Ziemia Kłodzka nr 214.pdf

(5251 KB) Pobierz

Wydawca:

WydaWnictWo Ziemia KłodZKa,

SPCzS i

indeks: 383 864, iSSn 1234-9208

Wydawca: WYDAWNICTWO ZIEMIA K£ODZKA, SPCzS i OKiS

OKiS

Indeks: 383 864, ISSN 1234-9208

Kwiecień/Duben/April 2012

Nr 214

Luty/Únor/February 2011

200

„Głębiej przeniknij zabytki Diecezji Legnickiej”

Kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniej Górze to ko-

lejna budowla, którą przedstawiamy Państwu jako część projektu pn. „Głębiej

przeniknij zabytki Diecezji Legnickiej”, współfinansowanego ze środków Unii

Europejskiej. Celem przedsięwzięcia jest promocja interesujących i różnorodnych obiek-

tów znajdujących się na terenie Diecezji, które świadczą o bogatych tradycjach artystycz-

nych, kulturowych i religijnych tej części Dolnego Śląska.

Jeleniogórska świątynia, dzisiaj katolicka, jest naj-

większym spośród kościołów łaski wybudowanych

na Śląsku po zawarciu ugody w Altranstädt w 1707 r.

Na mocy tego porozumienia katolicki cesarz austriac-

ki Józef I – za wstawiennictwem króla szwedzkiego

Karola XII – okazał łaskę swym ewangelickim poddanym na

Śląsku i pozwolił im na wybudowanie sześciu świątyń.

Ewangelicy z Jeleniej Góry pragnęli, aby ich kościół był

reprezentacyjną budowlą sakralną, dlatego prace projekto-

we powierzyli mistrzowi Martinowi Frantzowi z Tallina. Ten

wzniósł świątynię w stylu barokowym na wzór ewangelic-

kiego kościoła św. Katarzyny w Sztokholmie. Założył ją na

planie równoramiennego krzyża greckiego z jednym ramie-

niem wydłużonym o przęsło ołtarzowe.

Wewnątrz wszystkie sklepienia kościoła ozdobione są prze-

pięknymi malowidłami naściennymi Johanna Hoffmanna

z Głogowa i Feliksa Schefflera z Pragi. Z bogatego barokowe-

go wyposażenia uwagę zwraca okazały ołtarz, wykonany

w latach 1727–1729 przez miejscowego snycerza Dawi-

da Hielschera, z figurami Johanna Urbansky’ego. Obok

Chrystusa z krzyżem oraz alegorycznych przedstawień

są tu także personifikacje Śląska i Jeleniej Góry. Ob-

raz Chrystusa w Ogrójcu namalował Otto Mengelberg

z Düsseldorfu w 1859 r. Przy skrzyżowaniu naw umiesz-

czona została piękna ambona z 1717 r., wykonana z jedne-

go bloku piaskowca. Natomiast po lewej stronie ołtarza stoi

chrzcielnica powstała w tym samym czasie z jednego bloku

niebieskiego marmuru.

Wnętrze obiegają kilkukondygnacyjne – charakterystyczne dla sakralnej ar-

chitektury ewangelickiej – wewnętrzne galerie (empory), które umożliwia-

ją pomieszczenie dużej liczby wiernych. Balustrady zdobi dekoracja malarska

i cytaty o tematyce biblijnej.

Dzisiaj kościół otoczony jest parkiem z zachowanymi 19 kaplicami grobowymi bo-

gatych jeleniogórskich mieszczan. Wzniesione w XVIII w. są rzadkim na Śląsku przy-

kładem barokowej sztuki cmentarnej. Charakteryzują się bogactwem form architek-

tonicznych i dekoracji rzeźbiarskiej.

