10

yyyy

dr hab. Beata Kuryłowicz, prof. UwB

Zakład Historii Języka Polskiego

Historia języka polskiego

Filologia polska, studia stacjonarne

Rok akademicki 2017/2018

ilość godzin: 45

1.      Zajęcia wprowadzające: podanie literatury, przedstawienie trybu i formy zaliczenia.

Podręczniki:

I. Bajerowa, Zarys historii języka polskiego 1939-2000, Warszawa 2003.

J. Baudouin de Courtenay, Zarys historii języka polskiego, [w:] O języku polskim, Warszawa 1984.

Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, t. 1 – 3, Warszawa 1961 – 1972.

S. Borawski, Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa 2000.

S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 1, Warszawa 2002.

S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 2, Warszawa 2007.

T. Lehr-Spławiński, Język polski. Pochodzenie. Powstanie. Rozwój, Warszawa 1987.

S. Słoński, Historia języka polskiego w zarysie, Warszawa 1953.

S. Urbańczyk, Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Kraków 1991.

T. Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1984.

B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999.

H. Wiśniewska, Polszczyzna przez wieki, Łódź 2009.

2. Onomastyka jako dziedzina językoznawcza. Klasyfikacja semantyczno-kulturowa i strukturalna nazw miejscowych. Nazwy północno-wschodniej Polski.

S. Urbańczyk, Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Kraków 1991, tu: onomastyka, nazwy miejscowe.

E. Rzetelska – Feleszko, Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Warszawa 1998.

M. Kucała, Co już jest, a co jeszcze nie jest nazwą własną? [w:] Polszczyzna dawna i współczesna. Studia i szkice, Kraków 2000, s. 235-241.

N. Barszczewska, J. Głuszkowska, T. Jasińska, E. Smułkowa, Słownik nazw terenowych północno-wschodniej Polski, t. I-II, Warszawa 1992.

S. Rospond, Mówią nazwy, Warszawa 1976.

S. Rospond, Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiańskich nazw geograficznych, Warszawa 1957.

S. Rymut, Nazwy miast Polski, Wrocław 1987. (wstęp)

W. Taszycki, Słowiańskie nazwy miejscowe. Ustalenie podziału, Kraków 1946.

3. Geneza i klasyfikacja najdawniejszych polskich imion osobowych. Przydomek a przezwisko. Zarys historii polskiego nazwiska.

W. Taszycki, Najdawniejsze polskie imiona osobowe, Kraków 1925, tu: Typologia imion staropolskich,

A. Bańkowski, Staropolskie przydomki królów i książąt polskich, „Poradnik Językowy” 1988, z. 4, s. 245-261.

A. Cieślikowa, Miejsce przezwiska w systemie antroponimicznym, [w:] S. Warchoł (red.), Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich, Lublin 1998, cz. 1, s. 71-81.

S. Bystroń, Nazwiska polskie, Warszawa 1993.

Z. Kaleta, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998.

J. Matuszewski, Polskie nazwisko szlacheckie, Łódź 1975.

S. Reczek, Na tropach słów, Wrocław 1973.

W. R. Rzepka, B. Walczak, Staropolskie szyderstwa z nazwisk, [w:] V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna. Księga Referatów, Poznań 1988, s. 227-240.

4.  Najdawniejsze zabytki języka polskiego:

a) Dane z epoki przedpiśmiennej na podstawie Geografa bawarskiego, Dagome iudex, Kroniki Thietmara.

b) Religijne i świeckie zabytki epoki piśmiennej: Bulla gnieźnieńska, Księga henrykowska, Bogurodzica, Kazania świętokrzyskie, Psałterz floriański, Roty przysiąg sądowych, Kazania gnieźnieńskie, Kodeks Świętosławowy, Rozmyślanie przemyskie, Psałterz puławski, Zielnik S. Falimirza.

