TEST 1
Stanisław LemJAK OCALAŁ ŚWIAT
Konstruktor Trurl sporządził raz maszynę, która umiała robić wszystko na literę n. Kiedybyła gotowa, na próbę kazał jej zrobić nici, potem nanizać1 je na naparstki2. […] Wykonałapolecenie co do joty, ale ponieważ nie był jeszcze pewny jej działania, kolejno musiała zrobićnimby, nausznice, neutrony, nurty, nosy, nimfy i natrium. […] Zaprosił wtedy do siebiekonstruktora Klapaucjusza, przedstawił go maszynie i tak długo wychwalał jej nadzwyczajnezdolności, aż ów rozgniewał się skrycie i poprosił, aby i jemu wolno było coś jej rozkazać.– Proszę bardzo – rzekł Trurl – ale to musi być na n. […]– Maszyno! Masz zrobić Nic!Maszyna przez dłuższy czas w ogóle się nie ruszała. Klapaucjusz jął zacierać z zadowolenia ręce. Trurl zaś rzekł:– O co ci chodzi? Kazałeś jej nic nie robić, więc nic nie robi! […]– Skądże! Miała zrobić Nic, a tymczasem nie zrobiła nic, więc wygrałem. Nic bowiem, mój ty przemądrzały kolego, to nie takie sobie zwyczajne nic, produkt lenistwa i niedziałania, lecz czynna i aktywna Nicość, to jest doskonały, jedyny, wszechobecny i najwyższy Niebyt we własnej nieobecnej osobie!! […]Naraz rozległ się jej spiżowy3 głos:– Przestańcie się kłócić w takiej chwili! Wiem, co to Niebyt, Nicość, czyli Nic, ponieważ te rzeczy należą do klucza litery n, jako Nieistnienie. Lepiej po raz ostatni przyjrzyjcie się światu, bo wnet go nie będzie...Słowa zamarły na ustach rozjuszonym konstruktorom. Maszyna w samej rzeczy robiła Nic, a to w ten sposób, że kolejno usuwała ze świata rozmaite rzeczy, które przestawały istnieć, jakby ich w ogóle nigdy nie było. […]– Ojej! – rzekł Trurl. – Żeby coś z tego złego tylko nie wynikło...– E, co tam! – rzekł Klapaucjusz. – Przecież widzisz, że ona nie robi wcale Nicości Generalnej, a jedynie Nieobecność wszystkich rzeczy na n, nic się nie stanie, bo też ta twoja maszyna całkiem do niczego!– Tak ci się tylko wydaje – odparła maszyna. – Zaczęłam, istotnie, od wszystkiego, co na n, bo było mi to bardziej familiarne4, ale co innego jest zrobić jakąś rzecz, a co innego usunąć ją. Usuwać mogę wszystko, z tej prostej przyczyny, że umiem robić wszyściuteńko, ale to wszyściuteńko na n, a więc Niebyt jest dla mnie fraszką. Zaraz was nie będzie ani niczego. […]– Ależ to... – zaczął przestraszony Klapaucjusz i w tej chwili zauważył, że istotnie już nie tylko na n nikną różne rzeczy: przestały ich bowiem otaczać kambuzele, ściśnięta, wytrzopki, gryzmaki, rymundy, trzepce i pćmy.– Stój! Stój! Cofam to, co powiedziałem! Przestań! Nie rób Niebytu!! – wrzeszczał na całe gardło Klapaucjusz […]. – A gdzież są kambuzele? Gdzie moje murkwie ulubione? Gdzie pćmy łagodne?!– Nie ma ich i nigdy już nie będzie – odparła spokojnie maszyna. – Wykonałam, a raczej zaczęłam wykonywać to tylko, coś mi kazał... […]– Niech ci będzie, nie mówmy już o tym – rzekł Klapaucjusz. – Już niczego od ciebie nie chcę, śliczna maszyno, tylko proszę, zrób murkwie, bo bez nich życie mi niemiłe...– Nie umiem tego, ponieważ są na m – rzekła maszyna. […] – Murkwi nie będzie […]. – Popatrz, proszę, na świat, jaki jest cały pełen olbrzymich czarnych dziur, pełen Nicości, która wypełnia bezdenne otchłanie między gwiazdami, jak wszystko dookoła stało się nią podszyte, jak czyha nad każdym skrawkiem istnienia. To twoje dzieło, mój zawistniku! Nie sądzę, żeby następne pokolenia miały cię za to błogosławić...– Może się nie dowiedzą... Może nie zauważą... – wyjąkał pobladły Klapaucjusz, patrząc z niewiarą w pustkę czarnego nieba, […] i wrócił chyłkiem5 do domu – świat zaś po dziś dzień pozostał już cały podziurawiony Nicością. […]
Stanisław Lem, Jak ocalał świat, [w:] tegoż, Bajki robotów, Kraków 2003.
1 Nanizać – nawlec coś na nić, sznurek, żyłkę.2 Naparstek – ochraniacz na palec używany podczas szycia.3 Spiżowy – głęboki, silny.4 Familiarne – poufałe.5 Chyłkiem – ukradkiem, niepostrzeżenie.