Fundusze Europejskie - dla rozwoju Dolnego Śląska

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla

Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013

Ziemia Kłodzka

nr 214

Spis treści

Ks. prof. ndzw. dr hab. Tadeusz Fitych

- Brzozowie i jego ludowe opowiadania

dr Władysław Szczepański - Człowiek - legenda

dr Władysław Szczepański - ZARYS HISTORII JEDNOSTEK

WOJSKOWYCH NA ZIEMI KŁODZKIEJ

Stanisław Sibilski - Kotlina Kłodzka i cukier

Czy Wambierzyce trafią na listę

Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO?

Günther Gröger - Freude und Dankbarkeit,

aber auch Wehmut bei den Grafschaftern

Magda Adamska-Poszwa

- WIELKANOCNE MISTERIUM JOSEPHA WITTIGA

LEGNICA JAZZ DAY: MACIEJ FORTUNA TRIO

48. WROCŁAWSKI FESTIWAL JAZZOWY

JAZZ NAD ODRĄ

CHŁOPCY KONTRA BASIA

XIII FESTIWAL KINA AMATORSKIEGO

I NIEZALEŻNEGO KANWE WROCŁAWIU

17. EUROPEJSKIE SPOTKANIA PISARZY.

PORT LITERACKI 2012

28. MUSICA POLONICA NOVA

FESTIWAL POLSKIEJ MUZYKI WSPÓŁCZESNEJ

FESTIWAL NIEZALEŻNYCH FILMÓW F

ANTASTYCZNYCH I HORRORÓW

ZDZISŁAW BEKSIŃSKI. FOTOGRAFIE

ASYMMETRY FESTIVAL

XXI FESTIWAL MUZYKI WIEDEŃSKIEJ

MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU TAŃCA

XIV LĄDECKIE LATO BALETOWE

Paweł Sendecki - ŚNIEŻNICKI PARK KRAJOBRAZOWY

str. 26

str. 27

str. 25

str. 26

str. 25

str. 24

str. 23

str. 19

str. 23

str. 15

str. 14

str. 9

str. 12

str. 4

str. 8

Obsah

Ks. prof. ndzw. dr hab. Tadeusz Fitych

- Brzozowie (Březová) v lidovém vyprávění

dr Władysław Szczepański - Člověk - legenda

dr Władysław Szczepański

- Nástin dějin vojensk�½ch posádek v Kladsku

Stanisław Sibilski - Kladská kotlina a cukr

Budou Vambeřice zapsány na seznam s

větového kulturního dědictví UNSECO?

Günther Gröger - Radost a vděčnost, ale také zármutek

b�½val�½ch obyvatel Kladska

Magda Adamska-Poszwa

- Velikonoční mystérium Josepha Wittiga

Legnica Jazz Day - Maciej Fortuna Trio

48. vratislavsk�½ jazzov�½ festival Jazz nad Odrou

Chłopcy kontra Basia

XIII. festival amatérsk�½ch a nezávisl�½ch filmů KAN

ve Vratislavi

17. evropské setkání spisovatelů Port Literacki 2012

28. Musica Polonica Nova

- festival současné polské hudby

Festival nezávisl�½ch fantastick�½ch filmů a hororů

Zdzisław Beksiński - Fotografie

Asymmetry Festival

XXI. festival vídeňské hudby

XIV. lądecké baletní léto

Paweł Sendecki

- Chráněná krajinná oblast Śnieżnicki Park Krajobrazowy 27

s. 25

s. 26

s. 24

s. 19

s. 23

s. 15

s. 14

s. 9

s. 12

s. 4

s. 8

Inhaltsverzeichnis

Prof. Dr. Hab. Tadeusz Fitych – Birkhagen und seine

Volkserzählungen

Dr. Władysław Szczepański – Mensch - Legend e

Dr. Władysław Szczepański – ABRISS DER GESCHICHTE DER

MILITÄRISCHEN EINHEITEN IM GLATZER LAND

Stanisław Sibilski – Der Glatzer Talkessel und der Zucker

Wird Albendorf in die Liste des UNESCO-Welterbes

aufgenommen?