R. Grodecki (tłumaczenie i wstęp) Księga henrykowska, Wrocław 1991.

J. Matuszewski, Najstarsze polskie zdanie prozaiczne, Wrocław 1981.

W. Taszycki, Najdawniejsze zabytki języka polskiego, Wrocław 1975.

S. Urbańczyk, Najstarsze polskie zdania; „Bogurodzica”. Problemy czasu powstania i tła kulturalnego, [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 109 – 148.

B. Walczak, Najdawniejsze zabytki językowe doby staropolskiej, [w:] Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999, s. 61-73.

W. Wydra, W. Rzepka, Chrestomatia staropolska: teksty do roku 1543, Wrocław 1995.

W. Decyk – Zięba, S. Dubisz, Teksty staropolskie. Analiza i interpretacje, Warszawa 2003.

J. Szostak, Farmakognozja, farmacja galenowa i aptekarstwo w renesansowych zielnikach polskich, Warszawa 2006, s. 29, 39 – 110.

5.  Geneza i rozwój najstarszej warstwy polskiego słownictwa: pochodzenie Słowian, prasłowiańskie dziedzictwo leksykalne; najstarsze słownictwo rodzime i zapożyczone.

S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 1, Warszawa 2002, s. 45 – 66, 191 – 207.

Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1974, s. 15 – 28.

B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999, s. 17 – 33, 55 – 59.

Z. Gołąb, O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językoznawczych, Kraków 2004, s. 363 – 367.

A. Wędzki (red.), Wczesna Słowiańszczyzna, Warszawa 2008; hasła: etnogeneza Słowian (s. 148 – 156), Polska (s. 440 – 447), Polski język i jego narzecza (s. 448 – 451).

G. Labuda, Z. Stieber (red.), Słownik starożytności słowiańskich, Wrocław 1975, t. 5, hasło: Słowianie, s. 274-185.

Popowska-Taborska H., Wczesne dzieje północno-zachodnich krańców słowiańszczyzny w świetle faktów językowych, [w:] J. Rusek, W. Boryś (red.), Prasłowiańszczyzna i jej rozpad, Warszawa 1998, s. 125 – 130.

Popowska Taborska H., Przydatność badań językowych do rekonstrukcji wczesnych dziejów Słowian, [w:] Polszczyzna północno-wschodnia. Metodologia badań językowych, Wrocław 1989, 97–105.

Z. Stieber, Wzajemne stosunki języków zachodniosłowiańskich [w:] Tenże, Świat językowy Słowian PWN, Warszawa 1973, s. 143 – 160.

T. Lehr – Spławiński, Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1978, s. 84 – 92.

S. Urbańczyk, Ogólne warunki powstania słowiańskich języków narodowych i literackich we wczesnym średniowieczu (na przykładzie polskim); Rozwój słownictwa słowiańskiego w związku z rozwojem średniowiecznych społeczeństw słowiańskich; Słownictwo staropolskie a wyższa kultura;, [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 34 – 49, 75-84, 85-96,

6. Chrystianizacja Polski i jej konsekwencje językowe. Pochodzenie polskiego języka literackiego.

K. Długosz-Kurczabowa, Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim, Wrocław 1990.

M. Karpluk, Wpływy obce na język polski, [w:] Taż, Mowa naszych przodków, Kraków 1993, s. 34-53.

E. Klich, Polska terminologia chrześcijańska, Poznań 1927.

M. Malec, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków 1994.

S. Rospond, Kościół w dziejach języka polskiego, Wrocław 1985, s. (rozdział o średniowieczu).

L Moszczyński, Początki słowiańskiego słownictwa religijnego, [w:] B. Kreja (red.) Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, Gdańsk 1999, s. 7 – 12.

M. Karaś, Język polski i jego rola w procesie zjednoczenia ziem polskich w XIV i XV wieku, [w:] tenże, Język polski i jego historia. Wybór, Warszawa 1986, s. 76-100.

S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 1, Warszawa 2002, s. 191 – 212.

S. Urbańczyk, Polski język literacki w dobie przedpiśmiennej, [w:] :] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 97 – 108.

