cywilnej jest wpis do CEIDG, wniosek zgodnie z zasadą jednego okienka jest przekazywany do ZUS. Niezależnie od wpisu do CEIDG musi dokonać wpisu ubezp.zdrowotnego. Podstawą wpisu wspólników spółek prawa handlowego jest złożenie odpowiedniego indywidualnego formularza do ZUS.
Wysokość składki określają:
· stopą procentową oraz
· podstawą wymiaru składki.
Osoby prowadzące pozarolniczą dział. gosp. oraz osoby z nimi współpracujące mogą zadeklarować kwotę przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek:
ð miesięczna kwota przychodu nie może być niższa niż 60 % przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego ogłoszonego rozporządzeniem (art. 19 ust. 10 USUS) przez Min. ds. Zabezp. Społ. w kwestii ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.
ð miesięczna kwota przychodu nie może być mniejsza niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę (1850 zł brutto 2016 rok) - jest to stawka preferencyjna, nie dotyczy osób współpracujących!!!
Max roczna kwota podstawy wymiaru składki: 250% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w poprzednim kwartale i nie może być wyższa niż 30-krotność przeciętnego wynagrodzenia określonego na podstawie 19 ust. 10 USUS.
Wymiar składki na poszczególne rodzaje ubezp.wynosi:
ð 19,52 % podstawy wymiaru - na ubezp. emerytalne,
ð 8,00 % podstawy wymiaru - na ubezp. rentowe,
ð 2,45% podstawy wymiaru - na ubezp. chorobowe,
ð 0,4-4,18 % podstawy wymiaru - na ubezp. wypadkowe.
Pytanie 2
Proszę wskazać, jak rozstrzygnąć zbieg tytułów ubezpieczenia w postaci umowy zlecenia i prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Zbieg tytułów z umowy cywilnoprawnej i działalności gospodarczej reguluje wprost art. 9 ust. 2a
Osoba prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z KC stosuje się przepisy dot. zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, z zastrzeżeniem ust. 2c
Należy odnieść się także do art. 18 ust. 8, który określa podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.
Pytanie nr 3.
W jakim zakresie i z jakiego tytułu obowiązkowemu ubezp. społ.mu podlega osoba prowadząca kilka rodzajów pozarolniczej działalności gospodarczej i jaka jest minimalna podstawa wymiaru składki takiej osoby?
Obowiązkowo ubezp. emerytalnemu i rentowym podlegają m.in. os. fiz., które na obszarze RP są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi (art. 6 pkt 5 USUS).
Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta:
- obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności – art. 9 ust. 3 USUS – zbieg tytułów ubezpieczeń,
- obowiązkowo wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezp. emerytalnemu i rentowym – art. 12 ust. 1 USUS.
- dobrowolnie ubezp. chorobowemu na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, w tym prowadzące pozarolniczą działalność gosp. – art. 11 ust. 2 USUS,
OKRES – osoby prowadzące dz. gosp. (również kilka jej rodzajów)
· obowiązkowo podlegają ubezp.: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od dnia rozpoczęcia wyk. dz. gosp. do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu zawieszenia na podst. przepisów ustawy gospodarczej – art. 13 pkt. 4 USUS.
· dobrowolnie chorobowemu – od dnia wskazanego we wniosku o objęcie nim tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezp. społ.(art. 14 ust. 1a USUS).
Podstawa wymiaru składek na ubezp.emerytalne i rentowe:
· co do zasady – zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego przez Min. ds. zabezp. społ. w drodze obwieszczenia w M.P. na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku – art. 18. ust 8 USUS,
· w przypadku rozpoczęcia wykonywania dz. gosp. – w okresie pierwszych 24 m-cy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wyk. dz. gosp. – zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty min. wynagrodzenia – art. 18a ust. 1 USUS.
Przy czym przepis art. 18 a ust 1 nie mają zastosowania do osób, które:
1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 m-cy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wyk. dz. gosp. prowadziły pozarolniczą działalność;
2) wykonują dz. gosp. na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia dz. gosp. w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej dz. gosp.
Roczna podstawa wymiaru składek na ubezp. emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności (121 650,00 zł) prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gosp. narodowej na dany rok kalendarzowy (4 055,00zł), określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach (art. 19 ust. 1 USUS).
Podstawę wymiaru składek na ubezp. chorobowe oraz ubezp. wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezp. emerytalne i rentowe, przy czym nie stosuje się tu ograniczenia z art. 19 ust. 1. (art. 20 USUS).
Podstawa wymiaru składek na ubezp. chorobowe osób, które ubezp. chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia – art. 20 ust. 3 USUS.
Pytanie 4.
W jakim zakresie ubezp. społ. podlega osoba pozostająca w kilku równoległych stosunkach pracy i jaka jest podstawa wymiaru składki na ubezp. społ. takiej osoby?
· W pełnym zakresie – z każdego stosunku pracy:
· emerytalnemu,
· rentowym,
· wypadkowemu i
· chorobowemu
Pracownicy, z wyłączeniem prokuratorów, podlegają obowiązkowo ubezp. społ. z każdego stosunku pracy. Obowiązku ubezpieczeń nie wyłącza prawo do emerytury lub renty, jak również podleganie ubezp. z innego stosunku pracy. Każdy pracownik z każdej umowy o pracę podlega więc obowiązkowo ubezp. społ..