Günther Gröger - Freude und Dankbarkeit,

aber auch Wehmut bei den Grafschaftern

Magda Adamska-Poszwa

– DAS JOSEPH WITTIG - OSTERMYSTERIUM

LIEGNITZ JAZZ DAY: MACIEJ FORTUNA TRIO

48. WROCŁAWER JAZZFESTIVAL ‘JAZZ AN DER ODER’

DIE JUNGS CONTRA BASIA

XIII FESTIVAL DES AMATEUR- UND DES UNABHÄNGIGEN

KINOS KANWE IN WROCŁAW

17. EUROPÄISCHES SCHRIFTSTELLERTREFFEN:

EUROPÄISCHER HAFEN 2012

28. MUSICA POLONICA NOVA - FESTIVAL DER POLNISCHEN

ZEITGENÖSSISCHEN MUSIK

FESTIVAL DER UNABHÄNGIGEN FANTASY-

UND HORRORFILME

ZDZISŁAW BEKSIŃSKI. FOTOGRAFIEN

ASYMMETRY FESTIVAL

XXI FESTIWAL DER WIENER MUSIK

INTERNATIONALES TANZFESTIVAL IV. BAD LANDECKER

BALETTSOMMER

Paweł Sendecki – DER LANDSCHAFTSSCHUTZPARK DES

GLATZER SCHNEEBERGES

s. 27

s. 26

s. 25

s. 26

s. 25

s. 24

s. 19

s. 23

s. 15

s. 14

s. 9

s. 12

s. 4

s. 8

Wydawca/nakladatel/herausgeber:

Stowarzyszenie Komitet Obywatelski Ziemi Kłodzkiej

Wydawnictwo Ziemia Kłodzka

57-400 Nowa Ruda, ul. Boh.Getta 4,

tel./fax +48 74 8725308, frost@netgate.com.pl

Współwydawcy/spolunakladatelé/mitherausgeber:

Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka,

Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu

Czasopismo Ziemia Kłodzka” jest dofinansowane

przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego

www.dolnyslask.pl

Nakład/náklad/auflage:

2000 egz/kopie/exemplare

Druk/tisk/druck:

Usługi Poligraficzne Bogdan Kokot

vel Kokociński, 57-400 Nowa Ruda, ul. A. Krajowej 15.

Redakcja zastrzega sobie prawo skrótów i adiustacji

dostarczonych materiałów – nie zamówionych nie zwraca.

Redakce si vyhrazuje právo na zkratky a adjustace

dodan�½ch materiálů – neobjednané nevrací.

Die Redaktion behält sich das Recht vor, die zugeschickten

Texte zu kürzen und zu korrigieren – unbestellte Texte werden

nicht zurückgeschickt.

Redaktor Naczelny/Šéfredaktor/Chefredakteur:

Regionalny miesiêcznik transgraniczny

Teresa Bazała.

Redakcja/redakce/redaktion:

Helmut Dohnalek

(red. czeska), Joanna Golak, Julian Golak,

Ryszard Grzelakowski, Josef Krám (red. czeska),

Elisabeth Kynast-Schmidt (red. niemiecka),

Warcisław Martynowski, Petr Neuman (red. czeska),

Irena Rogowska, Jacek Suchodolski, Horst Ulbrich

(red. niemiecka), Horst Wolf (red. niemiecka),

Alicja Zaboronek.

Regionalny Miesięcznik TRansgRaniczny. Ukazuje się od 1989 r.

57-400 Nowa Ruda, ul. Boh. Getta 4

tel./fax 74 872 53 08

e-mail: frost@netgate.com.pl

www.ziemia.klodzka.com

Na okładce/na obálce/titelbild:

Przygotowanie DTP/příprava DTP/

vorbereitung DTP:

Sławomir Kamieniarz.

Tłumaczenia/překlady/Übersetzung:

Ratusz w Nowej Rudzie

fot. Małgorzata Bała

Irena Rogowska, Horst Ulbrich, Petr Neuman,

Joanna Golak, Katarzyna Rima Katbeh

Ks. prof. ndzw. dr hab. Tadeusz Fitych

Ziemia Kłodzka

nr 214

BrzOzOwIe I jegO ludOwe OpOwIadanIa

„Wiara poszukuje zrozumienia,

wiara potrzebuje kultury

i kulturę tworzy,

[ona] żyje w przestrzeni kultury”.