B. Walczak, Czy tzw. dialekt kulturalny poprzedził powstanie języka literackiego? [w:] Język. Teoria – Dydaktyka, Kielce 1992,  s. 87 – 97.

H. Rybicka, Losy wyrazów obcych w języku polskim, Warszawa 1976.

7. Grafia tekstów staropolskich. Trudności z adaptacją alfabetu łacińskiego. Podstawowe typy grafii staropolskiej.

M. Kucała (oprac.), Jakuba Parkosza Traktat o ortografii polskiej, Warszawa 1985.

S. Jodłowski, Losy polskiej ortografii, Warszawa 1979.

S. Urbańczyk (red.), Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Kraków 1991.

S. Urbańczyk, Rozwój ortografii polskiej, JPXXXV, 1955, z. 2, s. 81-95.

Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1974, s. 91-99.

B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999, s. 73-79, 132-135.

J. Strutyński, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Kraków 1997, Wyd. 5 popr.

H. Wiśniewska, Polszczyzna przez wieki, Łódź 2009, s. 30 – 35.

W. Taszycki, Najdawniejsze zbytki języka polskiego, Wrocław 1975, s. XXIII – XXVII.

8. Geneza słownictwa nowego obyczaju religijnego (Boże Narodzenie, Wielkanoc).

S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 2, Warszawa 2007, s. 95 – 116.

Maria Borejszko, W kręgu słownictwa bożonarodzeniowego, cz. 1, PJ 1996, z. 1, s. 11 – 11.

M. Borejszko, W kręgu słownictwa bożonarodzeniowego, cz. 2, PJ 1996, z. 2, s. 1-11.

M. Borejszko, Osobliwości językowe w polskich kolędach, „Poradnik Językowy” 1992, z. 9-10, s. 625-642.

J. Liberek, W kręgu kulturowym nazw wielkanocnych, [w:] M. Borejszko (red.) Wielkanoc w polskiej kulturze, Poznań 1997.

M. Borejszko, Przysłowia ludowe związane z okresem wielkanocnym, [w:] Wielkanoc w polskiej kulturze, Poznań 1997.

L. Leciejewicz (red.), Mały słownik kultury dawnych Słowian, Warszawa 1988.

              9. Polszczyzna renesansu: Sytuacja języka polskiego w XVI wiek.               Obowiązkowe:

H. Wiśniewska, Polszczyzna przez wieki, Łódź 2009, s. 61 – 137.

S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 2, Warszawa 2007, s. 87 – 112.

Z. Klemensiewicz, Czynniki sprawcze w rozwoju polszczyzny doby Odrodzenia, [w:] Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 1. Historia języka, Warszawa 1960, s. 7 – 38.

S. Urbańczyk, Rola wielkich pisarzy złotego wieku na tle innych czynników kształtujących normy języka literackiego [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 207 – 235 lub Tenże, Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 1. Historia języka, Warszawa 1960, s. 41 – 60.

Taszycki, Uprawa języka polskiego w dobie odrodzenia, [w:] Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 2. Historia języka, Warszawa 1962.

S. Urbańczyk, Jaką polszczyzną mówił Jan Kochanowski i jego rówieśnicy? [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 236-247 lub Tenże, O języku poetyckim Jana Kochanowskiego, Kraków 1984, s. 5 – 15.

H. Wiśniewska, Cz. Kosyl (red.), Polszczyzna regionalna w okresie renesansu i baroku, Wrocław 1984 (Książnica)

Rozszerzenie (przynajmniej jeden artykuł do wyboru):

K. Górski, Zagadnienie słownictwa reformacji polskiej, [w:] Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 2. Historia języka, Warszawa 1962.

M. Bugajski, Od Słoty do Górnickiego (O kształtowaniu się polskiej świadomości językowej) [w:] Rozprawy o historii języka polskiego, Zielona Góra 2005, s. 63 – 99.

10. Polszczyzna literacka renesansu: Zagadnienia języka pisarzy XVI wieku (Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Łukasz Górnick, Biernat z Lublina).

Obowiązkowe:

S. Dubisz, ...