Poza systemem powszechnym znajdują się również sędziowie. Jednakże gdy sędzia lub prokurator zostanie np. zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako nauczyciel akademicki, to jako pracownik obowiązkowo będzie podlegał ubezp. społ.. Tak samo będzie, gdy zawrze umowę zlecenia lub będzie miał inny tytuł do ubezpieczeń wymieniony w tym przepisie.
Podstawa wymiaru – przychody, w rozumieniu przepisów o podatku doch. od os. fiz., uzyskiwane z tytułu każdego zatrudnienia w ramach stosunku pracy – art. 6 ust. 1 pkt. 1 w zw. z art. 18 ust. 1 USUS.
Pytanie 5.
Proszę przedstawić jakie skutki w sferze ubezp. społ.wywołuje zawarcie umowy o dzieło z własnym pracodawcą oraz porównać je ze skutkami zawarcia tego rodzaju umowy z innym zamawiającym. Proszę ocenić jaka kwota będzie stanowiła podstawę wymiaru składki oraz kto będzie jej płatnikiem w następującym stanie faktycznym: „Anna K. jest pracownikiem medycznym szpitala, w którym jest zatrudniona na umowę o pracę. Pracuje na zmiany za wynagrodzeniem 3000 złotych. Szpital zawarł umowę o świadczenie usług medycznych ze spółką z o.o., a spółka z kolei zawarła umowę zlecenia z Anną K., której przedmiotem było wykonywanie usług medycznych na rzecz Szpitala, pod jego nadzorem, ale w czasie wolnym od pracy przez Annę K., za wynagrodzeniem 2000 złotych.”
Odpowiedź na część I pytania
Za pracownika (art. 8 ust. 2a USUS) uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie:
· umowy agencyjnej,
· umowy zlecenia lub
· innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z KC stosuje się przepisy dot. zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
WNIOSEK: od umowy o dzieło zawartej z własnym pracodawcą należy odprowadzać składki na ubezp. rentowe, emerytalne, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, a także składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Podstawa ich wymiaru – łączny przychód zatrudnionego (do przychodu uzyskiwanego z etatu dolicza się przychód z umowy o dzieło, który ujmuje się w miesięcznym raporcie za ubezpieczonego).
Uwaga na wyjątki: w przypadku gdy pracodawca podpisze umowę o dzieło z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym, wychowawczym lub macierzyńskim, które stanowią przerwę w opłacaniu składek z tytułu umowy o pracę, w tym przypadku od umowy o dzieło nie odprowadza się składek na ubezp.społ..
Ratio legis tego przepisu: wprowadzona przez ustawodawcę konstrukcja uznania przyjmującego zamówienie za pracownika dla celów ubezp. społ. zmniejsza atrakcyjność umów cywilnoprawnych jako instrumentu służącego obniżeniu kosztów pracy. Zawieranie umów cywilnoprawnych z własnymi pracownikami ma nie być dla pracodawcy opłacalne. Zasady podlegania ubezp. społ. w tym przypadku wpływają w znaczący sposób na praktykę. Konstrukcja uznania za pracownika dla celów ubezp. społ.przeciwdziała nadużywaniu umów cywilnoprawnych jako formy dodatkowego zatrudnienia u własnego pracodawcy (Marzena Szabłowska – Juckiewicz, Umowy cywilnoprawne w ubezpieczeniach społecznych).
Zawarcie umowy o dzieło z innym zamawiającym: przepisy USUS w przypadku umowy o dzieło co do zasady w ogóle nie wprowadzają obowiązku odprowadzania składek na ubezp.społ.. W tym zakresie istnieją jednak dwa wyjątki:
Samo zawarcie umowy o dzieło z innym zamawiającym nie jest podstawą do dobrowolnego przystąpienia do ubezp. społ. Taką możliwość daje jednakże kontynuacja ubezpieczeń w sytuacji, gdy dana osoba wcześniej miała swój obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń (np. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę, która uległa rozwiązaniu) – w takim przypadku były pracownik może w ciągu 30 dni od dnia ustania obowiązkowego tytułu złożyć wniosek o kontynuowanie ubezp. i samodzielnie opłacać za siebie składki, wykonując umowę o dzieło. Ta zasada dotyczy wszystkich osób, które utraciły pierwotny tytuł, lecz chcą kontynuować wcześniejsze ubezp. (w takim przypadku zachowują ciągłość). Poza tym, jeżeli umowa o dzieło jest jedynym tytułem do ubezp., można dobrowolnie odprowadzać składki na ubezp. społ. od kwoty nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia brutto (1 850 zł).
Odpowiedź na część II pytania – rozwiązanie kazusu:
Zgodnie z treścią art.18 ust.1a USUS, w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezp. emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z KC stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.
Potwierdził to również SN w uchwale 3 sędziów z dnia 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09 – pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z innym podmiotem, jest płatnikiem składek na ubezp.społ. (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) za tę osobę (nie ma tego w uchwale SN, ale dot. to także składki zdrowotnej). W związku z tym pracodawca, a więc podmiot, na rzecz którego wykonywana jest praca w ramach umowy cywilnoprawnej, jest zobowiązany do rozliczania i opłacania należnych składek za wyżej wymienione osoby, tak jak za osoby wykonujące pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z własnym pracodawcą.
Podsumowując, w tej sprawie podstawą wymiaru składek będzie zarówno umowa o pracę jak i umowa zlecenia – tj. kwota 5 000,00 zł (w zw. z art. 8 ust. 2a USUS), natomiast ...
katybekier