(Jan Paweł II, kazanie na Błoniach krakowskich 8 VI 1997 r.)

dawnej wsi czeskiego zakątka

(nb. w 1919 r. w kilkunastu są-

siednich osadach i wsiach żyło

ok. 5.555 Czechów), należy za-

akcentować chociażby takie

oto fakty. Brzozowie – to nie-

wielka przygraniczna wioska

położona naprzeciw Czermnej

(południowo-zachodniej części

dzisiejszego miasta Kudowy-

Zdroju). Jest ona niezwykle

urokliwie wtulona pomiędzy

naturalne przewyższenia istnie-

jące przy załamaniu pobliskiej

granicy państwowej (obecnie

z Republiką Czeską, a wcze-

śniej prusko-czeską (habsbur-

ską), a po I wojnie światowej

niemiecko-czechosłowacką).

Dostępu do niej bronią dwa

wzniesienia o poetyckich na-

zwach: Różanka (485 m npm,

czes. Červenáč; niem. Rothe

Hübel) i Brzezie (493 m npm,

czes. Kodrcoun, niem. Godrit-

zberg). Wraz z upływem stuleci

u ich podnóża zostały wznie-

sione zabudowania wsi.

Brzozowie to łańcuchowa

osada, malowniczo położona

na wysokości 420-450 m npm.

Leży na osi kierunków północ-

południe, w górnej części uro-

czej doliny Ptasiego Potoku

(o łącznej długości ok. 4 km,

a wypływającego z okolicy

Czeskiej Czermnej). Otoczenie

wsi stanowią lasy świerkowe

i mieszane oraz łąki i użytki

rolne. Jest to jedna z najstar-

szych wiosek w okolicach Ku-

dowy-Zdroju. W konsekwencji

w 2000 r. świętowano 600 lat

jej istnienia.

Obszar i architektoniczna

struktura wsi z centralnie poło-

żonym kościołem oraz otacza-

jącym je morzem zieleni - łąk,

pól i zalesionych wzgórz - do-

skonale wpisują się w tutejsze

urokliwe obniżenie. Czeska

poetka Sida Volfová swoje do-

głębne zauroczenie pięknem

tej ziemi wyraziła stwierdza-

jąc, że w tym miejscu „Pan Bóg

stwarzając świat, z radosną

satysfakcją uśmiechnął się aż

dwukrotnie”.

literatura i jej

nieprzemijające

kulturotwórcze funkcje

Literatura kumuluje w so-

bie olbrzymie doświadczenie

człowieka różnych czasów i lu-

dzi wielu narodów. Jako kluczo-

wa dziedzina międzyosobowej

komunikacji oraz kultury, lite-

ratura (zarówno ta wielka, ale

de facto każda jej odmiana),

ma nam do zaoferowania co-

najmniej trzy ważne humani-

zujące nasze istnienie funkcje

(jeśli nie pozostaje ona głuchą

na perspektywę ostateczną,

tzn. na wymiar religijny). Na

podstawie twierdzeń filozofii

klasycznej, dotyczących odno-

szenia się człowieka do różnych

dziedzin bytu, tzn. do otaczają-

cego nas świata, bycia pośród

innych osób i w relacji do nich;

przede wszystkim zaś w od-

niesieniu do samego siebie,

do osobowej godności i istoty

swego człowieczeństwa.

