ANNE HOLT TO CO MOJE przełożyła Elżbieta Hygen Moim rodzicom poświęcam *** Sufit stał się niebieski. Mężczyzna w sklepie twierdził, że ciemna farba spowoduje, iż pokój będzie wydawał się mniejszy. Pomylił się. Zamiast tego sufit się podniósł, niemal znikając. Kiedy byłem mały, chciałem, żeby tak właśnie było. Sklepienie ciemnej nocy, gwiazdy i cienki sierp księżyca nad oknem. Wtedy babcia i mama wybrały dla mnie chłopięcy pokój w żółtych i białych kolorach. Uczucie szczęścia jest tym, co zaledwie pamiętam, jakby lekkie dotknięcie wśród obcych ludzi; znikające, zanim zdążysz się obrócić. Kiedy pokój był już gotów i pozostało dwa dni do jego przybycia, poczułem się zadowolony. Szczęście jest dziecięcą sprawą, a ja przecież niedługo skończę 34 lata. Ale oczywiście byłem wtedy szczęśliwy. Cieszyłem się. Pokój był gotów. Na sierpie księżyca siedział chłopiec. Jasnowłosy, z bambusową wędką, z przyczepioną żyłką i spławikiem. W dole, nasadzona na róg: Gwiazda. Kropla złotej farby spływała cienką strugą w stronę ramy okna, tak jakby niebo za chwilę miało się roztopić. Nareszcie przyjedzie mój syn. *** 1 Wracała ze szkoły do domu. Zbliżało się święto 17 Maja. Po raz pierwszy święto narodowe bez mamy, a tradycyjna sukienka, bunaden, za krótka. Mama przedłużała ją już dwa razy. W nocy Emilię obudził zły sen. Tata spał, słyszała przez ścianę jego lekkie chrapanie. Przyłożyła do siebie sukienkę. Czerwona taśma sięgała ledwie do kolan. Zbyt szybko urosła. Tata często mówił: Rośniesz jak na drożdżach, skarbie. Emilia pogłaskała wełniany materiał, uginając kolana i ściągając ramiona. Babcia często powtarzała: Greta wyglądała jak tyczka, nic więc dziwnego, że dziecko tak rośnie. Od kurczenia się zdrętwiało jej ciało. To wina mamy, że jest taka wysoka. Czerwona taśma na pewno nie sięgnie dalej niż do kolan. A może mogłaby poprosić o nową sukienkę. Tornister był za ciężki. Zaczęła zbierać kwiaty podbiału. Bukiet zrobił się tak duży, że tata będzie musiał wyjąć wazon. Gdy była mała, zrywała same główki i wkładała je potem do kieliszka do jajek. Tym razem łodygi były długie. Nie lubiła chodzić sama. Ale Martę i Silje zabrała matka Marty. Nie mówiły dlaczego, pomachały tylko do Emilii zza szyby samochodu. Kwiaty potrzebowały wody Niektóre z nich już smętnie zwisały nad jej palcami. Emilia próbowała nie ściskać tak mocno bukietu. Jeden z kwiatków upadł na ziemię. Pochyliła się, żeby go podnieść. - Nazywasz się Emilia? Mężczyzna uśmiechał się. Spojrzała do tyłu. Teraz, na tej ścieżce, biegnącej między dwiema pełnymi ruchu drogami i skracającej drogę do domu o ponad dziesięć minut, nikogo nie było widać. Odpowiedziała coś niewyraźnie i cofnęła się. - Emilia Selbu? To ty, prawda. Nigdy nie rozmawiaj z obcymi mężczyznami. Nigdy nie idź z kimś, kogo nie znasz. Bądź miła dla każdego. - Tak - szepnęła, próbując przejść obok. But, nowy adidas z różowym paskiem, zanurzył się w błocie i liściach. Emilia niemal straciła równowagę. Mężczyzna chwycił ją za rękę. Potem przyłożył jej coś do twarzy. Półtorej godziny później wpłynął na policję meldunek o zaginięciu dziewczynki. 2 - Nigdy nie udało mi się odłożyć tej sprawy na bok. Może wyrzuty sumienia? Z drugiej strony w czasie, kiedy matki małych dzieci powinny zajmować się domem, ja byłam młodym prawnikiem. Niewiele miałam do powiedzenia. W śmiechu czaiła się prośba o pozostawienie jej samej. Rozmowa trwała już prawie dwie godziny. Leżąca w łóżku kobieta ciężko oddychała; wyraźnie dokuczały jej mocne promienie słoneczne. Palce zaciskały się wokół pościeli. - Mam tylko siedemdziesiąt lat - wyszeptała. - Czuję się jednak wiekową staruszką. Proszę mi wybaczyć. Inger Johanne Vik wstała i zasłoniła okno. Nie odwróciła się. - Lepiej? - zapytała po chwili. Starsza kobieta zamknęła oczy. - Wszystko zapisałam. Trzy lata temu. Kiedy odeszłam na emeryturę i myślałam, że teraz będę miała... - powiedziała i podniosła szczupłą dłoń - ...dużo czasu. Podniosła szczupłą dłoń - ...dużo czasu. Inger Johanne Vik wpatrywała się w teczkę, leżącą koło góry książek na nocnym stoliku. Chora kiwnęła słabo głową. - Proszę to wziąć. Niewiele już teraz mogę zrobić. Nie wiem nawet, czy on jeszcze żyje. Miałby teraz... sześćdziesiąt pięć lat. Coś koło tego. Zamknęła oczy. Głowa osunęła się na bok. Usta uchyliły się lekko i kiedy Inger Johanne Vik pochyliła się, aby zabrać czerwoną teczkę, poczuła niezdrowy oddech. Bezszelestnie włożyła dokumenty do torby i skierowała się do drzwi. - Na koniec jeszcze jedna rzecz. Drgnęła i odwróciła się w stronę chorej. - Pytano mnie, dlaczego jestem tak przekonana do swej racji. Pewnie niektórzy myślą, że są to urojenia kobiety, której nikt już więcej nie potrzebuje. Przecież przez wszystkie te lata nic z tym nie zrobiłam... Kiedy już pani wszystko przeczyta, chciałabym wiedzieć... - zakasłała słabo. Powieki opadły i zapadła cisza. - Dowiedzieć się czego? Powiedziała to szeptem, nie będąc pewna, czy starsza kobieta nie zasnęła. - Ja wiem, że był niewinny Jednak dobrze byłoby wiedzieć, czy pani myśli podobnie. - Ale przecież ja nie tym mam się zająć... Staruszka uderzyła lekko dłonią o poręcz łóżka. - Ja wiem, czym pani będzie się zajmować. Panią nie interesuje problem winy czy niewinności. Ale mnie to interesuje. W tej jednej sprawie. Mam nadzieję, że panią to też zainteresuje. Jak Pani już to wszystko przeczyta. Czy może mi pani przyrzec, że przyjdzie ponownie? Inger Johanne Vik uśmiechnęła się nieznacznie. Był to właściwie niezobowiązujący grymas. 3 Emilia gubiła się już wcześniej kilka razy. Zwykle nie trwało to długo, ale raz, było to zaraz po śmierci Grety, nie mógł jej znaleźć przez trzy godziny. Szukał jej wszędzie. Najpierw irytujące wydzwanianie: do przyjaciół, do siostry Grety, mieszkającej dziesięć minut drogi od nich ulubionej cioci Emilii, do dziadków, którzy przecież od wielu dni nie widzieli dziecka. Dzwonił pod coraz to nowe numery, podczas gdy niepokój zamienił się w strach, a palce nie trafiały w cyfry. Później zaczął biegać po sąsiadach, zataczając coraz większe kręgi. Strach zmienił się w panikę, czuł, że zaraz się rozpłacze. A ona siedziała na drzewie i pisała list do mamy, list rysunek, który jako papierowy samolocik miał polecieć do nieba. Zdjął ją ostrożnie z gałęzi, po czym ze stromego zbocza puścił samolocik lukiem w dół. Ten poszybował i zniknął za dwiema dużymi brzozami. Miejsce to nazwali później Drogą do Nieba. Przez dwa tygodnie nie spuszczał jej z oczu. Kiedy jednak skończyły się ferie i rozpoczęła szkoła, musiał puścić ją wolno. Tym razem sytuacja wyglądała inaczej. Nigdy wcześniej nie dzwonił na policję. Z takimi krótszymi i dłuższymi epizodami musiał się liczyć. Tym razem było jednak inaczej. Panika pojawiła się nagle, niczym fala. Nie wiedział dlaczego, ale kiedy Emilia nie wróciła na czas do domu, pobiegł do szkoły, nie zauważając, że po drodze zgubił kapeć. Plecak i duży bukiet podbiału leżały na ścieżce, biegnącej między dwiema głównymi drogami, ścieżce na skróty, którą nigdy nie miała odwagi iść sama. Greta kupiła plecak miesiąc przed swoją śmiercią. Emilia nigdy nie zostawiłaby go w ten sposób. Podniósł go do góry, jakby z niechęcią. Mógł przecież się pomylić, to mógł być plecak kogoś innego, jakiegoś bardziej nieporządnego dziecka, nic nie było pewne, dopóki, wstrzymując oddech, nie otworzył go i nie zobaczył inicjałów ES. Duże, kanciaste litery pisane ręką Emilii. To był jej plecak, którego nigdy z własnej woli tak by nie zostawiła. 4 Mężczyzna, o którym była mowa w dokumentach należących do Alvhild Sofienberg, nazywał się Aksel Seier i urodził się w 1935 roku. W wieku piętnastu lat rozpoczął naukę jako czeladnik stolarza. Dokumenty niewiele mówiły o dzieciństwie Aksela. Wynikało z nich jedynie, że w wieku dziesięciu lat przeprowadził się z Trondheim do Oslo. Jego ojciec dostał po wojnie pracę w Warsztacie Mechanicznym Aker. Chłopak, zanim stał się pełnoletni, miał już na s...
TOMI-3231