Zadanie 1. (0–1)Oceń prawdziwość poniższych sformułowań. Wybierz P, jeśli sformułowanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
We fragmencie opowiadania Stanisława Lema ukazane jest niebezpieczeństwo nieodpowiedzialnego wykorzystywania techniki.
P
F
Światem przedstawionym w opowiadaniu rządzą nie tylko prawa fizyki, lecz także prawa języka.
Zadanie 2. (0–1)Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego świat „pozostał [...] cały podziurawiony Nicością”.
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zadanie 3. (0–1)Na podstawie podanego fragmentu utworu Jak ocalał świat sformułuj wniosek, który będzie stanowił przesłanie płynące z tekstu.
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zadanie 4. (0–1)Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Na podstawie fragmentu tekstu można wnioskować, że cechą, która w najmniejszym stopniu charakteryzuje Klapaucjusza, jestA. zazdrość.B. uprzejmość.C. błyskotliwość.D. lekkomyślność.
Zadanie 5. (0–1)Przeczytaj poniższy fragment.– Może się nie dowiedzą... Może nie zauważą... – wyjąkał pobladły Klapaucjusz, patrząc z niewiarą w pustkę czarnego nieba, […] i wrócił chyłkiem do domu.Na podstawie podanego fragmentu uzupełnij poniższe zdanie.
Klapaucjusz odczuwał .............................., ponieważ czuł się odpowiedzialny za zniknięcie części świata, w którym żył.
Zadanie 6. (0–1)Czy użyte w opowiadaniu Stanisława Lema wyrazy nic i Nic znaczą to samo? Uzasadnij swoją odpowiedź.
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Przykładowe rozwiązanie„Nic” pisane wielką literą jest nazwą własną „Nicości”, a „nic” pisane małą literą oznacza brak działania.
Zadanie 7. (0–1)Oceń prawdziwość poniższych informacji. Wybierz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
Wyrazy Nicość, Niebyt, Nieistnienie zostały zapisane w opowiadaniuStanisława Lema wielką literą, ponieważ są nazwami planet.
Wyrazy takie jak ściśnięta, wytrzopki, gryzmaki i rymundy są znanew świecie, w którym żyją Trurl i Klapaucjusz.
Zadanie 8. (0–1)Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Klapaucjusz użył określenia śliczna maszyno, abyA. jej się przypodobać.B. zachwycić ją własną elokwencją.C. wyrazić podziw dla jej urody.D. zwrócić jej uwagę na swój urok osobisty.
Zadanie 9. (0–1)W opowiadaniu Stanisława Lema maszyna użyła słowa ‘fraszka’ w zdaniu Niebyt jest dla mnie fraszką. Wyjaśnij znaczenie tego wyrazu w podanym kontekście.
Zadanie 10. (0–2)a) Wyjaśnij różnicę w pisowni cząstki nie w wyrazach podkreślonych w zdaniu: Nie istniały przyczyny, które pozwalałyby wyjaśnić nieistnienie świata.
b) Spółdzielnia Mieszkaniowa Jutrzenka planuje wystosowanie poniższych komunikatówdo mieszkańców. Uzupełnij je odpowiednią formą słów umieszczonych w nawiasie.
Prosimy o …………………………(nie parkować) na miejscuoznaczonym kopertą.
Mieszkańcu!……………………………………..(nie deptać) trawników!
Zadanie 11. (0–1)Na podstawie fragmentu opowiadania Stanisława Lema Jak ocalał świat określ jedną cechę dowodzącą, że tekst jest utworem fantastycznonaukowym, oraz podaj jeden przykład ilustrujący tę cechę.
Zadanie 12. (0–3)Przeczytaj poniższy fragment.
Niechże będzie dziś weseleRównie w sercach, jak i w dziele.Mocium panie, z nami zgoda.
a) Podaj imię i nazwisko autora oraz tytuł utworu, z którego pochodzi przytoczony fragment.
Autor: ...................................................... Tytuł: .........................................................................
b) Podaj dwóch bohaterów literackich, w czasie rozmowy których padły powyższe słowa.
c) Czy relacje między Klapaucjuszem i Trurlem są podobne do relacji między bohaterami wskazanymi przez Ciebie powyżej? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Zadanie 13. (0–1)Na stronie internetowej Polskiego Radia można znaleźć następującą informację.Zabierz głos w dyskusji – napisz komentarz, w którym przedstawisz swoje stanowisko i poprzesz je jednym argumentem.
Re: Największe zagrożenie dla ludzkości? Nowe technologie
………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………….……………………………………
TEST 2
Juliusz Słowacki
BALLADYNA
KIRKOR
do wdowy
Słuchajcie, matko! na świat wyjechałem
Szukać ubogiej i cnotliwej żony;
Dalej nie jadę, bo tu napotkałem
Cudowne bóstwa!... […]
[…] Dziś nie umiem
Wybrać…
[…]
Proszę o rękę jednej z córek… […]
...
yuhma