W konsekwencji, za cenio-

nym polskim literaturoznawcą,

Powiększony kościół w Brzozowiu (stan współczesny)

Na progu tego roku, w Niem-

czech ukazała się książka Andrea

Bachamanna o celnym i intere-

sującym tytule oraz podobne-

go typu treści „Gotteshäuser

– Menschenorte (Die Kirche im

Dorf)”, czyli Domy Boga – miej-

scami dla ludzi. Należałoby po-

gratulować autorowi chociażby

już samej tylko perspektywy

badawczej. Postrzega on wiej-

ski kościołek równocześnie jako

pomnik kultury, architektonicz-

ne świadectwo oraz dokument

historyczny. Na całym obszarze

Europy ze wspaniałymi dziełami

architektury sakralnej (nawet

wiejskiej) związane są interesu-

jące dzieje miast i osad oraz bio-

gramy twórczych i zasłużonych

postaci. Do dzisiaj kościoły sta-

nowią żywotne centra przeżytej

i tworzącej się wspólnoty. W ich

przestrzeni ludzie czerpią życio-

dajne siły. Gromadzą się w nich,

aby znaleźć ukojenie i we-

wnętrzny spokój. Stąd to nawet

wiejskie kościoły są postrzega-

ne jako Domy Boga i zarazem

bezcenne miejsca na miarę

godności człowieka. Jest fak-

tem oczywistym, że najgłębsze

upodmiotowienie wierzących

stanowi duchowość, religijność

i kultura. W dalszej konsekwen-

cji cywilizacja miłości staje się

skuteczną zaporą dla amnezji

historycznej, jak i destruktyw-

nego nihilizmu.

Warto w tym miejscu od-

notować wymowny fakt, że

do roku 1971 w czterech de-

kanatach zorganizowanych na

obszarze Ziemi Kłodzkiej ist-

niało 67 parafii i 30 kościołów

filialnych. Kościół filialny pw. św.

Piotra i Pawła w Brzozowiu (po-

czątkowo tylko kaplica cmen-

tarna zbudowana już w 1717 r.,

z wnętrzem o długości ok. 18

metrów i szerokości, 7,65 m) od

prawie dwóch stuleci należy do

najstarszych w całym czeskim

zakątku (obok kościołów św.

Bartłomieja Ap. w Czermnej

i św. Katarzyny na Zakrzu). Po-

niżej pragniemy spojrzeć na

jego genezę i dzieje w perspek-

tywie przesłania opowiadań

ludowych.

położenie dawnej

wioski Brzozowie

Współcześnie

Brzozowie

stanowi jedną z dzielnic przy-

granicznego,

dolnośląskie-

go kurortu Kudowy-Zdroju.

W skrótowej prezentacji tej

Panorama Brzozowia (okres międzywojenny)

Ziemia Kłodzka

nr 214

torami dwujęzycznymi, że na

terenie ziem czeskich pisali oni

także w języku niemieckim. Na

kulturowe dziedzictwo Ziemi

Kłodzkiej i pogranicza kudow-

sko-nachodzkiego (w tym cze-

skiego zakątka), obok utworów

literackich autorstwa wybit-

nych i cenionych pisarzy (m.in.

S. Bouška, K. Čapek, V. Černy, V.

Erben, A. Jirásek, O. Tokarczuk,

S. Volfová i inni) składają się

także legendy, baśnie, pieśni

i opowiadania ludowe formu-

łowane w dialekcie kłodzkim

(tzw. kłodczyźnie, naszpikowa-

nej wieloma germanizmami).

Ubogacano się nimi podczas

zimowych wieczorów, podczas

wspólnotowych prac, jak i przy

wspólnotowym świętowaniu

czasu wolnego, tzw. w języku

czeskim – besedach. Zawierają

one zakodowaną mądrość lu-

dową, mentalność, równocze-

śnie przybliżają nam wierzenia

(niekiedy zabarwione neopo-

gaństwem), humor, zwyczaje,

ludowe tradycje oraz folklor

ówczesnych mieszkańców.

W okresie czeskiego odro-

dzenia narodowego pomniki

tego typu kultury ludowej, jako

pierwszy odkrywał, dokumen-

tował, opracowywał i publiko-

wał wybitny czeski nauczyciel

gimnazjalny, prozaik, autor

literatury dziecięcej, autody-

daktyk (etnograf, folklorysta

i dialektolog) Jerzy Stefan Ku-

bin (*1864 Jičín +1965 Praga).

Na zbieranie ludowych pieśni

i opowieści, także na Ziemi

Kłodzkiej (m.in. w latach 1908

– 1914) w sumie poświęcił on

aż 35 lat życia. W efekcie jego

badań powstały niezmiernie

liczne przyczynki, książki i opu-

blikowane zbiory m.in.: Pohád-

ky z Kladska (1916), Kladskie

povídky (1948, 1958). Wśród

pozycji jego autorstwa można

jeszcze wymienić: Ceskie Klad-

sko z 1919 r. i Kladskie pisnicki

z 1925 r.. Studiowanie ludowej

twórczości, stawało się dla

niego inspiracją do tworzenia

opowiadań dla dzieci oraz do-

rosłych. Osiągnąwszy wiek 77

lat Jerzy Stefan Kubin wszedł

do literatury czeskiej jako

autor własnych i cenionych

utworów. Za niepodważalne

zasługi został doceniony, mię-

dzy innymi w postaci członko-

stwa Czeskiej Akademii Nauk

i Umiejętności (1946) oraz

International Socjety for Folk-

Narrative Research (1962).

Cechą charakterystyczną

opowiadań kłodzkich Czechów

jest to, że w ich zasadniczym

przesłaniu często znajdziemy

motywy legendarne i bajko-

we zaczerpnięte z klasycznej

literatury dziecięcej (tzn. bajek

Ezopa, tysiąca i jednej nocy, ba-

śni braci Grimmów itd.), które

ludowi twórcy zabarwili i za-

adaptowali do rodzimego śro-

dowiska. Dominują wśród nich

opowiadania wspomnieniowe,

tzw. „memoráty”, czyli faktycz-

ne epizody opowiadające w za-

barwiony sposób o rodzimej

historii. Odsłaniają one wrażli-

wość na sacrum oraz na świat

duchowy, religijność ludu,

dawny styl życia, myślenia, od-

czuwania, sposoby wyrażania

lęku oraz radości.

Cztery opowiadania

dotyczące Brzozowia

W ostatnich pięciu latach

opowiadania dotyczące cze-

skiego zakątka, pochodzące

głównie ze zbiorów Jerzego

Stefana Kubina, a także folklo-

rysty Jaromira Jecha, na nowo

opracowała i opublikowała

w dwóch kolejnych i treściowo

powiązanych ze sobą książkach

Eva Koudelkova (są to pozycje:

Od Homole k Hejšovině, Nakla-

datelství Bor Liberec 2006 oraz

Čtení o Českém koutku, Nakla-

datelství Bor Liberec 2011). To

właśnie z tych dwóch publika-

cji zostały zaczerpnięte cztery

opowiadania dotyczące Brzo-

zowia. Naturalnie nie można

je traktować jako źródła histo-

ryczne, nie mniej umożliwiają

nam one spojrzenie na dzieje

i religijną kulturę tego mikrore-

gionu (części parafii św. Bartło-

mieja Ap w Czermnej i czeskie-

go zakątka), oczyma ludzi, któ-

rzy w poprzednich stuleciach

tutaj żyli.

Świerk w Brzozowiu

Idąc ze Słonego, w połowie

drogi w dolinie górskiego po-

toku Klikawy (o łącznej długo-

ści ok. 15 km; czes. Klikava, By-

střice lub Šnely), zanim zaczyna

się ona wznosić ku wzgórzu, na

którym rozpościera się wioska

Brzozowie, niegdyś stał piękny

wysoki świerk.

Każdy kto przemierzał ten

trakt późnym wieczorem, albo

i w nocy, zawsze wokół świerku

widział gromadkę bawiących

się dzieci, których nikt nigdy

nie rozpoznał. Biegały, skakały,

zbiory opowiadań ludowych czeskiego zakątka wydane przez ewę koudelkovą

teoretykiem literatury i profe-

sorem UMK w Toruniu Andrze-

jem Stefanem Stoffem (*1947)

możemy określić trzy zasadni-

cze funkcje literatury: intelek-

tualizacja natury, forma zrozu-

mienia, interioryzacji tego co

nas otacza (za O. prof. A. Krąp-

cem OP w jego ujęciu filozofii

kultury);

wspólnototwórcza

– pozwala nam odnajdywać

się wśród ludzi cywilizacyjnie

i kulturowo nam najbliższych,

czyli odkrywać swoje korzenie,

dawać odpowiedź na pytanie:

skąd pochodzimy?; aktualiza-

cja potencjalizacji osoby czyli

sposób na ciągłą realizację

istoty swego człowieczeństwa

– bycia kimś i czymś więcej, tzn.

realizacji duchowych i fizycz-

nych możliwości, jakie w nas

drzemią, aż po Dobro Najwyż-

sze - Boga.

Współcześnie Czechy to je-

den z najbardziej laickich kra-

jów Europy. Do ateizmu przy-

znaje się tam ponad 60 proc.

mieszkańców (wśród osób de-

klarujących się jako wierzące,

największą grupę – ok. 25 pro-

cent stanowią katolicy). Od XIX

w. nowożytna kultura czeska

rozwijała się w dużej mierze

w opozycji do „arcykatolickich”

Austro-Węgier. Czeski ruch od-

rodzenia narodowego szybko

wypisał na sztandarach hasła

antykościelne i taki był też

duch powstałej w 1918 r. Cze-

chosłowacji. Nowa, za pomocą

wielkiej literatury sugestywnie

mistyfikująca rodzimą historię,

ideologia narodowa nawiązy-

wała do husytyzmu – czeskiej

reformacji z XV w., który o pół

wieku wyprzedził reformację

M. Lutra. Odtąd w wielkiej lite-

raturze Czech, husyta będzie

herosem, standardem czeskie-

go patriotyzmu i syntezą toż-

samości narodowej. Podobne

sympatie bardzo szybko stały

się tam szeroko rozpowszech-

nione wśród elit opiniotwór-

czych i polityków.

W konsekwencji w latach

1918-38 coraz częściej docho-

dziło w Czechach do napięć na

tle religijnym. W 1926 r. demon-

stracyjnie zerwano stosunki

dyplomatyczne z Watykanem.

Pomimo między innymi takich

fenomenów i faktów jak: wiel-

ka aktywność antyniemieckie-

go, a zarazem nacjonalistycz-

nego ruchu „precz z Wiedniem,

precz z Rzymem” o rodowo-

dzie austriackim, niemieckość

utożsamiano z luteranizmem

i nacjonalizmem; głoszono

wyższość

protestantyzmu

nad katolicyzmem); zburzenia

XVII-wiecznej kolumny maryj-

nej na rynku Starego Miasta

w Pradze (postawionej jako

dziękczynne wotum po wy-

niszczającej kraj wojnie trzy-

dziestoletniej) i zastąpienia

jej w 1915 r. triumfalistycznym

pomnikiem Mistrza Jan Husa

w 500-setną rocznicę jego uro-

dzin); a wreszcie dramatycznej

i bolesnej w skutkach schizmie

z roku 1920 (wówczas z Kościo-

ła Katolickiego, pod przewod-

nictwem grupy katolickich du-

chownych, do odrodzonego

Czechosłowackiego Kościoła

Husyckiego przeszło ponad 1

milion wiernych; dziś pozosta-

ły zeń tylko fragmentaryczne

struktury i niespełna 1 procent

obywateli), to w okresie mię-

dzywojennym możemy jednak

mówić także i o renesansie ka-

tolickiej literatury.

W dziejach czeskiej litera-

tury znamiennym jest również

fakt, że wielu czeskich pisarzy,

zwłaszcza z początków odro-

dzenia narodowego, było au-

Plik z chomika:

anio99ver2.0

Ziemia Kłodzka nr 214.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: